Dit is het slechtste cadeau dat je iemand kunt geven (volgens de wetenschap)

Hint: het is een bepaald boek en je kunt iemand er goed mee zieken.

Cadeaus geven is een precaire bezigheid, die soms tot existentiële beslommeringen leidt: hoeveel geld geef je aan iemand uit, wat heeft die ander wel of niet al, geef je iets wat je zelf leuk vindt of geef je iets wat je zelf stom vindt, maar waarvan je denkt dat de ander het juist hartstikke leuk vindt – daarbij je eigen smaak een beetje verloochenende? Waarom blijven we elkaar überhaupt cadeaus geven? Is er niet al genoeg troep die door het kapitalisme wordt rondgepompt? Hebben we echt prullaria nodig om elkaar te vertellen dat we om elkaar geven? Hoe het ook zij, de wetenschap heeft deze beslommeringen nu iets makkelijker gemaakt, door te vertellen wat voor soort cadeau je in ieder geval níet moet geven: cadeau’s om geld mee te besparen. 

Amerikaanse onderzoekers van de Ohio State University waren door een ander onderzoek naar schaarste bij consumenten (schaarste in geld, schaarste in tijd) benieuwd geraakt wat die zaken te zeggen hadden over welke cadeaus dan wél in de smaak vielen en welke absoluut niet. Zeker in deze tijd hebben meer en meer Amerikanen minder en minder te besteden, en ze hebben ook nog eens minder tijd omdat ze meer moeten werken. Grote (of kleine, afhankelijk van hoe je tegen dit soort onderzoeken aankijkt) vraag is: kunnen cadeautjes verlichting bieden? Kan je je vrienden met te weinig geld een cadeau geven waarmee ze geld uitsparen en ze dan gelukkig maken? 

Het antwoord is een klinkende ‘nee’. Cadeaus waarbij de ontvanger het gevoel krijgt dat die gegeven zijn met de bedoeling ze geld te doen besparen, worden gezien als een milde belediging. Cadeaus die worden gegeven met het oog op tijdsbesparing worden dan juist weer gewaardeerd. De onderzoekers testten dit onder meer door mensen cadeaubonnen te geven voor Starbucks. De ene groep mensen gaf die cadeaubon met de boodschap: ‘Hier, nu kun je weer een lekkere koffie drinken’, terwijl de andere groep de bon gaf met de boodschap dat je er sneller mee kunt afrekenen. Hoewel het bedrag op de cadeaubon hetzelfde was, werd het cadeau door de tweede groep veel meer gewaardeerd. 

De duiding voor dit euvel ligt in status: mensen die een cadeau kregen om geld mee te besparen hadden het gevoel dat de gever van het cadeau zichzelf een hogere status toedichtte dan zijzelf. Mensen die cadeaus kregen om tijd mee te besparen, hadden daarentegen juist het gevoel een hogere status toegedicht te krijgen. 

Dus even samengevat drie inzichten die hieruit voortvloeien en die als tips gelden wanneer je een cadeau wilt geven.

1. Zorg dat je het nooit zo brengt dat je een cadeau geeft om kosten te besparen. Stel, je geeft (om redenen die ik me niet eens kan indenken) (maar als het moet dan moet het) tupperwarebakjes cadeau. Zeg er dan niet bij dat je hier handig je restjes eten in kan bewaren. Zeg eerder dat je de kleur blauw mooi vindt, ofzo. 

2. Geef een cadeau waardoor de ontvanger het gevoel krijgt een hogere status toegedicht te krijgen – iets dat schreeuwt dat je de ander op waarde schat: moeilijke, dikke boeken, museumjaarkaarten, een donatie aan een goed doel.

3. 1 plus 2 is 3, dus hierbij moet het slechtst denkbare cadeau wel vastgesteld zijn: dat moet een dik boek zijn dat mensen uitlegt hoe ze geld kunnen besparen of verdienen. Dat boek lezen kost een boel tijd (slecht) en je verlaagt er de status van de ander mee (ook slecht). Conclusie: als je iemand dus goed wil zieken geef je Je financiën goed geregeld voor Dummies van Rámon Wernsen en Cleo Scheerboom. Graag gedaan.

• Deel