John van den Heuvel is niet de enige die zijn kind laat testen op drugsgebruik

Misdaadverslaggever John van den Heuvel testte zijn zoon op drugsgebruik. Hij is niet de enige ouder die dat doet: elk jaar worden in Nederland honderdduizenden urinetests verkocht.

Bijna 700.000 Nederlanders zagen het bizarre terzijde zondagavond in Zomergasten. Van den Heuvel had de urine van een van zijn zoons “een of twee keer” getest op sporen van drugs. Hij wilde gebruik niet verbieden, maar gewoon weten of zijn zoon hem de waarheid erover vertelde, zei hij. Het was niet de eerste keer dat de misdaadverslaggever bekende zich van politietechniek te bedienen in de opvoeding. Vorig jaar vertelde hij hetzelfde verhaal al aan De Volkskrant. (Toen liet hij overigens nog optekenen dat drugsgebruik in zijn gezin bestraft werd.)

‘Bezorgde ouders en partners’ kopen veel tests
VPRO-presentatrice Janine Abbring leek zichtbaar verbaasd over de aanpak van Van den Heuvel, maar een paar telefoontjes leren dat dat hij absoluut geen uitzondering is. Online zijn thuistests makkelijk te krijgen. Sanelco, een bedrijf uit Groningen, verkoopt elk jaar naar eigen zeggen honderdduizenden ervan. Coke, THC en de multi-test zijn het populairst. Voor €13,95 heb je al een setje van vijf coketests. GGZ-instellingen, forensische klinieken en werkgevers zijn grote afnemers, maar “bezorgde ouders en partners” zijn goed voor zo’n 25% van de afzet, schat bedrijfsleider Douwe Marijn Vossema. “En wij zijn daarmee niet eens de grootste aanbieder in Nederland.” (Viper Medical en TestJezelf.nu zijn andere grote verkopers.)

Ook het Trimbos-instituut zegt dat veel ouders hun hulplijn bellen met vragen over drugstests voor hun kinderen. Hoe komt het dan dat Van den Heuvels bekentenis zo uitzonderlijk lijkt? Vossema, die regelmatig testende ouders spreekt, wijt dit aan “het stigma” dat aan drugsgebruik kleeft. “Mensen praten er liever niet over”. Ook zijn de tests in sommige delen van het land populairder dan anderen, zo weet hij. In Amsterdam wordt bijvoorbeeld veel gebruikt, maar weinig getest. Sanelco’s klanten zijn onder meer te vinden in conservatief-christelijke delen van het land, zoals de Veluwe en Volendam.

Het mag veel voorkomen, deskundigen zijn niet enthousiast over de opvoedmethode. “Nooit doen”, zo adviseert het Trimbos-instituut. “Je zegt eigenlijk: ‘ik geloof toch niet wat je zegt, ik wil bewijs zien’”, aldus wetenschappelijk medewerker Eva Ehrlich. Daarbij is de waarde van de uitslag beperkt. Meeste middelen zijn na een paar dagen al niet meer aantoonbaar in de urine. “Het blijft dus een momentopname”. (Fun fact: voor GHB bestaat geen betrouwbare thuistest en nieuwbakken drugs zoals 4-FA ontsnappen tevens aan de waarneming.) Thuistests zijn ook niet 100% betrouwbaar. Sanelco claimt weliswaar een gemiddelde score van 97%, “als er behoorlijke consequenties aan een positieve testuitslag zitten is dat wellicht niet hoog genoeg. En als je kind blijft ontkennen dat het gebruikt heeft na een positieve test, wat doe je dan?”, aldus Ehrlich. Ook een negatieve testuitslag is niet per se een feest. "Misschien is een goed gesprek daarna onmogelijk geworden." 

Hou kinderen van ‘die rotzooi’
Ook verkoper Vossema denkt niet dat testen altijd een goed idee is. “We adviseren mensen vaak gewoon eerst met hun kind te gaan praten.” Maar sommige ouders die Vossema spreekt zitten aan het einde van hun Latijn. “Jongens van 17, 18, 19 die al een heel traject hebben doorlopen. Coke, opvang. Dan maakt hun vriendin het uit en gaat het toch weer mis.” Omstandigheden waaronder ook het verslaafde kind misschien gebaat is bij het afdwingen van de waarheid. “En het herstellen van vertrouwen”, aldus Vossema. 

Natuurlijk gebruiken meeste kinderen - meeste mensen - drugs niet op deze manier. Toch was Van den Heuvel in Zomergasten erg stellig. Kinderen die op hun 16e blowen gaan later sneller aan de pillen en coke, dus is tijdig ingrijpen noodzakelijk om ze van “die rotzooi” te houden. Van den Heuvel nam overigens zelf ook wel eens een lijntje en dat weerhield hem er niet van om een van de succesvolste journalisten van Nederland te worden. Tegen de Volkskrant zei hij daarover: “Wanneer je dat incidenteel doet, zijn de gevolgen redelijk te overzien.” Het zou een zomaar een mooie bijsluiter kunnen zijn voor een coketest. 

• Deel