Zet die schaamte aan de kant: iedereen kan over voetbal praten!

Waarom gesprekken over voetbal vaak zo tergend zijn (en hoe dat beter kan).

Deze week begint het WK vrouwenvoetbal in Frankrijk, en Nederland doet hartstikke mee. Geweldig nieuws voor voetballiefhebbers dus. Voor mij persoonlijk brengt het ook een uitdaging mee: ik kan niet zo goed over voetbal praten. Meestal sta ik in de kroeg wat sullig met mijn hoofd te knikken als anderen, vooruit: meestal mannen, het over voetbal hebben. Ik denk dan: wat betekenen die technische termen? Wat heb ik aan het gesprek toe te voegen, als ik eigenlijk zelden voetbal kijk? Als je je hierin herkent komt dat mooi uit, want ik heb advies voor je, en niet van de minste.

Peter Buurman is co-presentator van een van de meest gewaardeerde voetbalpodcasts van Nederland: Neutrale Kijkers. In deze podcast praten Peter en Yordi Yamali over voetbalwedstrijden die ze hebben gezien en waar ze ‘neutraal’ instaan: met name wedstrijden van buitenlandse clubs of buitenlandse nationale elftallen dus. De show krijgt stapels fanmail, heeft lovende recensies gekregen in zowat alle dagbladen en is genomineerd voor podcast van het jaar. Op toegankelijke, prettige wijze praten Peter en Yordi over voetbal. Zelfs ik krijg er zin van om mee te praten. Wat is het geheim van hun gesprekken? En valt er iets uit te leren wat we kunnen gebruiken als we straks in de kroeg de Oranje Leeuwinnen aanmoedigen? Ik sprak Peter (in het kader van de openbaarheid: hij is tevens een vriend van me) over hoe je op een goede manier over voetbal kan praten en goot het gesprek in de vorm van een lijst met tips.

1. Laat je niet intimideren door jargon (niemand weet waar hij het over heeft)
Mensen die over voetbal praten gaan vaak wat serieuzer en wijzer kijken, alsof ze een schipper zijn die over de oceaan tuurt. Vervolgens zeggen ze dingen die voor niet-ingewijden onnavolgbaar zijn, zoals: ‘Ah, ze spelen in een kerstboom-constructie.’ Volgens Peter moet je je echter niks van dit soort termen aantrekken:  “Bij het gangbare praten over voetbal gebruiken mensen termen als ‘inspeelpass’, zinnen als ‘ze moeten het veld breder houden’. Ook gehoord: ‘ze moeten hoger druk zetten’. Als je die taal niet spreekt, wordt het in eerste instantie lastig om mee te praten. Maar je moet onthouden: mensen die dit soort taal in de kroeg gebruiken praten na wat ze op tv hoorden. Je kunt er vanuit gaan dat niemand écht weet waar het over gaat. Als dat wel zo was, werkten ze wel bij een club, en dan zaten ze nu in het stadion te kijken. In de kroeg is iedereen een leek, net als jij.”

2. Het is niet erg dat je niet alles weet, integendeel juist
Als je met anderen over voetbal praat, kan je al snel het idee hebben dat je niet genoeg weet van het spel om mee te praten. Dus weet je niet precies wie Lieke Martens is, maar durf je dat niet goed te zeggen? Dat maakt niet uit, vindt Peter. “Veel mensen in de kroeg die over voetbal praten doen die mannetjes op tv na - analisten die betaald krijgen om over voetbal te praten. Terwijl het soms zeer bedroevend is als je ziet hoe er daar over voetbal wordt gesproken. Laatst, bij de finale van de Champions League, zaten er in de studio allemaal oude mannen chagrijnig te doen. Ik heb dan zoiets van: maak het leuk! Het is entertainment. Die oude mensen zijn vergeten dat het gewoon een heel leuk spel is om naar te kijken. Een goed gesprek over voetbal is voor mij het gevolg van nieuwsgierigheid en je blik op een leuke manier ergens op loslaten. Misschien kan je dat als buitenstaander beter dan de insiders.”

BTW: dit is Lieke Martens - ANP

3. Laat in het gesprek je nieuwsgierigheid gelden
Bij een goed gesprek over voetbal staat verwondering centraal. En om je te verwonderen, hoef je lang niet alles over tactiek te weten. Peter: “Er is een gevestigde manier van spreken over voetbal. Ik stoor me eraan: het is een dominante, fantasieloze manier om te spreken over voetbal. Ik wil dat bij iemand relativering, humor, verwondering en zelfspot centraal staan. Wat meer nieuwsgierigheid naar nieuwe dingen. Dat kan iedereen opbrengen: tijdens een voetbalwedstrijd gebeurt er vanalles waar je je over kunt verwonderen. De kleur van shirts, opmerkingen van commentatoren, shots van het publiek. Waarom zeggen mensen wat ze zeggen? Jouw taak is alleen maar het kijken en plezier hebben. Je hoeft niet mee te denken over hoe ze het op het veld beter kunnen doen, dat moeten de mensen op het veld maar verzinnen.”

4. Maak beeldende grappen
In de laatste aflevering van Neutrale Kijkers zit een heel komisch moment, als Yordi het feit duidt dat Nederlandse journalisten de Europa-league finale ruk vonden: “Ze vinden het gewoon stom dat Nederland niet in de finale stond. Die gasten zagen zichzelf al in dat stadion zitten, lekker voetbal kijken met een klomp op hun hoofd.” Ik vind dat een reuze komisch detail: ook jij als luisteraar ziet het helemaal voor je, een serieuze journalist die met een gigantische oranje klomp op het hoofd naar voetbal zit te kijken. Dit is een aanrader in het gesprek over voetbal, beaamt Peter: “Fantaseren, grapjes maken, beeldend zijn - dat is belangrijk. Het is ontzettend leuk om met elkaar ergens naar kijken. Je hebt een groep om je toe te verhouden en te laten zien wie je bent. Om daar dan je eigen humor op los te laten is fantastisch.”

5. Ga in tegen algemene wijsheden of meningen
Een gesprek wordt leuker als er wat schuurt. Dit geldt voor gesprekken in het algemeen - als iedereen het met elkaar eens is is het al gauw saai - en voor voetbal in het bijzonder. Alleen: waarmee moet je het oneens zijn als je nog niet precies weet hoe of wat? Peter heeft raad: “Het is bij gesprekken over voetbal heel goed om stil te staan bij wat iemand nou eigenlijk precies zegt. Een van de dingen die mensen bijvoorbeeld vaak zeggen als er niet gescoord is is: ‘Het ontbrak steeds aan de eindpass’. Terwijl: het is pas een eindpass als ‘ie erin gaat. Dat benoemen en bevragen kan heel verfrissend werken. Iemand die dagelijks over voetbal praat denkt daar niet meer over na, maar juist als leek prik je daar doorheen.”

6. Gebruik voetbal als aanleiding om het over iets groters en belangrijkers te hebben: jezelf
De beste gesprekken leiden tot zelfinzicht. Peter: “Tijdens het kijken naar voetbal kan je opeens overvallen worden door een gevoel van: waarom zit ik hier in godsnaam naar te kijken. Dat klopt - het is raar om voetbal te kijken, deels omdat mensen er zo serieus over doen. Daarom is het voor mij een mooi venster op de wereld. Doordat ik nadenk over hoe ik voetbal kijk kom ik er beter achter wat ik zelf voor iemand ben. Ik ben iemand die zich op komische, schurende wijze tot een serieuze wereld wil verhouden.”

7. Toon passie
Verwondering is goed, maar je mag ook best een potje passie tonen voor een team. Des te leuker bij het WK vrouwenvoetbal, waar jonge mannen kennelijk minder naar kijken dan naar regulier voetbal. Peter: “In het mannenvoetbal zijn veel meer conservatievelingen - veel mensen zijn bezig de status quo te bewaken. Vrouwenvoetbal is van nature progressiever, omdat er nog veel meer te behalen valt. Een van de meest beluisterde afleveringen van Neutrale Kijkers ging over vrouwenvoetbal. Ik denk dat dit het WK wordt waarin de stille meerderheid van vrouwenvoetballiefhebbers eindelijk opstaat en vol passie over deze tak van sport gaat praten. Nog meer dan een eindzege van het Nederlands elftal, hoop ik dat dat de winst gaat zijn van dit WK: dat er allemaal mensen opstaan die op een frisse, nieuwe, leuke manier over voetbal praten.”

• Deel