Joaquin Phoenix schittert als de controversiele cartoonist John Callahan. Jonah Hill speelt de rol van z'n leven. En de film? Dikke thumbs up!

Het verhaal achter Don’t Worry (even voor het gemak) is haast net zo tragisch als het leven van de controversiële en inmiddels overleden cartoonist John Callahan. Het was Robin Williams die zo’n twintig jaar geleden een optie nam op de rechten van Callahans memoires. De komiek en acteur benaderde regisseur Gus van Sant met het idee voor een boekverfilming, maar de samenwerking met diverse scenarioschrijvers liep spaak, het project belandde op de plank en het overlijden van Williams in 2014 leek de doodsteek voor de film. Gelukkig besloot Van Sant door te zetten. Hij klom zelf in de pen voor het script en method acting-expert Joaquin Phoenix kreeg de hoofdrol toebedeeld die Williams gespeeld zou hebben. Een keuze die goed heeft uitgepakt.

John Callahan: kampioen comazuipen
Van Sant portretteert de satiricus in verschillende periodes uit z’n stormachtige leven. Callahan dronk al vanaf zijn tienerjaren zóveel dat een gemiddeld Brits vrijgezellenfeest kinderspel lijkt. De verslaving leidde in 1972 na een wilde feestnacht tot een auto-ongeluk, waarbij Callahan permanent verlamd raakte. Nóg meer reden om te vluchten in alcohol. Totdat de zuiplap de geest kreeg, met behulp van de AA afkickte en zo de succesvolle, geliefde/gehate cartoonist werd. Het is de moeizame weg naar het mentale herstel die in Don’t Worry centraal staat, waarbij zelfreflectie en confrontaties met jeugdtrauma’s als sleutelmomenten gelden. Maar zoals Callahan verlichting (en een lucratieve carrière) vond in politiek incorrecte humor, wisselt ook Van Sant momenten van pijn, schaamte en zelfhaat af met gedurfde comic relief.


Seksen met een handicap
En dat doet de regisseur knap. Erg knap. Met een indrukwekkende en charismatische Phoenix (as always) die net zo moeiteloos schakelt tussen de verschillende gevoelswerelden van Callahan. Van Sant laat tijdens de vele humoristische momenten het verdriet dat erachter schuilt doorklinken. Fijn, want hierdoor blijft Callahans gevecht tegen de alcohol én zichzelf geloofwaardig. Het raakt en wordt nergens plat. Zelfs niet wanneer Callahan op hilarische wijze zijn seksuele leven als gehandicapte ontdekt met behulp van een deskundige en een geile verpleegster.

Niet grappig meer
Heel treffend is ook de manier waarop Van Sant een vaste oneliner van de cartoonist meerdere momenten tijdens de film laat terugkomen: tijdens een theateravond, tijdens een AA meeting en tijdens een AA-bijeenkomst in kleinere kring. Stelt Callahan zich aan een groep voor, dan maakt hij steevast de grap drie dingen over zijn moeder te weten. Ze was Iers, had rood haar en ze was leraar. Oh nee wacht, hij weet nog een vierde: ze liet hem ook in de steek als kind. Haha, lollig! De cartoonist lacht en het publiek lacht met hem mee. Maar er komt een moment in de film waarop Callahan er zelf de humor niet meer van inziet en breekt bij het uitkramen van datzelfde geintje: een ontroerende voltreffer.

Verrassende bijrollen
Net zo indrukwekkend zijn de sterke bijrollen, met Jonah Hill (Superbad, 21 Jump Street) als grootste verrassing. Hij speelt Callahans opmerkelijke AA-sponsor Donny: een rijke, homoseksuele, recht voor je raap hippie met lange blonde lokken. Hill had het er met gemak dik bovenop kunnen leggen, maar hij vertolkt zijn markante personage met veel nuance, gelaagdheid en gevoeligheid. Het zijn de gesprekken tussen hem en Callahan die het meest beklijven. En of je zijn zweverige theorieën gelooft of niet; hij raakt je in ieder geval door de bezieling waarmee hij ze brengt. Ook funny guy Jack Black toont z’n serieuzere kant als Dexter, Callahans drinking buddy die de twee met z’n zatte kop tijdens de bewuste feestnacht tegen een lantaarnpaal aanrijdt. In de aanloop naar dat ongeluk zien we de guitige Black nog zoals we hem gewend zijn. Maar als hij jaren later opnieuw ten tonele verschijnt, is het schuldgevoel dat hij met zich meedraagt tot in je tenen voelbaar.

Rozengeur en maneschijn?
Rooney Mara doet als Callahans Zweeds-Amerikaanse fysiotherapeut en love interest Annu zeker niet onder voor de rest. Alleen jammer dat de meeste scènes tussen haar en Phoenix soms neigen naar het ongeloofwaardige. Je zou denken dat het leven met een gehandicapte ex-alcoholist op z’n minst weleens tot frustratie, ongeduld of relatiegeneuzel leidt (overigens ook zonder die extra’s). Maar daar is in de film niets van te zien. Wel veel gelach en geknuffel. Wie weet... misschien is Annu altijd het constante lichtpuntje geweest zoals Mara haar vertolkt, maar de relatie neemt bij vlagen een hoog sprookjes-gehalte aan. De kracht van Don’t Worry schuilt hem vooral in de focus op de lessen van het AA-stappenprogramma dat Callahan doorloopt om zichzelf weer te vinden. Grotendeels waardevolle en universele inzichten (van kritische zelfreflectie tot de bereidheid hulp te vragen) voor iedereen die kampt met trauma’s. Moet je alleen wel een beetje voor openstaan wanneer je deze film kijkt. Dan beleef je een mooi pareltje.

• Don't Worry, He Won't Get Far on Foot (2018)
• Biografie, comedy, drama
• Duur: 1u, 53min
• Regie: Gus Van Sant
• Cast:  Joaquin Phoenix, Jonah Hill, Rooney Mara, Jack Black

• Deel