Rakim werd in Afrika geronseld en seksueel uitgebuit in een kelder in Amsterdam

Vanwege de per 1 augustus 2019 aangepaste verblijfsregeling mensenhandel hebben dit soort in Nederland uitgebuite jongens geen recht meer op een verblijfsvergunning en zorg.

Zit je zelf in een nare situatie of maak je je zorgen om iemand in je omgeving? Hier kun je anoniem chatten met een hulpverlener van Fier. 

Alhoewel de grootste groep slachtoffers van seksuele uitbuiting uit vrouwen en meisjes bestaat, worden ook mannen en met name jonge jongens gedwongen zich te prostitueren. Naar schatting in Nederland zo’n 250 per jaar.  Via Lumens – Het Expertisecentrum Mensenhandel en (jeugd)Prostitutie in Eindhoven – kom ik in contact met zo’n jongen. De Ugandese Rakim (26) zat drie jaar en zes maanden opgesloten in een kelder in een buitenwijk van Amsterdam, waar hij seksueel werd uitgebuit.

Als ik hem en zijn zorgcoördinator Danielle van Went opzoek in Eindhoven, vertelt hij me dat mannelijke slachtoffers als hij door de media vaak over het hoofd worden gezien. “Er zijn maar weinig jongens die aangifte doen, omdat ze vaak bedreigd en bang gemaakt zijn en door het taboe dat ze – eventueel in hun thuisland – ervaren op prostitutie en homoseksualiteit.” Onderzoek bevestigt dit. 85 procent van de mannelijke slachtoffers meldt zich niet bij politie en/of instanties en wordt dus nergens als slachtoffer geregistreerd. 

Nummer en videoclip

Rakim ontsnapte uit zijn situatie omdat één van zijn klanten verliefd op hem werd. “Deze man heeft mijn pooier betaald om mij mee naar buiten te mogen nemen voor een uitstapje. Toen ben ik ontsnapt.” Hierna kwam hij in een vluchtelingenopvang in Eindhoven terecht. Daar ontmoette hij de 24-jarige Nigeriaanse Justice, die ruim twee jaar seksueel werd uitgebuit. Het tweetal maakte later samen een nummer en een videoclip over hun ervaring in de gedwongen prostitutie. 

Rakim en Justice werden allebei in hun thuisland geronseld door een Europeaan. “In Afrika zijn er Europeanen actief die tegen jongens als ons zeggen: kom naar Europa, je hebt daar een betere toekomst. Ik help je. En als je dan in Europa aankomt vertellen diezelfde mensen je dat je een schuld bij ze hebt. En dat je die schuld moet afbetalen door je te prostitueren.”

Rakim vertelt dat hij samen met veel andere Afrikaanse jongens (waaronder ook minderjarigen) zat opgesloten en dat er, net als in een gevangenis, eten naar zijn kamer werd gebracht. “Iedere dag kwamen er klanten kijken om te zien hoe ik eruit zag. Als mijn uiterlijk hun beviel, werd ik uit mijn cel gehaald en naar een sekskamer gebracht. Daar had ik seks met klanten. Soms met vrouwen, maar meestal met mannen. Tussen de vijf en tien keer per dag.” Naar buiten mocht hij niet. Hij zat ruim drie jaar binnen.

Aangepaste verblijfsregeling

Gelukkig zijn Justice en Rakim inmiddels vrij. Rakim ontsnapte voor 1 augustus 2019, Justice daarna. Hierdoor heeft Rakim wel een verblijfsvergunning gekregen, heeft hij een eigen woning en werkt hij nu als ervaringsdeskundige, maar heeft Justice niets. Dit vanwege de per 1 augustus 2019 aangepaste verblijfsregeling mensenhandel. Voorheen kon de IND (de immigratie- en naturalisatiedienst), een verblijfsvergunning op humanitaire gronden, een zogenoemde B8-vergunning, verlenen aan slachtoffers van mensenhandel gedurende de looptijd van de strafzaak. Ook verviel dan de Dublin-claim, zodat de aangever niet terug hoefde naar het Europese land van binnenkomst en asiel kon aanvragen in het land waar ze op dat moment waren. “Waarschijnlijk ben ik één van de laatste in Nederland seksueel uitgebuite Afrikanen geweest die een verblijfsvergunning heeft gekregen,” zegt Rakim.

Nu de verblijfsregeling mensenhandel is aangepast, wordt na een aangifte van een slachtoffer binnen vier weken besloten of die aangifte leidt tot een onderzoek, en alleen als dat zo is, wordt de B8-vergunning verleend. Bovendien blijft de Dublin-claim van kracht en kan de aangever geen regulier asiel in Nederland aanvragen als dit niet het eerste land van binnenkomst in Europa is. 

Deze wijziging heeft ingrijpende gevolgen voor de bescherming van slachtoffers en de opsporing van de daders. Rakim en Justice kwamen, zoals de meeste immigranten uit Afrika, niet aan in Nederland, maar in Italië. De nieuwe regeling betekent voor een slachtoffer als Justice dus dat hij na zijn ontsnapping uit de Nederlandse mensenhandel hier geen asiel kan aanvragen, maar terug moet naar Italië om het daar te proberen. “Een plek waar je niet heen wil,” zegt hij, “vanwege het racisme, het gebrek aan werk, de arbeidsuitbuiting en de afschuwelijke vluchtelingenkampen.”

Therapie om trauma te verwerken

Rakim en Justice zetten zich allebei in om jongens die hetzelfde hebben meegemaakt bij te staan. Ook proberen ze meer aandacht te genereren voor in Nederland seksueel uitgebuite jongens, bijvoorbeeld door middel van hun muziek. 

Hun pooiers zijn nooit gepakt. “Ik zou niet weten hoe ik terug moet komen op de plek waar ik vastzat,” zegt Rakim. Hij heeft veel gaten in zijn geheugen. “Ik ben in therapie om het trauma te verwerken en dat helpt gelukkig wel. Maar het is soms ook lastig omdat ik zoveel kwijt ben. Dat is een soort zelfbeschermingsrespons die in werking wordt gezet bij heftige trauma’s. Ik kan me van hele periodes niets herinneren. Maar 's nachts komen er beelden terug. Dan heb ik veel nachtmerries en angstaanvallen.” 

Het is zeer belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat mensenhandel en prostitutie twee verschillende dingen die niet met elkaar verward moeten worden. Brandpunt+ sprak hier eerder met sekswerker J. over.

N.b.: de foto in de header is een model.

• Deel