Politiek extremisme haalt het altijd (ook!) tot jouw voordeur en wanneer ze aankloppen is het al te laat. I’m Still Here won deze maand de Oscar voor Beste Buitenlandse Film, een terechte kroon op het Braziliaanse werk?

Door: Loeke de Waal

I’m Still Here vertelt het waargebeurde verhaal van de verdwijning van Rubens Paiva (Mello) tijdens de Braziliaanse militaire dictatuur in de jaren zeventig. Het leven van voormalig congreslid Rubens, zijn vrouw Eunice (Torres) en hun vijf kinderen verandert abrupt. Wanneer ook Eunice meegenomen wordt voor een verhoor en gedwongen wordt vrienden en familie te verraden, schiet ze in de verzetsmodus tegen het corrupte regime.

Privilege checkpoint 

Het begint echter al bij het moment dat dochter Veroca (Herszage) met een groepje vrienden in de auto bij een checkpoint wordt tegengehouden. Met een lijst foto’s van “terroristen” (a.k.a. mensen die in verzet kwamen tegen het autoritaire regime of slechts die suggestie wekten) worden ze tegen de muur gezet. Moeten zij ook achter de tralies of mogen ze weer veilig naar huis? Het geeft Veroca de schrik van haar leven. Maar het toont ook direct het privilege van de familie Paiva. Checkpoints, arrestaties en verdwijningen komen namelijk niet uit de lucht vallen. Alleen waren zij en haar rijke politieke familie nooit eerder het doelwit.

De film won eerder deze maand de Oscar voor Beste Buitenlandse Film. En Fernanda Torres kreeg ook de ultieme bekroning op haar werk: een nominatie voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol. Historisch, want haar moeder, Fernanda Montenegro, was in 1998 - met Salles’ film Central Station - de eerste Braziliaanse die ooit die nominatie kreeg. Daarmee plaatsten zij zich in een kort rijtje moeder-dochter-duo’s die die eer kregen. (Judy Garland & Liza Minnelli, Diane Ladd & Laura Dern, Janet Leigh & Jamie Lee Curtis, Goldie Hawn & Kate Hudson en Ingrid Bergman & Isabella Rossellini). “Magisch”, noemde Torres het zelf. Toen de makers uiteindelijk wel het beeldje voor de film mee naar huis mochten nemen, droeg hij het op aan de vrouw die erin centraal staat.

Grote winnaars in eigen land

Ze werden in Brazilië als grote winnaars onthaald. Opvallend, omdat het natuurlijk ook een licht schijnt op een donkere bladzijde in de geschiedenis van het land. En terwijl ze nu nog middenin een gevecht met een nieuwe dictatoriale megalomaan zitten. Maar dat is het juist: het is nog steeds urgent en relevant, over de hele wereld. En hoe lang kunnen we het nog negeren, tot het te dichtbij komt?

Wanneer na de arrestatie van Rubens de focus naar moeder Eunice verschuift, duik je ook in de vraag wat het betekent als jij, als enige volwaardige volwassene, de familie door zo’n doolhof moet gidsen. Keuzes maken over welke informatie je wel en niet met je kinderen deelt, welke kritiek van buiten je wel binnen laat en ook hoe je je als gezin blijft presenteren naar de buitenwereld. (Strijdvaardig is in dit geval het antwoord op dat laatste). En Fernanda Torres draagt die last, in haar gespeelde familie én in de film. Op haar dieptepunt mag ze de controle alsnog niet verliezen, emoties niet de overhand geven, want de pop van haar dochter is kapot en je wil het leven zo ‘normaal’ mogelijk houden. Conclusie: bij de verdwijning van één persoon, wordt de rest een levenlang psychologisch gemarteld.

Als je je bewust kunt blijven van het feit dat de film gemaakt werd door een miljardair en je je daarmee bewust blijft van het privilege van dit gezin - en jezelf! Al is dat in zo’n vreselijke situatie natuurlijk soms moeilijk vol te houden - dan is I’m Still Here een harde confrontatie met de werkelijkheid. Een oproep je positie te gebruiken waar je die hebt, vol te houden, niet blind te gehoorzamen en altijd het juiste te blijven doen voor het grotere goed. Ook - of juist - ten koste van jezelf.

• I’m Still Here (2024)
• Cijfer: 8
• Politiek drama
• Duur: 2u, 17min
• Regie: Walter Salles
• Cast: Fernanda Torres, Valentina Herszage, Selton Mello, Fernanda Montenegro en meer

• Deel