Terug naar Brandpunt+
Janet probeerde met magische truffels de dood van haar moeder te verwerken
Na het overlijden van haar moeder besloot journalist Janet Lie magische truffels te proberen om het verlies te verwerken. “Mijn lichaam werd zwaar en smolt samen met het bankje waar ik op zat. Jeetje, dacht ik: ze is echt dood.”
Toen mijn moeder gediagnosticeerd werd met kanker, zeiden de artsen dat het te laat was voor genezing. Met chemotherapie kon ze nog één of twee jaar leven. De weken erop probeerde ik sterk te zijn en haar niet te belasten met mijn oneindige tranen. Maar als moeder zijnde wist ze natuurlijk dat ik niet oké was.
Toen we op een dag aan de keukentafel zaten, zei ze: “Je moet leren om over je verdriet te kunnen praten. Vertel eens, wat is er?” Ik twijfelde eerst, maar toen antwoordde ik dat ik bang was. Dat ik niet wist hoe ik verder kon gaan zonder haar. Voordat ik het wist, huilden we allebei en lag de tafel opeens vol met snottissues. Toen we waren uitgehuild, zei ze: “Onthoud dat ik altijd van je blijf houden, wat er ook gebeurt. Ik zal altijd je moeder blijven. Ik kan je niet beloven dat je dit verdriet nooit meer zal voelen, maar weet dat je sterker bent dan je denkt.”
De derde chemo-ronde sloeg niet aan. Mijn moeder overleed vijf maanden na haar diagnose.
Therapeutisch trippen
Na haar dood werd rouwverwerking een soort marathon: mediteren, huilen, praten, schrijven, therapie, hardlopen, krachttraining. Ik probeerde ‘juist’ te rouwen, maar ergens voelde ik een soort weerstand. Ik probeerde de controle te behouden, omdat ik bang was dat ik anders helemaal in zou storten. Het was in deze periode dat ik meer ging lezen over de helende kracht van psilocybine (truffels).
Huilen tijdens een truffeltrip voelt alsof je hele lichaam meehuilt: je hart, je lever, je nieren.
De plant duikt steeds vaker op in psychiatrische onderzoeken tegen behandelingsresistente depressies. In Nederland heb je truffelklinieken waar je onder begeleiding therapeutisch kan trippen voor een flinke prijs. Maar wat mijn interesse vooral prikkelde, was een onderzoek van de Amerikaanse Johns Hopkins-universiteit naar het psychische effect van psilocybine op terminale kankerpatiënten. Na één trip waren de patiënten veel minder bang voor de dood en verzekerden ze hun geliefden dat alles goed zal komen. Niet dat ze opeens in het hiernamaals geloven, maar dat ze beseffen dat er een groter geheel is.
Ik neem contact op met Onur Yildirim, neurowetenschapper en directeur van truffelkliniek Field Trip Health. Volgens hem is rouw vaak niet het hoofdthema bij mensen die zich aanmelden. Een hoofdthema is bijvoorbeeld ‘eenzaamheid’. Rouw is vaak weggestopt.
“Ik denk omdat we in het Westen vaak denken ‘Ach, iedereen verliest wel eens iemand’. Misschien zijn mensen bang om als zwak te worden gezien. Maar ik zou zeggen: rouw is één van de grootste stressors in het leven. Bij een stressor kunnen mensen een psychiatrische problematiek ontwikkelen. Dit kan hoge werkdruk zijn, maar ook het verlies van een dierbare triggert van alles in een persoon.”
Natuurlijk wist ik dat ze niet meer terug kwam. Maar de zwaarte van haar dood voelde ik nu voor het eerst in elke cel van mijn lijf.
Wat hij wel vaak ziet is dat verborgen rouw opeens tijdens een sessie naar boven komt. “Iemand beseft dat hij het niet helemaal heeft verwerkt, en kan eindelijk zeggen ‘Ik mis mijn moeder’. Dat is de waarheid. Erkennen in plaats van het weg te drukken.”
Dit kan waardevol zijn voor mensen die maar door blijven gaan en sterk willen zijn. “Soms begint het rouwproces tijdens de trip. Er zijn mensen die tijdens één sessie hun verlies beseffen, zichzelf eindelijk laten huilen en afscheid kunnen nemen. Ze zeggen bijvoorbeeld: ‘Mijn moeder kwam bij me en we konden eindelijk goed praten. Het is goed zo nu.’” Voor anderen kan rouw onderdeel worden van hun integratie: ze maken het bespreekbaar en kunnen het verder verwerken in therapie.
Het mooie aan truffels is dat ze een soort helikopterperspectief geven op jezelf. “Met psilocybine kan je even uit die vaste patronen en gedachten stappen. Iemand kan zich opeens afvragen, ‘Waarom moet ik altijd sterk blijven?’ Truffels maken je psyche dus even ‘opener’. Dit maakt het ook makkelijker om inzichten écht te integreren in je dagelijkse leven.” Kortom: een trip kan een heel spectrum aan dingen teweegbrengen.
Of iedereen meteen na het verlies van een dierbare aan de truffels kan, ligt aan of ze acute trauma-klachten hebben zoals aanhoudende nachtmerries en herbelevingen. Dit overkomt niet iedereen die rouwt, maar het gebeurt wel, vooral bij mensen die traumatische rouw hebben, zoals iemand verliezen aan zelfdoding. In dat geval is het beter om eerst psychotherapie of EMDR te doen.
Midnight Gospel
Enige tijd voordat ik Onur sprak, had ik een solo trip gedaan in het park. Het was zeven maanden nadat mijn moeder overleed. Op dat moment zat ik in rouwtherapie en heb ik een emotionele 30-dagen-schrijversworkshop voor lotgenoten afgerond. Ik voelde dat ik er echt klaar voor was.
45 minuten na inname viel het me op hoe enorm de grijze lucht was. Mijn lichaam werd zwaar en smolt samen met het bankje waar ik op zat. Wat er ook gebeurt, blijf ademen. Mijn buik begon zwaar te voelen, alsof ik onder een steen lag. Jeetje. Ze is echt dood. Natuurlijk wist ik dat ze niet meer terug kwam. Maar de zwaarte van haar dood voelde ik nu voor het eerst in elke cel van mijn lijf. Ik dacht dat ik bang zou worden, maar in plaats daarvan observeerde ik dit gevoel met nieuwsgierigheid. Hoe diep gaat dit verdriet?
Ik dacht een jaar geleden dat ik haar dood niet zou overleven. Maar toen ik de pijn en verdriet eindelijk toeliet zonder oordeel, merkte ik dat ik sterker ben dan ik dacht. En dat mijn moeder alsnog het laatste woord kreeg.
Het begon zachtjes te regenen. Jonge vaders liepen in het park met kinderwagens. Is het papadag? Waarom zie ik geen moeders? Ik voelde tranen opkomen, maar wilde niet in het openbaar huilen. Eenmaal thuis dook ik meteen mijn bed in. De tranen stroomden over mijn wangen. Ik mis haar. Huilen tijdens een truffeltrip voelt alsof je hele lichaam meehuilt: je hart, je lever, je nieren. Toen ik weer rustig werd was, wilde ik ”pauze” nemen van het verdriet. Dus ik keek Midnight Gospel op Netflix, een trippy animatieserie van de maker van Adventure Time, gebaseerd op echte interviews van The Duncan Trussell Family Hour-podcast. Ik zag dat de laatste aflevering een gesprek was tussen podcasthost Duncan en zijn moeder Deneen, die drie weken na het interview overleed aan kanker. Is het wel verstandig om dit te kijken tijdens een trip? Ik klikte erop.
Ik zie de animatie-versies van Deneen en baby Duncan praten over leven en dood. Deneen, die psycholoog was, vertelt haar zoon dat iedereen op een dag zal sterven. “Het breekt je hart open. Onze harten zijn gesloten omdat we onszelf willen beschermen tegen pijn. Maar dit opent het.” De manier waarop ze hem troost lijkt heel erg op hoe mijn moeder dat bij mij deed. Haar zachtheid, wijsheid en het feit dat ze tot het einde voor haar kind wilde zorgen: het voelde bekend. Toen ik onderstaande fragment zag, begonnen de tranen weer te stromen.
Er leek maar geen einde te komen aan deze emotionele achtbaan. Duncan en Deneen worden ouder, Deneen sterft als een oude vrouw maar wordt later herboren, moeder en zoon transformeren in planeten en sjezen door het heelal richting een zwart gat. Aan het einde zegt planeet Duncan met tranen in zijn ogen dat hij van haar houdt. Zijn moeder, ook een planeet, zegt: “Ik houd ook van jou. En Duncan, dat soort liefde gaat nergens heen. Dat is ook iets waar je achter zult komen - ik zal, wanneer het zover is, het leven verlaten, maar mijn liefde gaat nergens heen. Daar ben ik heel zeker van.”
Ik dacht terug aan wat mijn moeder zei. Een moeders liefde voor haar kind gaat nergens heen. Natuurlijk. Hoe heftig mijn emoties ook waren – ik voelde dat ik weer leefde. Dit. Dít is hoe het is om een mens te zijn die liefde ervaart.
Microdosing
Na mijn trip probeer ik microdosing. Ik volg het Fadiman-protocol, waarbij ik elke derde dag een microdosis psilocybine neem. Ik merkte op dag één al effect: de scherpe randjes zijn eraf, ik pieker minder en ik ben veel meer in het hier en nu. Ik vind het bijna eng hoeveel psilocybine me heeft geholpen. Ik luister beter naar mijn gevoel: waar heb ik behoefte aan op dit moment, zowel fysiek als emotioneel? Daarnaast gaat het niet alleen om de truffels. Ze ondersteunen de andere tools die ik gebruik: therapie, schrijven, meditatie, lotgenotengroep, praten met mijn vrienden en familie.
Ik besefte dat ik slechts een fractie van mijn rouw heb verwerkt en dat ik nog een lange weg te gaan heb – en dat dit niet erg is. Mijn therapeut zei: “Je hebt je moeder je hele leven lang bij je gehad. Het is logisch dat je haar dood niet simpelweg 1-2-3 kan verwerken.”
Daar doe ik mijn moeder inderdaad geen eer aan. Ik dacht een jaar geleden dat ik haar dood niet zou overleven. Maar toen ik de pijn en verdriet eindelijk toeliet zonder oordeel, merkte ik dat ik sterker ben dan ik dacht. En dat mijn moeder alsnog het laatste woord kreeg.
