Drie redenen waarom je deze roman over een schrijver met darmklachten moet lezen

In 'Condities' wordt Vincent Pek door zijn uitgever onder druk gezet om zijn eigen leed tot product te maken en te vermarkten.

Deze week verschijnt Condities, de nieuwe roman van Thomas Heerma van Voss (1990), schrijver voor De Groene Amsterdammer en meerdere boeken, waaronder Stern en De allestafel. In Condities wordt Vincent Pek, een 32-jarige schrijver met een chronische darmziekte, door zijn uitgever gevraagd om een verhaal dat gaat over een jongen met een ziekte, uit te werken tot een hele roman. Met andere woorden: hij wordt onder druk gezet om zijn eigen leed tot product te maken en te vermarkten. Dat levert schrijnende scènes op en een boeiend boek. Hier zijn nog drie andere redenen waarom het volgens ons de moeite waard is.

1. Het boek laat je nadenken over de werkelijkheid achter persoonlijke, waargebeurde verhalen

Zowel oude media als nieuwe media lijken soms te worden gedomineerd door het persoonlijke verhaal. Mensen Instagrammen hun rouwproces, Twitteren vanaf hun sterfbed, niets wat de mens meemaakt wordt ongebruikt gelaten. Dit soort verhalen voelen soms ijselijk, benauwend intiem, veel ongemakkelijker en intiemer nog dan bijvoorbeeld naaktfoto’s. 

Zonder te veel te willen verklappen (maar evengoed met de waarschuwing: SPOILER ALERT!), kan ik je vertellen dat deze vorm van autobiografie bijzonder beroerd afloopt voor onze Vincent Pek, zowel op zakelijk, relationeel als lichamelijk gebied. 

De gretigheid waarmee dit soort verhalen in ieder geval in de media worden omarmd wordt mooi verbeeld door Peks uitgever, die dingen tegen hem zegt als “[...] die pijn van dat ene verhaal, zit daar niet veel meer in? Mijn vrouw had de afgelopen zomer darmklachten, we waren in Kaapstad en pardon, maar ze zat to-taal verstopt, het bepaalde alles, ook toen we terug waren.” 

Hoe deze gladde, enthousiaste, populaire uitgever verder over Vincents ziekte praat is even leep als voortvarend: “[...] ik word er echt enthousiast van en meestal betekent dat dat meer mensesn er oren naar hebben. Een persoonlijke, doordachte geschiedenis over iemand met buikpijn, zo zie ik het voor me. Niet sensatiebelust, maar subtiel.” In zijn woorden klinkt zo’n beetje iedere praatprogramma-redacteur ooit door, die dit soort dingen bijna woordelijk zeggen tegen mensen die ze over streep proberen te halen hun persoonlijke verhalen te delen. 

In het verhaal laat de uitgever het na een redelijk dramatisch verlopen tv-interview afweten en Vincent zelf eindigt vrij ongelukkig. En nu is hoe het met Vincent afloopt niet perse mega-relevant voor onze obsessie met persoonlijke verhalen – het laat je wel nadenken over je eigen verhouding ertoe, zonder dat daar een makkelijk antwoord op komt. Dat makkelijke antwoord is er natuurlijk ook helemaal niet. 

Was dat er maar. 

Maar nee. 

2. Het verhaal is een beklemmende weergave van hoe schrijnend het leven met een chronische ziekte kan zijn

Condities gaat niet over een hele heftige ziekte, iemand die ‘strijdt’ tegen een ziekte en dan op heroïsche wijze ‘overwint’. Het boek gaat juist over de kleine situaties waar Pek in belandt, over de ongemakkelijk diners met de schoonfamilie, de kleine dilemma’s waar je dieet-technisch voor komt te staan, tot aan de gesprekken die hij met anderen heeft die over dezelfde ziekte praten.

“Maar bij mij staat de hele boel intussen wel in de hens, van kont tot mond”, vertelt een andere patiënt die aan de ziekte van Crohn lijdt. Het voelt levensecht en heel invoelbaar, wat via fictie dieper inzicht geeft in wat voor soort leed een chronische ziekte met zich meebrengt. Zeurend, slopend, onder de oppervlakte, altijd maar doorgaan, maar ondertussen verwoestend op manieren die jijzelf en je omgeving niet eens doorhebben. Zo stel ik me dat voor na het lezen van dit boek. 

3. De roman is een herkenbaar, grimmig-komische commentaar op de struggle die creativiteit soms is

Vincent Pek is schrijver en zijn worsteling met zijn vak is - denk ik - herkenbaar voor iedereen die soms worstelt met de eigen creatieve productie. In het boek lopen Vincents darmklachten en zijn strijd om een nieuw boek te schrijven door elkaar heen, waardoor hij om de haverklap boven de pot hangt om die op gruwelijke wijze te bevuilen, en je steeds leest over hoezeer hij zoekende is naar een verhaal om te vertellen, naar zijn eigen waarheid. Het is moeilijk dat niet te lezen als metafoor voor het creatieve proces: het komt eruit in horten en stoten en het is lang niet altijd fraai (ook weet je niet precies waar het vandaan komt, heb je twijfels of je met het juiste bezig bent en of je niet beter je tijd aan iets anders, gezonders zou kunnen besteden).

Condities ligt vanaf 8 februari 2020 in de winkels.

• Deel