Terug naar Brandpunt+
Neem komend weekend liever een pilletje dan bier, zegt deze hoogleraar
- Interview
- 25 jul 2016
- 8 minuten leestijd
David Nutt ontwikkelt substanties die hetzelfde doen als alcohol, maar niet ongezond zijn en je geen kater opleveren.
“Wat heb je liever,” vraagt David Nutt, als hoogleraar verbonden aan het Imperial College London en voorzitter van een stichting die objectieve informatie over drugs wil verspreiden, halverwege ons telefoongesprek. “Dronken mensen die elkaar en de hele tent verbouwen, of gasten die een pilletje nemen en steeds liever worden voor elkaar? Elk verstandig mens zou voor dat laatste kiezen, maar overheden vertikken het.”
Het blijft een irritatiepunt van de nu 65-jarige Nutt, die in 2009 werd ontslagen door de toenmalige premier van het Verenigd Koninkrijk, Gordon Brown. Nutt was hoofd van het wetenschappelijke adviesbureau van de Britse overheid dat onderzoek doet naar de gevaren van drugs. De adviezen die hij in die hoedanigheid gaf, konden op weinig enthousiasme rekenen bij de voorman van Labour, het Britse equivalent van de PvdA.
De Britten delen drugs namelijk van oudsher op in drie categorieën: A, B, en C, waarbij de eerste de gevaarlijkste is en de laatste de onschuldigste. De straf die je als gebruiker (of verkoper) krijgt voor het bezit van een drug, hangt af van de categorie waarin het middel is ingedeeld. Op basis van wetenschappelijk onderzoek adviseerde Nutt cannabis in categorie C in te delen. Zijn advies aan de Britse regering, die bezig was aan een klopjacht op xtc: laat mdma (het belangrijkste bestandsdeel van xtc, red.) met rust, focus liever op alcohol. “Het doel van drugsbeleid van welke regering dan ook moet het verminderen van risico’s zijn,” vertelt hij aan de telefoon.
Heel erg vond hij het dan ook niet dat hij zijn baan kwijtraakte: “Er kwam een enorme mediastorm daarna. Nog steeds word ik om de haverklap gebeld door journalisten.” Hij pauzeert even en lacht. “Like yourself.”
Je noemt de gevaren van xtc ‘overzichtelijk’.
“Ja, paardrijden is gevaarlijker. Tegelijkertijd sterven er elk weekend drie Britten aan een alcoholvergiftiging. Daar hebben we het niet over en de media negeren het doorgaans. Hoe dat komt? Laten we even wel wezen, we vinden drinken leuk. Allemaal.”
Er gaat geen zomer voorbij waarin we hier niet in de krant lezen dat er iemand aan de gevolgen van xtc is overleden.
“En dat is tragisch, maar laten we even wel wezen: het hoeft niet. Jullie systeem is geweldig, je kunt pillen bij jullie gewoon laten testen (bij het Trimbos-instituut, red.). Als er rommel in zit of de dosis mdma te hoog is, kun je daar in Nederland gewoon achter komen. In Groot-Brittannië laten we mensen liever sterven om andere gebruikers af te schrikken. Terwijl er dus – ik kan dit niet vaak genoeg zeggen – meer mensen overlijden aan de gevolgen van drinken.”
Mensen drinken dan ook meer en vaker dan dat ze een pil slikken.
“Ik heb de situatie in Groot-Brittannië uitvoerig onderzocht. De gevaarlijkste drugs zijn crack, heroïne en crystal meth. Maar xtc en mdma eindigen veel lager dan alcohol, dat op de vijfde plek staat. Later heb ik met financiering van de Europese Unie grootschalig en structureel onderzoek gedaan naar de gevaren van drugs. Dertig experts uit twintig Europese landen werkten mee aan het onderzoek, en ze kwamen allemaal op dezelfde resultaten als wij eerder.”
“We meten twee zaken: schade voor de gebruiker, en schade voor de samenleving. Voor beide is alcohol slechter dan xtc. Of pillen niet ook slecht voor onze gezondheid zijn? Zelfs water kan gevaarlijk zijn als je er te veel van drinkt. Nogmaals: jullie kunnen je pillen laten testen, er hóeft niets fout te gaan. Stel je zelf eens de vraag waar een overheid zich mee bezig moet houden: de gezondheid van de bevolking, of streng overkomen?”
Toen jij werd ontslagen, regeerde Labour. Linkse politici zijn toch helemaal niet geïnteresseerd in zero tolerance-beleid?
“De Amerikaanse overheid met het meest repressieve drugsbeleid waren de democraten onder Bill Clinton. Hij zorgde ervoor dat je na drie overtredingen gemakkelijk levenslang kon krijgen. Ook in Groot-Brittannië zijn linkse regeringen juist streng op drugs. Tijdens verkiezingscampagnes valt rechts links vaak aan op haar softe beleid. Als een soort overcompensatie volgt dan later zero tolerance. Bovendien kun je met zulk beleid stemmen winnen, terwijl je er doorgaans geen stemmen mee verliest. De gemiddelde drugsgebruiker stemt niet, of maakt van zijn hobby geen halszaak.”
Gebruik je zelf eigenlijk weleens drugs?
“Die vraag ga ik niet beantwoorden. Ik spreek niet over mijn mogelijke drugsgebruik omdat het polariserend werkt en ten koste gaat van een inhoudelijk debat. I just do the science.”
Overdrijven van risico's
Die houding doet denken aan veel vrienden en kennissen. Een aanzienlijk deel van mijn generatiegenoten gebruikt soms, een paar keer per jaar, weleens een pilletje. Van hen spreekt vrijwel niemand daar met zijn ouders over. Die zijn er namelijk steevast van overtuigd dat pillen levensgevaarlijk en extreem verslavend zijn, een mening die ze – als het even meezit – ook op verjaardagen verkondigen, met een glas bier of wijn in de hand.
Hoe komt dat taboe toch op sommige drugs, terwijl alcohol zo geaccepteerd is?
“Het is niet zo dat drank overal altijd geaccepteerd wordt. Moslims vermijden alcohol al zo’n duizend jaar. En gelijk hebben ze.”
Oké, maar de meeste Nederlanders en Britten drinken zich een ongeluk en keuren drugs af.
“De media spelen hier een perverse rol in. Kranten vergroten incidenten met xtc tot in het hysterische uit, terwijl ze amper melding maken van problemen met alcohol. En toen alle drugs gecriminaliseerd werden, hielden de alcohol- en tabaksindustrie stand omdat ze al zo sterk waren. Er ging toen al zoveel geld in om, het was heel makkelijk om drinken of roken neer te zetten als recreatief. In die hoek was er ook al snel het besef dat het overdrijven van de risico’s van drugs voor de eigen omzet juist goed zou zijn. Het heeft ook te maken met een instinctieve reflex die veel mensen hebben: substanties die je gedrag echt beïnvloeden, zijn eng en gevaarlijk. Bij sigaretten heb je dat niet, dus geloven mensen vaak niet hoe erg het is. Die kanker nemen ze op de koop toe.”
Hoe zou voor jou het drugsbeleid er in een ideale wereld uitzien?
“Mensenlevens zijn kostbaar, we moeten alles doen wat we kunnen om te zorgen dat een gebruiker geen schade oploopt. Dus we moeten voorkomen dat iemand heroïne gebruikt. Voor drugs die minder schadelijk zijn, kunnen we beter een relatief rationeel marktsysteem uit de grond stampen. Reguleer verkoop via apotheken, zodat we kunnen controleren dat de dosis niet te hoog is en er geen schadelijke stoffen bij zitten. Kopers moeten een vergunning hebben en krijgen beperkt toegang tot middelen onder veilige omstandigheden. En alcohol moet je marginaliseren. Want nogmaals: het is giftig, veel giftiger dan we durven toegeven. Als alcohol nu ontdekt zou worden, zouden we het benaderen als GHB en het verbieden.”
Wat stel je voor?
“In de meeste landen is de prijs van alcohol in de afgelopen dertig jaar fors gedaald. In sommige landen is alcohol in relatief opzicht twee of drie keer zo duur als het nu is. Ik zou zeggen: herstel de echte prijs, en verhoog de belastingen. En investeer in nieuwe, onschuldige vormen van alcohol. Gebruik de neurowetenschap om substanties te ontdekken die hetzelfde effect als alcohol hebben, maar onschuldiger zijn. Daarvan heb ik er zelf al een aantal gevonden.”
Pardon? Jij hebt gezonde alcohol gevonden?
“Ik moet natuurlijk nog veel onderzoek doen, maar de voortekenen zijn heel goed. Ik heb er zelf feestjes mee gehad en het was geweldig. De vervelende zaken die vaak nou eenmaal bij alcohol horen – omvallen, agressief worden, braken, de onvermijdbare kater de volgende dag – ontbraken.”
Waarom ligt dit nog niet in elke supermarkt?
“Potentiële investeerders vragen me steeds: “Is het wel legaal?” Kijk, de kranten kunnen van alles gaan schrijven. Door berichten in kranten is mdma nu illegaal. Dit terwijl veel wetenschappers niets liever willen dan onderzoek naar de therapeutische werking van mdma. Maar ja, de publieke opinie hè. Dat is echt waar het misgaat: investeerders zijn bang voor een hetze."
Tot slot: hoe gaan we ervoor zorgen dat die niet-giftige alcohol er toch komt?
“Ik geef niet op hoor. Nederlandse investeerders kunnen altijd contact met me opnemen. Zet je mijn e-mailadres eronder?”
Investeerders die geïnteresseerd zijn in de plannen van David kunnen zich hier melden.
Illustraties: onze beeldbaas Hannah Vischer
