Je droombaan dankzij je BN'er ouders: 'Nepobaby's vinden hun privileges vanzelfsprekend'

In de eerste aflevering van onze YouTube-serie Stereotypisch volgen we artiest Sem van Dijk, zoon van BN’ers Wendy van Dijk en Xander de Buisonjé. Volgens critici is Sem een typische ‘nepobaby’. Wat betekent die term precies, en waarom hebben zoveel mensen er een hekel aan?

Wie zoekt naar een definitie van nepotisme in de encyclopedie, vindt een plaatje van de Italiaanse hertog Cesare Borgia, geboren in de 15e eeuw. Borgia hoefde weinig te doen om politiek machtig te worden: hij werd geboren als zoon van een paus en raakte later bevriend met de Franse koning. Volgens de encyclopedie is Borgia de belichaming van nepotisme: het oneerlijk verkrijgen van een baan of andere voordelen dankzij familierelaties.

Het krijgen van een functie of titel dankzij je genen of achternaam is in het Nederland van nu misschien niet zo vanzelfsprekend als in het Italië van de 15e eeuw, maar nepotisme komt wel degelijk voor. Eind 2022 werd het woord ‘nepobaby’ zelfs nog gelanceerd op het internet, verwijzend naar kinderen van invloedrijke ouders in de media- en culturele sector die carrière maken in hetzelfde vakgebied.

Het begon allemaal met een tweet over de jonge actrice Maude Apatow, bekend als ‘Leslie’ in de hitserie Euphoria. Tot grote verontwaardiging van de twitteraarster bleek Euphoria geregisseerd te zijn door Maude’s vader, Jude Apatow. Wat volgde waren eindeloze onthullingen van andere nepobaby’s in Hollywood, en ook in Nederland werd kritisch geschreven over hoe je ouders je succes in de mediawereld kunnen bepalen.

"Hun privileges worden als vanzelfsprekend beschouwd en krijgen geen aandacht of reflectie"

Leven in een cocon
Volgens dr. Jonathan Mijs, socioloog aan Boston University en de Erasmus Universiteit Rotterdam, kan de weerstand die nepobaby’s bij veel mensen oproept worden verklaard door de waarde die we hechten aan het ‘meritocratische ideaal’. “Dat is een samenleving waarin de beste mensen vanzelf op de juiste posities komen en waarin ze hun succes enkel aan hun talenten en inspanningen te danken hebben.”

Mijs vervolgt: “De term nepobaby impliceert dat het succes van een persoon niet te danken is aan hun eigen handelen, inspanningen, talenten, en dergelijke, maar eerder aan nepotisme - aan de sociale positie van hun ouders of familieleden. Een nepobaby krijgt vaak allerlei kansen en privileges die zij niet verdienen op basis van zijn eigen verdiensten, maar eerder vanwege de status van zijn ouders.”

In de eerste aflevering van een nieuw seizoen Stereotypisch volgen we Sem van Dijk, de 21-jarige zoon van BN’ers Wendy van Dijk en Xander de Buisonjé. Sem ziet zichzelf niet als nepobaby; volgens hem is zijn carrière als artiest volledig zijn eigen verdienste. Als hij en vader Xander worden gewezen op hun optreden bij talkshow Op1 vorig jaar, waar ze hun duet Hou me vast uitbrachten, zeggen ze dat ze daar kwamen op uitnodiging van de redactie. Niet omdat Sem actief naar voren werd geschoven door zijn ouders.

Maar dat Sem de aandacht voor hem en zijn nummer niet koppelt aan de bekendheid van zijn ouders, is volgens Mijs juíst typerend voor een nepobaby. “Zij nemen het vermogen, de status en het netwerk die hun ouders ze meegeven vaak voor lief, omdat ze simpelweg niet beter weten. Dit wordt versterkt door het feit dat deze kinderen vaak omringd zijn door anderen die in een vergelijkbaar milieu zijn opgegroeid, waardoor deze privileges als vanzelfsprekend worden beschouwd en geen aandacht of reflectie krijgt.”

De socioloog vergelijkt het leven in een milieu vol kansen en waardevolle zakelijke contacten met het leven in een ‘cocon’. “Bij nepobaby’s wordt vaak het woord ‘bubbel’ gebruikt, maar ik vind een cocon een betere term. Door een bubbel prik je makkelijk heen, terwijl een cocon sterker en resistenter is; je komt er lastiger uit.”

"Het zou goed zijn als we ons beter bewust worden van de sociale ongelijkheid in onze samenleving en hoe je afkomst daar invloed op heeft"

Aangeboren privileges
Maar is alléén het opgroeien in de juiste familie werkelijk genoeg om succes te boeken als artiest, acteur of presentator? Is er daarnaast niet ook zoiets nodig als talent? “Zeker”, beaamt de socioloog. “Dat iemand de zoon of dochter is van een bekende ouder, betekent niet automatisch dat zij ook over hetzelfde talent beschikken. Succes wordt beïnvloed door een breed scala aan factoren, zowel meritocratische als niet-meritocratische. Meritocratische factoren zijn naast talent bijvoorbeeld je bereidheid om hard te werken, je ambitie en andere zaken die je zelf in de hand hebt.”

Ondanks het breed gedeelde geloof in een samenleving waarin alléén die meritocratische factoren bepalend zijn voor je succes, zal een beetje nepotisme waarschijnlijk altijd blijven bestaan. Volgens Mijs heeft het weinig zin om nepobaby’s daar de schuld van te geven. “Maar het zou wel goed zijn als we ons allemaal beter bewust worden van de sociale ongelijkheid in onze samenleving en hoe afkomst, financiële middelen en connecties daar invloed op hebben. En dat we blijven streven naar een rechtvaardige samenleving waarin meritocratische factoren bepalender zijn voor je succes dan je aangeboren privileges.”

Illustratie in header: ©Maxim de Gilder

• Deel