Klimaatactiviste Elizabeth (26) uit Kenia: "Jullie uitstoot verwoest onze levens"

Volgende week zullen duizenden Nederlandse jongeren weer de straat op gaan om actie te eisen tegen de klimaatcrisis. Maar wat als je land nu al gebukt gaat onder de gevolgen van klimaatverandering? Elizabeth Wathuti (26) vertelt waarom wij nú actie moeten ondernemen.

De waarheid is hard: mensen uit Kenia dragen zelf praktisch niks bij aan de uitstoot. Uit onderzoek van de Wereld Meteorologische Organisatie blijkt dat Afrika verantwoordelijk is voor vier procent van de mondiale uitstoot, maar wel tachtig procent van impact van de klimaatcrisis incasseert. Ter vergelijking: westerse landen waaronder Nederland en de Verenigde Staten zijn samen verantwoordelijk voor zo’n tachtig procent van de uitstoot.

Afgelopen november sprak Elizabeth nog op de klimaattop in Glasgow. Daar wees zij de aanwezige wereldleiders en CEO’s op hun verantwoordelijkheid om de klimaatcrisis te stoppen. Haar speech maakte indruk, zo bleek uit de tienduizenden steunbetuigingen die zij op social media ontving. Hoe kwam een jonge vrouw uit Kenia oog in oog te staan met wereldleiders?

In de bossen

“Ik voelde altijd al een connectie met de natuur”, vertelt Elizabeth. “Ik groeide op in Kiandu, een dorpje in Kenia met prachtige bossen. Hier was ik als kind veel te vinden en toen ik zeven jaar was begon ik al met het planten van bomen. Later toen ik ging studeren werd ik geïnspireerd door Wangari Maathai, de eerste Afrikaanse vrouw die een nobelprijs won.”

“Zij gaf mij de moed om te strijden voor je idealen. Dus toen ik twintig jaar was richtte ik de Green Generation Initiative op. Een organisatie die jongeren lesgeeft over het klimaat en zorgt dat scholen groener worden door bomen te planten.” Inmiddels zijn er al 30.000 bomen gepland in Kenia. Haar beweging kreeg steeds meer online aandacht en groeide uit tot een wereldwijde klimaatbeweging met duizenden aangesloten jongeren.

Verwoeste levens

In haar land Kenia zijn de effecten van de klimaatcrisis al goed zichtbaar. Waar het in Nederland nog beperkt blijft tot hetere zomers en zwaardere regenbuien, gaat het in Kenia nu al om leven en dood. Elizabeth: “De afgelopen weken heb ik gepraat met lokale bewoners uit het noorden van het land. Zij ervaren nu de heftigste droogte ooit. Zo erg zelfs dat er geen regenseizoen was. Dit zijn mensen die afhankelijk zijn van het vee dat ze houden, maar dat vee sterft massaal door de droogte. Toen ik daar was zag ik honderden dode dieren op straat liggen. Deze mensen hebben geen andere inkomsten, ze lijden honger en hun levens zijn totaal verwoest.”

Door het gebrek aan inkomsten moeten ook de kinderen van school af, vertelt Elizabeth. Daar is namelijk geen geld meer voor. “In plaats daarvan moeten ze nu op zoek naar water. Vaak zijn dat kilometerslange tochten in de brandende hitte. Deze kinderen zouden gewoon op school moeten zitten, ieder kind op aarde heeft daar recht op.”

Verraad

“Het voelt als verraad”, vervolgt Elizabeth. “Ik ben teleurgesteld in landen als Nederland. De mensen in Kenia die helemaal niet verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis worden in de steek gelaten. Mensen in het westen veroorzaken de uitstoot door hun manier van leven, jullie kunnen dit ook stoppen. De mensen in Kenia kunnen alleen maar bidden en ik zie dat ze wanhopig worden.”

er is een tekort aan het nakomen van afspraken

“Het zijn maar een paar landen die het grootste deel van de uitstoot veroorzaken. Die landen moeten we verantwoordelijk houden. Zij moeten nu gaan leveren. Er is geen tekort aan oplossingen, aan technologische innovaties, aan geld. Nee, er is een tekort aan het nakomen van afspraken. De afgelopen jaren hebben de grootste uitstoters op klimaatconferenties beloofd om geld vrij te maken voor ontwikkelingslanden om klimaatmaatregelen te nemen.”

In 2008 is afgesproken dat er een fonds komt voor zogenoemde ontwikkelingslanden. Door de Verenigde Naties zijn 140 van de 193 landen aangemerkt als ontwikkelingsland en zij hebben daardoor recht op geld uit het fonds  Daarbij werd vastgelegd dat landen met meer economische slagkracht vanaf 2020 elk jaar 100 miljard euro in die pot beschikbaar stellen, maar dit is bij lange na niet gehaald. Tot en met 2019 is er maar 80 miljard in totaal in de pot gestopt. Niet volgens de afspraak dus.

Compassie tonen

Maar hoe komt het dat wij landen als Kenia de rug toekeren? Elizabeth: “Ik denk dat het twee redenen heeft. De eerste is dat westerse landen geen besef hebben van de problemen . Zij ervaren de klimaatcrisis niet op de manier zoals de bevolking in Kenia dat doet. Daardoor onderschatten ze de ernst van de situatie.”

Ze beloven het een, maar doen het ander

“De tweede reden is omdat jullie er simpel gezegd geen baat bij hebben. Ze zijn bezig met hun ‘eigen problemen’. Wereldleiders komen naar klimaatconferenties en geven mooie speeches, maar zodra ze terug zijn in hun land vertellen ze wat anders. Ze beloven het een, maar doen het ander.”

Elizabeth zat twee weken geleden aan tafel met Mark Rutte. In Davos maakten zij deel uit van een panel over schoon drinkwater. Elizabeth: “Ik heb toen nogmaals benadrukt dat landen die het privilege hebben om schoon drinkwater te hebben, meer moeten doen om dat wereldwijd beschikbaar te maken. Ik zei dat ze zich niet moeten verschuilen achter beloftes, maar dat het hun plicht is om in actie te komen.”

Hoe kunnen we dit veranderen zodat wij als Nederland wel gaan voelen dat de crisis er nu al is? Elizabeth: “Ik denk dat ieder mens in staat is om zich in te leven in de ander, maar we moeten dat gevoel wel toestaan. Het gevoel dat het lijden van mensen in Kenia ook deels jullie schuld is. We moeten niet egoïstisch blijven denken, daar hebben Kenianen niks aan. Ik denk dat we allemaal in staat moeten zijn om die compassie te tonen en samen actie te ondernemen.”

Tot haar vreugde ziet Elizabeth de stemmen van de jonge generatie steeds luider worden. “Je ziet jongeren van over heel de wereld de straat op gaan om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis. Ook onze beweging groeit, als we in dit tempo doorgaan kunnen ze niet meer om ons heen. De wereldleiders moeten verantwoording gaan afleggen.”

Volgend week is de klimaatmars in Rotterdam. Elizabeth hoopt dat Nederlandse jongeren zich blijven roeren. “Ik wil die jongeren bedanken voor hun steun en solidariteit. Door actie te blijven voeren zetten we de regeringen onder druk om echt actie te ondernemen. De jongeren geven het voorbeeld aan de wereldleiders: dit is hoe internationale solidariteit eruitziet.”

Beeld: Duncan Muthomi Mubichi

• Deel