Een stuk natuur of een autoweg: wat is je meer waard?

We kappen wéér eens een bos voor een snelweg: een stuk van het Amelisweerd bij Utrecht wordt gekapt voor de verbreding van de A27. Is nodig, zegt het kabinet. Is het niet waard, zegt actiegroep ‘Amelisweerd niet geasfalteerd’. Waar kies je voor: een stuk natuur of een autoweg?

Vorige week ontstond ophef over de natuur. Het kabinet besloot plannen door te zetten om de A27 bij Utrecht te gaan verbreden. Nu is dat feit niet bijzonder, maar wel dat hiervoor een stuk van het bos Amelisweerd moet worden gekapt.

Het leidde tot woedende reacties van omwonenden en natuurliefhebbers. Ruim achthonderdbomen zullen worden gekapt, waaronder eiken van meer dan 150 jaar oud. Ook maken zij bezwaar tegen de luchtvervuiling, de geluidsoverlast van de snelweg en de acht jaar durende bouwoverlast. Els Rijke hoort bij de bomenwacht van Amelisweerd niet Geasfalteerd, de actiegroep die zich verzet tegen de verbreding van de snelweg. Zij vertelt waarom het belangrijk is dat jongeren voor de natuur opkomen en haar op waarde schatten.

Het enige plekje

Want een bos is meer dan wat random bomen, vertelt Rijke. “Zeker in een drukke stad als Utrecht. Het is voor inwoners het dichtstbijzijnde stukje groen, een rustig plekje waar ze lekker kunnen wandelen en even ontsnappen aan de drukte. Daarom zijn de inwoners ook zo boos.”

“Maar het is niet alleen voor de inwoners. Ook heeft dit bos allerlei bijzondere ecologische kenmerken. Er zitten speciale plantsoorten, bomen van 200 jaar oud en op de plek waar gekapt gaat worden zit een dassenburcht en lopen er vaak reeën. Het is echt een verwilderd stukje natuur dat plaats moet maken voor een extra rijstrook van een snelweg.”

Het laat volgens Els zien dat er op de korte termijn gedacht wordt. Els: “Er wordt door de overheid nog gedacht in oude modellen waarin de auto nog de baas is. In de huidige klimaatcrisis waarin uitstoot omlaag moet, wordt de waarde die de natuur heeft onderschat.”

Hoe doe je dat?

Maar hoe bepaal je de waarde van natuur? Lars Hein is professor bij de Wageningen Universiteit en doet onderzoek naar de economische waarde van de natuur. “De waarde van natuur is erg lastig vast te stellen. Het bestaat uit de economische waarde en de intrinsieke waarde van natuur. De natuur levert veel verschillende diensten aan de maatschappij." Een van de belangrijkste daarvan, zo stelt Hein, is het bieden van mogelijkheden voor recreatie.

"Er zijn nog veel meer factoren die meespelen in het bepalen van een economische waarde: de waarde van bijvoorbeeld hout, luchtfiltering en koolstofopname. Maar de belangrijkste economische dienst in de Amelisweerd is het bieden van mogelijkheden voor recreatie, naast natuurlijk de intrinsieke waarde, dus de waarde die de natuur op zichzelf heeft, los van de gebruikswaarde voor de mens."

Maar hoe wordt zoiets berekend? Zijn daar complexe wiskundige formules voor? “Dat is ingewikkeld, maar daar zijn een aantal methodes voor ontwikkeld. Als we bijvoorbeeld kijken naar de recreatie: hoeveel bezoekers gaan ernaartoe en wat zou de betalingsbereidheid zijn om te bezoeken? Als veel mensen gebruikmaken van een bos, dan heeft dat een hele grote waarde voor mensen in de omgeving.”

De boom in

Maar als ze ergens anders gewoon wat bomen planten (wat het plan is), dan is het probleem opgelost toch? Rijke: “Bomen planten an sich is een goed idee. Maar het idee dat je daarmee een oud bos kan vervangen is echt een farce. Een bos is echt een ecosysteem en bestaat uit veel meer dan een aantal bomen. Ook duurt het vijftig jaar voordat een nieuwe boom dezelfde C0₂-opname heeft als een oude boom.”

Opnieuw planten is dus geen goed alternatief, maar wat kun je dan wel doen? En waarom zou je überhaupt wat doen, als je bijvoorbeeld al naast een bos woont of gewoon niet zo veel met natuur hebt? Rijke: “We zien dat veel jongeren zich al aansluiten bij protestbewegingen, zoals bij ons, maar ook bij klimaatstakingen en organisaties als Extinction Rebellion. Maar in de politiek, de mensen die uiteindelijk besluiten, zitten oude mensen.”

“Ik vind het bizar dat mensen boven de veertig beslissen over een toekomst waar ze zelf niet meer in leven. Dus ik hoop dat jongeren ook niet gaan afwachten tot anderen wat doen, maar zelf in actie komen. Wij zullen Amelisweerd beschermen, daarvoor willen we zelfs in de boom gaan zitten om de kap tegen te houden. We hebben al meer dan duizend aanmeldingen. We vragen geen toestemming, we doen het gewoon.”

Dus al heeft de natuur nog niet veel waarde voor je: wat nu besloten wordt heeft invloed op jouw toekomst. Wil je over dertig jaar lekker wandelen of tot rust komen bij een recreatieplas? Laat dan zien dat de natuur waarde voor je heeft. En anders kan je de spreekwoordelijke boom in.

• Deel