Zoomer vs boomer: we lieten een 22-jarig kandidaat Kamerlid in debat gaan met zijn rivaal van 62

Spencer Alberg (22) wil de Kamer in voor D66, Elrie Bakker-Derks (62) voor JA21. Twee generaties, één verbale knokpartij. Of toch niet? “We vinden elkaar helemaal, Elrie. Alsof we bij dezelfde partij zitten!”

Met nog maar een dag te gaan tot de Tweede Kamerverkiezingen, loopt de spanning op. Wie wordt de grootste partij, zal er geregeerd worden over links of rechts, en waait er straks een progressieve of conservatieve wind door Den Haag? Wat redelijk vaststaat, is dat de verkiezingsuitslag er heel anders uit zou zien als alléén maar jongvolwassenen of juist enkel 50+’ers hun stem zouden uitbrengen.

In aanloop naar de verkiezingen vroegen we een van de oudste kandidaat-Kamerleden verbaal de strijd aan te gaan met een van de jongste. In een videocall neemt de 22-jarige Spencer Alberg, nummer 19 op de lijst van D66, het op tegen de 62-jarige Elrie Bakker-Derks, nummer 4 op de lijst van JA21. We bespreken een aantal maatschappelijke vraagstukken die jongeren bezighoudt. 

Nog voordat ik, stagiair Mayee, de eerste stelling heb voorgelegd, raken Alberg en Bakker-Derks al verzeild in een lang gesprek. Dat kiezers meer betrokken zouden moeten worden bij politieke besluitvorming van het kabinet, daar zijn ze het alvast over eens. Alberg, grappend: “We vinden elkaar helemaal, Elrie, alsof we bij dezelfde partij zitten!” Maar dan begint Alberg over de bestuurlijke autonomie van gemeenten, en wanneer de spreiding van asielzoekers wordt genoemd, slaat de sfeer om.

“Er zijn gemeenten die weigeren asielzoekers op te vangen en gemeenten die ontzettend veel doen voor asielzoekers. Zoveel soms dat ze het niet meer aankunnen”, zegt Alberg. “Dat is niet in balans. Den Haag moet ervoor zorgen dat elke gemeente zijn verantwoordelijkheid neemt." 

Daar gaat Bakker-Derks tegenin: “Je kunt gemeenten niet opleggen dat ze hun aandeel nemen. Den Haag moet die verantwoordelijkheid nemen. Er moet iets aan de instroom gebeuren, dat is namelijk een onmogelijke opgave voor gemeenten en gemeenschappen. Den Haag moet eerst orde op zaken stellen en zorgen voor opvang in eigen regio.” Alberg vindt het bijzonder dat Bakker-Derks het een ‘onmogelijke opgave’ noemt. “Nou krijg je verschillen van opvattingen”, zegt Bakker-Derks. “Dat wilde je hè, Mayee?” 

De politici zijn warmgedraaid, we kunnen beginnen. Alberg en Bakker-Derks krijgen steeds 30 seconden om te reageren op een stelling, daarna hebben ze een paar minuten om op elkaar te reageren.

Mayee: “Wie van jullie draagt er nu sneakers?” Alberg schuift naar achteren en gooit zijn voet in de lucht. Bakker-Derks drukt haar mondhoeken naar beneden en schudt met haar hoofd van links naar rechts.

“Sneakers zijn ontzettend populair”, vervolg ik mijn verhaal. “Maar wisten jullie dat die sneaker uit een heleboel onderdelen bestaat? Er zijn wel zes tot tien materialen in verwerkt. Jaarlijks worden er wereldwijd tientallen miljarden schoenen weggegooid, want recyclen is op dit moment duurder dan vernietiging. De eerste stelling luidt: er moet statiegeld op sneakers komen.”

Bakker-Derks (JA21): “Ik ben tegen. De overheid stuurt telkens op het gedrag van de consument. Ze treden veel te veel in het leven van mensen. Ze bepalen al bijna wat je eet. Als ze straks ook nog bepalen welke schoenen je aantrekt, in welke auto je rijdt of naar welk festival je toegaat, dan wordt het wel erg bont.”

Het alarm gaat, maar Bakker-Derks praat er dwars doorheen. Mayee: “Elrie.. Elrie, je tijd is op.”

Bakker-Derks (JA21): “O… nee, wacht, ik moet nog even meer zeggen. Maar oké dan, Spencer, jouw beurt.”

Alberg (D66): “Dank je. Ik ben ook tegen statiegeld op sneakers. Natuurlijk moeten we mensen stimuleren gezonde en duurzame keuzes te maken en ondernemers helpen om circulair te produceren. Dat betekent niet dat je op alles wat vervuilt statiegeld moet plakken.”

Bakker-Derks (JA21): “Exact, dat verandert niets in gedrag. Kijk hoe duur sigaretten inmiddels zijn; toch blijven mensen roken. Als iemand ongezond wil leven, wie ben ik dan om te zeggen dat hij dat niet moet doen. Als het gaat over schoenen dan vind ik dat je bij de producent moet zijn. Die moet je bewustmaken van de eventuele schade die het aanbrengt aan het milieu en stimuleren te innoveren.”

Mayee: “Spencer, in jullie verkiezingsprogramma lees ik dat D66 staat voor een circulaire economie waarin onder andere slim ontwerpen, repareren, hergebruiken en recyclen centraal staan. Past statiegeld daar niet juist bij?”

Alberg (D66): “We moeten zeer zeker naar een circulaire economie toe, maar dat geldt dan niet alleen voor sneakers. Dat geldt voor fast fashion in het algemeen. Maar of statiegeld dé manier is om naar een circulaire economie te gaan, weet ik niet. Dan moet je ook statiegeld op sweaters, sokken en shirts toepassen.”

Bakker-Derks (JA21): “Dat dwangmatige gepush vanuit de overheid naar de consument is gewoon écht niet de manier. Dat legt druk op en mensen zetten zich daartegen af. Volgens mij bereik je dan het tegenovergestelde van wat je eigenlijk wilt bereiken: schoner produceren.”

“Maar Spencer, laten we eerlijk zijn; één kenmerk van de wetenschap is dat niks waar is”

Bakker-Derks (JA21)

Mayee: “Online circuleren veel fake video’s en fake berichten over de oorlog tussen Israël en Hamas. De volgende stelling luidt: in tijden van oorlog moeten jongeren beter beschermd worden tegen nepnieuws op sociale media.”

Alberg (D66): “Je moet altijd waken voor nepnieuws. Dat is niet alleen iets in tijden van oorlog. Je zag het ook in tijden van corona. Nepnieuws is heel gevaarlijk voor onze maatschappij, als mensen daardoor de overheid niet meer vertrouwen of de democratie ondermijnen.”

Bakker-Derks (JA21): “Volgens mij is hierbij de grote vraag wat nepnieuws precies omvat. Over corona verspreidde de overheid ook nepnieuws namelijk.” 

Ze pakt haar telefoon op en wijst naar het scherm: “Die QR-code hè, en ik ben zeker geen wappie want ik ben gewoon ingeënt, maar die QR-code ofwel je vaccinatie zou beschermen tegen de overdracht van corona. Dat is gewoon niet waar.. Het probleem van nepnieuws is dat iedereen het gebruikt; je grootste vriend en je grootste vijand. Als sociale media niet bestonden hadden we helemaal niet geweten wat zich allemaal afspeelt daar in Israël en Palestina.”

Mayee: “Spencer, hoe denk jij hierover?”

Alberg (D66): “Niemand heeft alle wijsheid in pacht, maar er wordt tegenwoordig in toenemende mate getwijfeld aan de wetenschap. Laat ik het kort houden: D66 staat in ieder geval pal voor de waarde, veiligheid en de vrijheid van de wetenschap.”

Bakker-Derks (JA21): “Maar Spencer, laten we eerlijk zijn; één kenmerk van de wetenschap is dat niks waar is.”

Alberg fronst en zijn ogen priemen door het scherm. Zijn hoofd schudt vol ongeloof snel van links naar rechts.

Bakker-Derks (JA21): “Jawel, jawel. De wetenschap wordt telkens weer uitgedaagd. De wetenschap moet de vrijheid krijgen ook het andere geluid te laten horen, zonder dat je dan meteen weggezet wordt als fout of rechtsextremistisch. Mensen voeren geen gesprek meer met elkaar waarin ze de ruimte laten en respect houden voor een andere kant, een ander perspectief. Snap je dat?”

Alberg (D66): “Deels.”

Mayee: “Mijn laatste stelling gaat over het onderwijs, iets waar veel over wordt geschreven in de partijprogramma’s van JA21 en D66. Beide partijen wijzen erop dat het niveau van het onderwijs afglijdt.”

“De Onderwijsraad adviseert het huidige schooladvies en de eindtoets in groep 8 te schrappen en het moment van selectie voor een niveau drie jaar uit te stellen. Want, zo stelt de Raad, de kansen voor leerlingen zijn te afhankelijk geworden van het opleidingsniveau en het inkomstenniveau van de ouders en de kwaliteit van de basisschool. Ook heerst er een negatief beeld over het mbo, terwijl de vraag naar praktisch geschoolde mensen sterk is toegenomen. Daarom luidt de stelling: het Nederlands onderwijssysteem moet af van niveaus.”

Alberg (D66): “Ik vind niet dat we van niveaus af moeten, maar de huidige staat van ons onderwijs is erg zorgelijk. We hebben een groot lerarentekort. Voor hen moet een betere beloning komen. Daarnaast zie je dat mensen met een migratieachtergrond steeds vaker een lager schooladvies krijgen dan de gemiddelde witte Nederlander. Latere selectie en het afschaffen van de eindtoets zorgen ervoor dat die verschillen minder groot worden.”

Bakker-Derks (JA21): “Daar denk ik op een aantal punten anders over. Ik gruwel van de staat van ons onderwijs. Ik maak mij daar echt hele grote zorgen over. Ons onderwijs heeft een crisisaanpak nodig. Het systeem stimuleert namelijk totaal niet.”

“We moeten niet af van niveaus, maar ook niet meer in de hokjes plaatsen zoals we nu doen. Niet iedereen heeft dezelfde intelligentie, maar dat moet anders ingevuld worden. Sommigen leren door iets met hun handen te doen, anderen door een stuk te lezen. We moeten meer kijken naar individuele talenten en daarop inzetten.”

Alberg (D66): “Wat Elrie zegt over dat het huidige systeem niet stimulerend werkt: daar heb je helemaal gelijk in. Maar niet te vergeten: het aanzien van het mbo moet ook écht worden verhoogd, zo moet hun aanvullende beurs gelijk staan aan dat van hbo- en wo-studenten en moeten ze zich bijvoorbeeld ook kunnen aansluiten bij studentenverenigingen.”

En dan zit de tijd erop. De aspirant-Kamerleden gaan over tot de orde van de dag, waarschijnlijk moet er nog hard campagne worden gevoerd. Wie weet zien we ze terug op het Binnenhof.

Meer over de verkiezingen? Check npo3.nl/stemmen

• Deel