Via een groep oorlogsjournalisten die een Amerikaanse burgeroorlog verslaat, vraagt regisseur Alex Garland zich in zijn kalme maar gruwelijke film af: wat gebeurt er als straks iedereen inderdaad het heft en recht in eigen handen neemt?

Door: Loeke de Waal

Zo lang als Amerika verdeeld(er) raakt, wordt er al gesproken over de dreiging van een burgeroorlog in het land. Maar nog niet eerder werd die situatie in beeld gebracht in een fictieve film en vanuit het perspectief van de pers die het moet verslaan. Civil War volgt vier journalisten: de beroemde oorlogsfotografe Lee (Dunst), wannabe oorlogsfotografe Jessie (Spaeny) en twee schrijvende verslaggevers Joel (Moura) en Sammy (Henderson). Samen trekken zij van New York naar Washington DC, waar ze hopen de dictatorachtige president en Trumpkopie (Offerman) te interviewen. Net zoals in het echt wordt pers echter niet overal op prijs gesteld, maar krijgen ze aan de andere kant ook toegang waar niemand anders komt. Alles om het ‘conflict’ te verslaan.

Expres voor álle kijkers

Echt duidelijk waar de oorlog over is ontstaan of wie nou tegen wie vecht, wordt het niet helemaal. En dat is expres. Zo kan het door alle kijkers (in dit geval 'rechts' en 'links') vrij geïnterpreteerd worden, zonder dat de daadwerkelijke boodschap aan iemand verloren gaat. Texas en Californië zijn het in Civil War namelijk voor het eerst ergens over eens (!) en zijn als zogenaamde "Western Forces" uit de Verenigde Staten gestapt en naar DC getrokken om te strijden tegen de president die airstrikes in het binnenland uitvoert.

Nog voor de film uitkwam werd er echter al kritiek geuit op het feit dat de film bestond. Was nu wel het juiste moment om het idee van een gewelddadige opstand in beeld te brengen? Maar de film lijkt daarop voorbereid door onder andere de politieke partijen van elke deelnemer - van president tot pers en de ‘rebellerende’ staten - niet te specificeren als Republikein of Democraat. Het is al eng genoeg dat Jesse Plemons met een geweer in de hand in zijn ene filmstelende scène vraagt "wat voor Amerikaan ben je?" en je precies weet wat hij bedoelt.

Emotionele tol

Daardoor kun je je focussen op het menselijke en de emotionele tol die het eist op de mensen die alles zien.Helaas blijft die emotie soms wat aan de oppervlakte. We zien Dunsts Lee langzaam breken onder de druk van jaren oorlogsfotografie, het getuige zijn van de vreselijkste trauma’s en de verantwoordelijkheid te moeten dragen van het neutraal in beeld brengen van wat er gaande is in de wereld. Soms lijkt ze zich zichtbaar af te vragen wat ze in vredesnaam weer op deze ‘roadtrip’ doet. Terwijl ze haarfijn het onderscheid maakt tussen haar rol als pers en die van ware beleidsmakers - “I report so other people can ask the questions” - kan ze het toch niet van zich af blijven schudden.

Maar tegenover de dreigende en reële angst dat een film als Civil War werkelijkheid wordt, valt die subtiele emotie soms in het niet. Ook omdat we alleen bij de pers blijven en de enige ‘gewone’ burgers die we onderweg tegenkomen zich lijken te willen distantiëren van wat er in hun land gebeurt. Maar niet alleen journalisten zijn zo betrokken. En daar vind je misschien juist het ware hart van de zaak.

Maar als Civil War iets is, is het wel een manifest tegen het uit de hand lopen van de huidige polarisatie. In Amerika en de rest van de wereld. Onderweg komt de groep burgers en soldaten aan alle kanten van het spectrum tegen, maar iedereen lijkt vooral zelf te willen bepalen wat ze met hun leven en vrijheid doen. Zolang zij maar ‘veilig’ zijn. God bless America.

• Civil War (2024)
• Cijfer: 7.5
• Thriller, actie
• Duur: 1u, 49min
• Regie: Alex Garland
• Cast: Kirsten Dunst, Wagner Moura, Cailee Spaeny, Stephen McKinley Henderson, Nick Offerman en meer.

• Deel