Dickie (29) handelt in antieke opgezette dieren. “Ik wilde krokodillen aan mijn plafond hangen, zoals ze dat deden in de 17de eeuw”

Nederlands jongste antiquair Dickie Zebregs verkoopt naast koloniale kunst ook antieke opgezette dieren. We gingen bij hem langs en vroegen hoe ethisch dat nu eigenlijk is. "De mensen die hier komen zijn net zulke gekkies als ik."

Wie de galerie van Dickie Zebregs aan de Amsterdamse Keizersgracht binnenstapt, betreedt plotseling een andere wereld. Iedere hoek van het oude grachtenpand is gevuld met een kostbaar antiek object, van eeuwenoude globes tot een glinsterende hoofdtooi. Wat meteen opvalt: de twee meterslange krokodillen die aan hun buik van het plafond hangen. 

Of ze echt zijn, vraag ik verbaasd terwijl ik naar boven staar. Niet bepaald een pientere vraag, want dat de dieren hier ‘echt’ zijn is precies de reden dat ik er ben. Echt zijn ze stuk voor stuk, en al decennialang dood. 

Met zijn 29 jaar is Dickie officieel de jongste antiquair van Nederland. Zijn bonte collectie bestaat uit antieke objecten uit voormalig gekoloniseerde gebieden in Zuid-Amerika, Afrika, Azië en Oceanië, waaronder tientallen exotische dieren die werden gedood en opgezet tussen de 18e en begin 20e eeuw.

© Maarten Delobel.

Taxidermie, of het prepareren van dode dieren, geeft me altijd een dubbel gevoel. Ik kan genieten van de schoonheid van een opgezet dier op een fysieke afstand die je in de natuur niet evenaart, maar dat genot gaat gepaard met vragen. Want hoe achterhaal je waar en hoe een dier precies het loodje heeft gelegd? Is de aankoop van een opgezet dier altijd legaal? En hoe ethisch is het om een dier dat ooit op brute wijze werd gestroopt als decoratie in je huis te zetten?

Ik legde het allemaal voor aan Dickie, en vroeg hem naar tips voor lezers die op een zo verantwoord mogelijke wijze een opgezet dier in huis willen halen. Want dode fauna in je interieur mag dan misschien hot zijn, een illegaal verkregen paradijsvogel is dat natuurlijk not.

Ha Dickie, fijn dat we mochten langskomen. Om te beginnen: hoe is je interesse in taxidermie ontstaan?

“Mijn opa had ooit een opgezet aapje meegenomen uit Nederlands-Indië, dat stond bij hem thuis in de hal in Tilburg. Ik was altijd obsessed met dat ding, al was er nog weinig van over doordat de motten het hadden opgevreten. Dat moet mijn fascinatie hebben aangewakkerd. Toen ik elf jaar geleden in Amsterdam kwam wonen, begon ik zelf met het verzamelen van opgezette dieren. Die kocht ik vooral op Marktplaats en verkocht ik soms door, meer als bijverdienste.

In diezelfde tijd studeerde ik kunstgeschiedenis en werkte ik in een veilinghuis. Twee jaar geleden begon ik als zelfstandige en kwam ik Guus Röell tegen, hij is galeriehouder in Maastricht en ‘s werelds bekendste verkoper van koloniale kunst en antiek. We kwamen er al snel achter dat we niet alleen dezelfde interesse delen voor de Victoriaanse tijd en de koloniale geschiedenis van West-Europa, maar ook voor de natuur. En dus besloten we deze galerie onder een gezamenlijke naam te openen, maar formeel ben ik de eigenaar.”

“Ik ben me er zeker van bewust dat ik geld verdien aan een koloniaal verleden en een tijd waarin we de natuur wilden overheersen"

Aan welk dier ben je het meest gehecht?

“Dat vind ik moeilijk te beantwoorden, ik raak van ieder dier net zo enthousiast. Misschien nog wel het meest van mijn laatste aankoop, dat zijn de krokodillen die boven ons hangen. Die zijn rond 1980 door een Belg gevangen en gedood in Tanzania en Mozambique, dat staat allemaal genoteerd in documenten. Op dat gegeven ben ik natuurlijk niet trots, maar ik wilde heel graag grote krokodillen aan het plafond zoals mensen dat in de 17de eeuw hadden in hun kunstkamers. Ze zijn er vooral om een bepaalde sfeer in de ruimte te creëren, deze twee zijn ook niet te koop.”

Wat mij het meest fascineert aan taxidermie is niet per se de schoonheid, meer de historische en biologische wetenschap erachter. Wist je bijvoorbeeld dat Rembrandt ooit ook krokodillen aan zijn plafond had hangen? Die kletterden steeds na een maand weer naar beneden omdat de dieren begonnen te rotten. Hij kocht telkens een nieuwe en raakte langzaam failliet. Zo dragen alle dieren een verhaal, ze vertellen een stukje geschiedenis.” 

© Zebregs & Röell.

Het is ook het verhaal van een tijd waarin Europeanen de wereld wilden overheersen, inclusief de natuur. Voelt het niet cru om dat te verkopen?

“Ik ben me er zeker van bewust dat ik geld verdien aan een koloniaal verleden en een tijd waarin we de natuur wilden overheersen. Dat wringt. Maar ik vertel er in mijn galerie in ieder geval het complete verhaal bij: waar komt het vandaan, hoe is het verkregen, in welke historische context moet het worden gezien?

Neem bijvoorbeeld die tijgerkleden, die komen van Van Ingen & Van Ingen, een familiebedrijf in India en tot laat in de vorige eeuw het grootste taxidermie-bedrijf ter wereld. Ze hebben meer dan 80 duizend tijgers opgezet. Eerst werden die geschoten door Indiase vorsten, de Maharaja's, en gebruikt als bidkleed. Het was toen noodzakelijk om tijgers te schieten omdat de bevolking in India groeide en steeds meer mensen door tijgers werden aangevallen. Later waren het niet meer de Maharaja’s die schoten, maar de Britten, als sport. De twee tijgerkoppen aan de muur komen bijvoorbeeld uit Kensington Palace, die zijn geschoten door een Britse royal.

We verkopen alleen maar dieren van wie dit soort informatie is gedocumenteerd, dat staat ook allemaal in onze catalogus. Natuurlijk is het verschrikkelijk dat de dieren die je hier ziet staan zijn gejaagd en doodgemaakt, maar dat gebeurde wel in een tijd waarin we nog dachten dat de natuur onuitputtelijk was. En een tijd waarin mensen nog echt gebiologeerd waren door de natuur, haar beter wilden begrijpen. Dat probeer ik allemaal mee te geven als ik een dier verkoop, en de meeste klanten willen dat ook weten.”

© Maarten Delobel.

Maar hoe weet je of het ook met die historische context bij mensen in huis komt te staan? Ben je niet bang dat het terechtkomt op een plek waar de jacht en overheersing worden geromantiseerd?

“Nee, want de mensen die hier komen zijn net zulke gekkies als ik. Een echte jager zal dit niet willen kopen, die wil het zelf schieten. Dat is een dikke Amerikaan die een eigenhandig geschoten tijger aan de muur wil, die zal nooit zo’n pangolin uit 1800 kopen. Ik kan me dat trouwens niet voorstellen, hoor. Als je vandaag de dag nog een tijger dood wilt schieten, dan ben je toch niet goed bij je hoofd? Maar goed, als iemand dan toch één van mijn antieke tijgerkoppen wil hebben om het naast zijn zelfgeschoten dieren te hangen... dat kan ik natuurlijk niet voorkomen."

Als je dat merkt, dan kan je toch weigeren?

“Ik zal toch de huur moeten betalen. Wat ik trouwens wel doe is een groot deel van de opbrengst doneren aan kleine fondsen voor natuurbehoud. Dus niet het WNF, maar kleinschalige dierenopvang. Laatst heb ik nog een luiaard geadopteerd, Star heet ze. Zo schattig, ik zal je straks een foto laten zien.”

"Laatst heb ik zelf nog een inval gehad van de politie en de Voedsel- en Warenautoriteit, dat gebeurde met heel veel bombarie"

Jij bent een gecertificeerd verkoper, maar er bestaat ook flinke illegale handel waarbij dieren worden verkocht zonder de juiste papieren. Wat merk je daarvan?

“Of de illegale markt aan het groeien is weet ik niet, de hype van opgezette dieren als decoratie in huis is al een tijdje gaande. Wat ik wel merk is dat de wetten strenger zijn geworden en er beter wordt gecontroleerd door instanties. Laatst heb ik zelf nog een inval gehad van de politie en de Voedsel- en Warenautoriteit, dat gebeurde met heel veel bombarie.

Ze hebben toen al het dierlijk materiaal in beslag genomen en zijn nog steeds door alle papieren aan het gaan. Ik wil natuurlijk niets verkopen dat niet klopt, daarom had ik een tijd terug al een vogel apart gezet. Ik had hem in 2014 te impulsief op Marktplaats gekocht, de kwaliteit bleek laag en de papieren waren niet in orde. Die is nu meegenomen en dat zal waarschijnlijk een rechtszaak en een boete worden. Dat is balen, maar ik vind het goed dat ze zo streng zijn. Want er bestaat absoluut een schimmige wereld waarin papieren worden vervalst, en daar wil ik niets mee te maken hebben.

Er wordt alleen wel op de verkeerde plekken gecontroleerd, vind ik. Als ik zie wat er online wordt verkocht op sites als Marktplaats, eBay en Catawiki, dan denk ik: oh, jongens… Op veel plekken in de wereld zijn illegale kwekers die vogels houden om ze op te kunnen zetten en te verkopen. Dáár zouden ze beter onderzoek naar moeten doen.”

© Maarten Delobel.
_______

In samenspraak met Dickie heb ik een aantal tips op een rijtje gezet voor wie zelf een opgezet dier op de kop wil tikken. Zie hier de belangrijkste do’s en don’t:

Do’s
- Ga naar een gerenommeerde zaak, liefst een fysieke winkel. Dat zijn bijvoorbeeld de Museumwinkel in Nijmegen en Taxidermy Amsterdam.
- Als je iets direct bij een preparateur koopt (de persoon die een dier opzet), vraag dan naar een certificaat.
- Lees je in over de CITES-overeenkomst, oftewel The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. In dit internationale verdrag worden diersoorten geclassificeerd op basis van de mate waarin ze met uitsterven worden bedreigd. Voor iedere categorie gelden andere regels met betrekking tot verkoop en documentatie.
- Check de wetenschappelijke (Latijnse) benaming van het diersoort en ga na tot welke categorie ze behoren in dit overzicht van de Europese Commissie of op de website Species+.
- Koop je een dier dat volgens de verkoper werd opgezet vóór 1947? Dan wordt het gezien als antiek en gelden er andere regels. Vraag in dat geval naar een rapport van een taxateur waarin het jaar van preparatie wordt bevestigd.

Don’ts
- Online markten afstruinen. Gewoon niet aan beginnen.

• Deel