Terug naar Brandpunt+
Is Nederland nou wel of niet beter af buiten de EU?
- Nexit of niet?
- 06 okt 2016
- 4 minuten leestijd
Twee keer per jaar peilt de Europese Commissie een aantal thema’s binnen de 29 lidstaten van de EU. Eén van de stellingen luidt: ‘Zou uw land beter af zijn buiten de EU?’ Nederland is tijdens die zogeheten Eurobarometer meestal één van de landen die hoog scoort in het vertrouwen in de EU. Dat vertrouwen blijft sinds 2012 redelijk stabiel, hoewel grote ontwikkelingen zoals de vluchtelingencrisis wel invloed hebben op het positieve EU-gevoel.
Veel Nederlanders werden verrast wakker in de ochtend na 23 juni 2016. Een krappe meerderheid van de Britse bevolking koos tijdens een bindend referendum voor een vertrek uit de Europese Unie. Wie de Eurobarometer in de gaten houdt, had geweten dat dit één van de meest logische EU-verlaters zou zijn. Is de Brexit daarmee een vroege voorloper op de rest van Europa, of is het Verenigd Koninkrijk de uitzondering op de regel?
Opvallend positief
Sinds 1973 doet de Europese Commissie tweemaal per jaar onderzoek naar het sentiment van de Europese burger. Ongeveer duizend inwoners per EU-lidstaat krijgen verschillende vragen voorgelegd over hun positie in de Europese Unie. Sinds november 2012 wordt ook de stelling aan de Europeanen voorgelegd of hun land beter af zou zijn buiten de EU.
Inmiddels is 6 keer gepeild hoeveel personen in de EU willen blijven. En het resultaat is opvallend positief. Over alle jaren is zo’n 26 tot 34 procent van de EU-inwoners voor uittreding, tegenover 55 tot 59 procent pro-EU’ers.
Vluchtelingencrisis en vertrouwen in EU
Dat betekent dat tot nu toe telkens meer mensen in de EU willen blijven dan dat er weg willen. Daarnaast blijft het sentiment redelijk stabiel. Er moet dus iets opmerkelijks gebeuren om de mening van Europeanen massaal te doen keren. Halverwege 2015 gebeurde dat dan ook.
Begin vorig jaar brak namelijk de Europese vluchtelingencrisis uit. Door de open grenzen van de Europese Unie was het voor vluchtelingen eenvoudig om binnen Europa naar een nieuw thuis te zoeken. Uit de EU stappen leek voor steeds meer Europese burgers de oplossing om asielzoekers te weren.
Even daarvoor werd het sentiment juist positiever. Meer en meer burgers vonden dat hun land een betere toekomst binnen dan buiten de EU had. In de laatste twee peilingen (mei en november 2015) brak die trend echter. Europa-brede problemen zorgen direct voor meer negatieve meningen over het EU-lidmaatschap.
De laatste peiling in november 2015 onthulde drie landen met een meerderheid van respondenten die de EU willen verlaten: Cyprus, Verenigd Koninkrijk en Slovenië. In Oostenrijk waren de meningen verdeeld. Hoe dat voor het Verenigd Koninkrijk werkelijkheid is geworden, weten we inmiddels.
Maar het lijkt niet logisch dat Nederland diezelfde route gaat bewandelen, als je van de Eurobarometer mag uitgaan. Nederland is één van de meest positieve EU-landen. In de afgelopen zes metingen zit ons land altijd bij de vijf landen met het hoogste aandeel positieve inwoners. In mei 2015 hadden we zelfs het hoogste vertrouwen in de Europese Unie.
Dat Nederland haar EU-lidmaatschap zou opzeggen, lijkt vooralsnog een ver-van-mijn-bed-show. Aannemelijker is het dat andere landen uitstappen. Cyprus, Slovenië en Oostenrijk lijken qua negatief sentiment de meest logische kandidaten voor een exit. Maar mocht een nieuwe vluchtelingencrisis uitbreken of een ander incident gebeuren dat direct aan Europees beleid raakt, dan is het niet uitgesloten dat de mening van Europa, en dus ook Nederland, kan kantelen.
Wat ik wil weten
Hoewel de Eurobarometer EU-voorstanders gerust zal stemmen, worden de geluiden van een groeiend aantal politieke partijen en Nederlanders die anti-Europa zijn, sterker. Ze willen de vraag of wij lid moeten blijven van de EU, onderwerpen aan een referendum. Maar is een Nexit überhaupt mogelijk, en in welke omstandigheden dan? Wie zou daar baat bij hebben? Hoe gaan politieke partijen om met die euroscepsis? En wacht even... is het echt zo erg gesteld met het anti-Europa sentiment in Nederland?
De komende tijd ga ik op zoek naar het antwoord op deze en veel meer vragen. Ik doe hyperlokaal onderzoek, probeer Europees stemgedrag te begrijpen, en blik terug op het succes van het nee-kamp tijdens het Oekraïne-referendum.
