Politiek kan vriendschappen kapotmaken (maar ook doen ontstaan)

Nieuw Amerikaans onderzoek bevestigt wat we eigenlijk al wisten: dat politieke standpunten een bepalende factor kunnen zijn voor je vriendschap. Niet gek, want 'the personal is political'. We spraken een paar mensen over de vrienden die ze hebben verloren.

Vrienden worden ook wel ‘gekozen familie’ genoemd en dat is niet voor niets. We delen vaak een hoop met de mensen met wie we graag chillen, afhankelijk van hoe sterk de vriendschap is. Meestal heb je dezelfde interesses of hobby’s en deel je vergelijkbare normen en waarden. Samen een kopje koffiedrinken is nou eenmaal een stuk gezelliger als je enigszins op dezelfde lijn zit. 

Politiek is niet iets waar veel mensen elke dag bewust mee bezig zijn, maar het raakt en beïnvloedt vrijwel alle facetten van ons leven; van onze gezondheid en veiligheid tot aan het klimaat. Het is daarom niet heel vreemd dat politieke standpunten een doorslaggevend aspect kunnen zijn voor het wel of niet behouden van een vriendschap. Gezonde relaties zijn bovendien belangrijk voor ons welzijn en hebben een positief effect op onze fysieke gezondheid. Vriendschappen die vaak botsen hebben het tegenovergestelde effect, oftewel stress! 

Volgens recent onderzoek van de Journal of Social and Personal Relationships weegt het politieke standpunt in een vriendschap zwaarder dan de duur van de vriendschap en de sterkte van de band. Uit een enquête van Reuters/Ipsos bleek dat 16% van de mensen het contact met een familielid of vriend had verbroken nadat zij op Trump hadden gestemd. 17% blokkeerde elkaar op social media en 13% beëindigde de relatie. Daar tegenover stond wel dat 20% nieuwe vrienden had gemaakt naar aanleidingen van de verkiezingen. 

Hoewel er recentelijk geen vergelijkbare onderzoeken in Nederland zijn gedaan, zien we ook hier dat politiek een hoop teweegbrengt binnen vriendschappen/relaties. Zo was er online veel verontwaardiging over een stel dat smoorverliefd is ondanks dat ze qua politiek op een andere planeet zitten. De commentaarsectie stond vol ongeloof en velen vonden dat er sprake was van wit privilege. Want kan je daadwerkelijk een gezonde relatie hebben als je partner je niet eens basic mensenrechten gunt? Of wegen die verschillen minder zwaar als jij en je partner beide wit privilege genieten?

Volgens het onderzoek van Journal of Social and Personal Relationships worden relaties van uiteenlopende politieke groepen gekenmerkt door antipathie en ontwijkgedrag. Verschillen in de politiek zouden tot meer verdeeldheid leiden dan bij andere verschillen, zoals religieuze of culturele overtuigingen. 

Dit blijkt ook uit de persoonlijke ervaringen van Houda Nabih (21) en Selwyn Burghardt (31). Zij delen beiden hoe politiek invloed heeft gehad op hun vriendschappen. 

“Ze was niet in staat om mijn menselijkheid te respecteren”

“Er zijn heel veel gevallen geweest waarin ik afscheid heb moeten nemen van mensen in mijn omgeving, met name vrienden”, vertelt Houda aan de telefoon. De 21-jarige studeert International Relations and Organisations en is medeoprichter van MENA Student Association. “Ik had een christelijke vriendin die het belang van islamitisch feminisme niet begreep, omdat volgens haar vrouwen binnen de islam sowieso onderdrukt zijn.”

Aan het begin van hun vriendschap hadden ze vaak positieve gesprekken over hun religie, maar op een gegeven moment viel het Houda op dat haar vriendin steeds vaker misplaatste opmerkingen maakte. “Ze is er heilig van overtuigd dat de islam en vrouwenrechten niet samen kunnen gaan. Ze begon zich ook op social media te uiten en het leek bijna een battle, alsof ze er haar hele purpose van had gemaakt. Het was heel moeilijk, vooral omdat ik veel met haar had gedeeld. Je hebt vriendinnen, en je hebt vriendinnen die bij je thuiskomen en voor wie je kookt. Zij hoorde bij die laatste groep, maar ze was niet in staat om mijn menselijkheid te respecteren en dat is de basis.”

Het draait voor Houda om meer dan alleen respect, want ze vindt dat als je goede vrienden bent, je het ook voor elkaar opneemt wanneer dat van belang is. “Je moet ook in staat zijn om voor elkaars waarde te vechten. Ik vecht ook voor mijn vrienden met een andere etnische achtergrond of andere seksualiteit.” Helaas was dat niet wederzijds en betekende dit het einde van hun tweejarige vriendschap. 

Houda is zelf redelijk politiek betrokken en stemt op BIJ1. Een vriendschap met iemand die extreemrechts stemt is voor haar een no go. Toch kan ze wel een band opbouwen met personen die rechts stemmen, zolang het niet extreemrechts is, maar daar hangt wel een grote ‘maar’ aan vast. “Mijn grens ligt bij mensen die nog willen en kunnen leren over hoe we solidair naar elkaar toe kunnen zijn. Met name vrienden met een multiculturele achtergrond. Ik ben nu ook bevriend met iemand die vrij rechts en liberaal is in haar politieke overtuigingen, maar die wel heel erg aan het leren is, en heel erg openstaat voor diversiteit in haar gedachtegang.” 

“Als je zulke dingen zegt, heb je eigenlijk ook iets tegen mij en kunnen we geen vrienden blijven”

Dat grote politieke verschillen ook niet opgewassen zijn tegen lange vriendschappen, blijkt naast het onderzoek ook uit het verhaal van de 31-jarige Selwyn. “We hadden een aardige vriendschap opgebouwd van zo’n zestien jaar. Maar op een gegeven moment had hij wat tegenslagen meegemaakt en ging hij antikraak wonen. Vanaf dat moment zag ik ook dat hij wat bitterder werd. Hij begon dingen van FvD te spuien alsof het de waarheid was. Ik vind dat iedereen mag stemmen wat ze willen, maar als je desinformatie gaat verspreiden of niet meer openstaat voor redelijke discussie… Ik zal niet in details treden, maar hij liet wel duidelijk zien dat zijn moreel ernstig te wensen overliet.” Selwyn probeerde het gesprek met hem aan te gaan, maar had weinig succes. 

“Het is natuurlijk jammer omdat je iemand lang kent, maar ik heb hem er al een paar keer op gewezen dat wat hij zegt gewoon niet klopt. En daar had hij eigenlijk gewoon schijt aan. Hij bleef ook maar ruzie maken met bekenden onder al zijn posts… We bespraken voorheen best wel lastige issues en op een gegeven moment merkte ik gewoon dat het intellectuele werd weggedreven door het feit dat hij alleen maar teksten bleef herhalen van Baudet of Wilders.”

Op een van zijn andere vrienden heeft Selwyn wel een invloed gehad. “Ik heb een vriend die uit een PVV-milieu komt en die begon ook dingen te verkondigen die niet feitelijk waar zijn, waaronder racistische uitingen. Op een gegeven moment ben ik heel boos op hem geworden. Ik vroeg hem of hij zich wel realiseerde dat ik niet volledig Nederlands ben en dat ik kwart Indonesisch ben. Dat als hij zulke dingen zegt, hij eigenlijk ook iets tegen mij heeft en we geen vrienden kunnen blijven. Daar schrok hij wel van en dat heeft toen een positieve uitkomst voor mij gehad.” 

• Deel