Terug naar Brandpunt+
Hoe Spitsbergen werd overvallen door de gevolgen van de klimaatverandering
In Brandpunt+: Sacha naar het einde van de wereld. Climate change is here, in Svalbard, Spitsbergen. Maar dat was eerder dan de inwoners hadden verwacht.
Winter is here, in Svalbard, Spitsbergen, maar misschien niet zo lang als we denken. Waar wij met z’n allen misschien nog in een pannetje water op een bijna onvoelbaar zacht vuurtje zitten te wachten op de grote gevolgen, denkend dat het spook dat ‘klimaatverandering’ heet nog een lange weg te dwalen heeft, voordat het de oevers van onze eigen kust zal bereiken – daar ondervinden onderzoekers en inwoners op de eilandengroep dicht bij de Noordpool al de directe gevolgen van. Maar dat was eerder dan ze hadden verwacht.
Brandpunt+-presentator Sacha de Boer sprak in deze aflevering verschillende ‘slachtoffers’ op Spitsbergen. Zo wordt inwoonster Christiane de ‘eerste klimaatvluchteling' van Spitsbergen genoemd: zij moest letterlijk haar hele huis verplaatsen. De grond waar het huis bij was gebouwd blijft normaal bevroren – maar het is tegenwoordig vochtig, instabiel en steeds stukje bij beetje neemt de zee er een hapje van.
De nuchtere Christiane en haar man zagen een oplossing: het huis op enorme sleden een paar meter verplaatsen, met de welkome hulp van een bulldozer. Het lijkt een gewone zondag op Spitsbergen, als je de beelden ziet. “We wisten van het begin al dat we er niet eeuwig zouden wonen. De verhuizing gebeurde alleen net eerder dan we hadden verwacht.”
Op Spitsbergen staat ook de beroemde wereldzadenbank, een soort kluis (lelijk, als een soort grijze reuzenmodem) waar zoveel mogelijk verschillende plantzaden worden bewaard. Een handige plek om dat te bewaren, zou je denken, omdat de bank wordt omringd door permafrost (nooit ontdooiende ondergrond) en droog blijft. Maar, daar heb je het weer, door de stijging van de temperatuur, komt de permafrost niet meer terug en smelt het poolijs, zo vertelt een beheerder van de zadenbank aan Sacha. En dat hadden de ontwerpers van het gebouw niet verwacht.
De wereldzadenbank
Nog zo’n gevolg: de vaarwegen rondom Spitsbergen zijn begaanbaar geworden en dat betekent naast extra vissers ook haast Amsterdamse grachtentaferelen. Toeristen uit de hele wereld kijken er graag rond. Voor wie weleens in de hoofdstad vertoeft een niet onbekend fenomeen: meer toeristen betekent ook meer ongelukken. En dus moeten de twee (!) reddingshelikopters die Spitsbergen rijk is steeds vaker uitrukken voor vissersboten en cruiseschepen.
Zoals een Amerikaan voor zijn oude, door de natuur gesloopte huis in Longyearbyen vertelt: “Ik geloofde zeker niet altijd dat klimaatverandering door de mens werd veroorzaakt, maar in de negen jaar dat ik hier woon en met eigen ogen de gevolgen heb gezien, besef ik pas hoe ingrijpend de gevolgen zullen zijn en hoeveel mensen overvallen zullen worden door de impact ervan. Dat gebeurt al in de rest van de wereld.”
Inderdaad. Dat het eraan kwam, was al zeker, vertelt Nederlandse bioloog Maarten Loonen Sacha, maar niet dat het zo snel zou arriveren. “Vroeger zeiden we: ‘je doet het voor je kleinkinderen.’ Maar wij gaan zélf al meemaken dat je er spijt van krijgt.”
