Voor altijd een piep in je oor? Dat hoeft niet, zegt deze tinnitus-expert

Dat je nóóit van oorsuizen (oftewel: tinnitus) af kan komen óf dat de piep nooit minder wordt, geldt niet voor tinnitus-specialist Nicole en ervaringsdeskundige Marlou. Een aantal jaren geleden dealden zij er namelijk zelf nog mee. Vandaar dat Nicole de Tinnitus Academie oprichtte, een traject om te leren omgaan met oorsuizen. En dat werpt bij cliënten vaak z’n vruchten af.

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: wat is tinnitus precies? De letterlijke beschrijving van tinnitus is ‘het waarnemen van een geluid in je hoofd, zonder dat er in de omgeving een geluidsbron aanwezig is.’ In Nederland noemen we het ook wel oorsuizen of fantoomgeluiden. Er is als het ware een miscommunicatie tussen het oor en de hersenen. 

Toen Nicole zelf nog met tinnitus dealde, kon daar volgens haar omgeving niets aan worden gedaan. “Je moet er maar mee leren leven”, is iets wat ze vaak te horen kreeg. Uiteindelijk werd de piep in haar oren zo heftig, dat het ten koste zou gaan van haar baan. Dat liet ze niet gebeuren, dus dook ze de boeken in en ontwikkelde ze een methode voor tinnitus en andere, aanverwante klachten. Tijdens dit traject verblijven cliënten drie of vier dagen in een authentieke boerderij, waar ze leren om te gaan met hun tinnitus. 

Verschillende soorten tinnitus
Nicole legt uit dat je tinnitus voor je gevoel op verschillende plekken in je hoofd en oren kan horen. Bijvoorbeeld in één oor, in beide oren, achterin je hoofd of juist voorin. Sommigen voelen het zelfs buiten hun hoofd. Nicole: “De variaties zijn eindeloos.” Marlou vult daarop aan dat ook het geluid enorm kan verschillen per persoon. “De één hoort een piep, de ander een ruis, en weer een ander hoort een soort brom. Daarnaast kan je één geluid ervaren, maar ook tien verschillende door elkaar.” Los van een piep in je oren, hangt tinnitus vaak ook samen met andere klachten als hoofdpijn, nekklachten, kaakklemmen, tandenknarsen, stress, buikpijn of vermoeidheid. Marlou: “Als ik terugkijk, had ik misschien al eerder aan de bel moeten trekken. Mijn lichaam had al eerder in de gaten dat het niet goed ging dan ikzelf. Tinnitus voelt dan alsof het er in één keer is, maar je lichaam ‘praat’ al langer met je.” 

Oorzaken tinnitus
Maar waar krijg je nu precies tinnitus van? Nicole legt uit dat de media vooral festivals en harde muziek als boosdoener aanwijzen. “Dat speelt in veel gevallen ook een grote rol, maar uiteindelijk zijn er zoveel andere factoren.” Ze benoemt hierbij als voorbeeld de invloed van sociale media. “In de zin van: maatschappelijke druk, prestatiedruk en stress. Die spanning van ‘het constant aanstaan’ suddert als het ware door naar onze oren. Die zijn continu alert en ons brein moet dat allemaal verwerken. We belasten onze oren veel meer dan we denken.” 

We hebben allemaal weleens een piep of een niet te plaatsen geluid in onze oren na het uitgaan, maar vanaf wanneer spreken we van tinnitus? Nicole: “Eigenlijk al wanneer je na een avond stappen last hebt van die piep in je oren. Maar bij mensen die daarnaast ook spanning of stress - van bijvoorbeeld studie of werk - ervaren, kan het geluid dat je ervaart (vele malen) erger worden. Als het lichaam denkt: o, jee. Spanning! Stress! Gaan je oren nog meer ‘aanstaan’, omdat je beter moet kunnen luisteren naar waar het ‘gevaar’ vandaan komt. Dat is een heel mooi en automatisch mechanisme van ons lichaam, maar werkt dus averechts voor mensen met tinnitus omdat ook oorsuizen hierdoor beter hoorbaar zijn.”

Topje van de ijsberg
Maar wat kan je er dan aan doen? “Heel veel”, vertelt Nicole. “Simpele tips & tricks heb je zo gegoogeld. Dan lees je bijvoorbeeld dat bepaalde ademhalingsoefeningen kunnen werken. Of het aanzetten van achtergrondmuziek. Maar het mechanisme rondom tinnitus zit ook in ons onderbewuste, waardoor het juist belangrijk is je daarop te focussen. Zodat je inzicht krijgt in hoe jij bent als persoon en wanneer de klachten erger worden. Als je dat inzicht mist, blijven de oorsuizen zoals ze zijn.” Ze vergelijkt het met een ijsberg: “Het topje van de berg, ongeveer vijf procent, is je bewustzijn. 95 procent is je onderbewustzijn. Daardoor werken de ‘standaard’ tips en interventies tegen tinnitus in de meeste gevallen niet of tijdelijk. Je blijft namelijk op de oppervlakte zitten.”

Ondanks het feit dat veel cliënten het traject positief afsluiten, wil Nicole absoluut niet zeggen dat ze mensen kan genezen. “Tinnitus is multifactorieel. Dat betekent dat er meerdere factoren zijn die het mede kunnen veroorzaken.” Marlou: “De (mede-)oorzaak is vaak bij iedereen heel anders. Daardoor lijkt het vaak alsof tinnitus is ontstaan door bijvoorbeeld harde muziek op een festival, maar er zijn vaak meerdere factoren die invloed hebben op deze rotklacht. Om die reden is het moeilijk om tot de kern te komen. Ieder mens is uniek en daardoor is het maatwerk.” Toch zijn ze er beiden (grotendeels) vanaf gekomen en kijken ze vooral naar de mogelijkheden per individu. Nicole: “Ik ben het er vooral niet mee eens dat je er niét vanaf komt. Je kan er in veel gevallen zeker wat aan doen, daar sta ik honderd procent achter.” Ook Marlou is het hiermee eens: “Ik heb zelf ook meegedaan met het traject en mijn tinnitus is zo goed als verdwenen. Nu heb ik ongeveer één keer in de twee weken een korte piep in mijn oren. Maar de angst is er niet meer en ik weet op zo’n moment wat ik moet doen.”

Vertrouwen is belangrijk
Het besef dat oorsuizen kunnen afnemen en in sommige gevallen zelfs kunnen verdwijnen, is voor veel mensen al een verschil tussen dag en nacht. Nicole: “Vroeger liep ik overal tegen een dode muur aan, maar nu bestaat ons team uit ongeveer 25 mensen die allemaal van mening zijn dat je in veel gevallen iets aan tinnitus kan doen.” Het traject is ontwikkeld in samenwerking met artsen en paramedici, zoals fysiotherapeuten, manueel therapeuten, een neuroloog en KNO-arts. Nicole: “Het is een cadeau om te zien hoe mensen hier weggaan. We hadden vorige week bijvoorbeeld drie deelnemers die tijdens het traject al ervaarden dat hun tinnitus minder werd. Ook al is het in eerste instantie maar voor even, dat geeft al vertrouwen.” 

Tinnitus voorkomen
Alhoewel tinnitus nooit honderd procent te voorkomen is, kan je wel grote, preventieve maatregelen nemen. Zo legt Nicole uit dat het ‘stapeleffect’ een grote invloed heeft op oorsuizen. “Je moet niet te lang en te veel in een ruimte staan met té hard geluid. Draag ook écht (op maat gemaakte) oordoppen. Er zijn tegenwoordig een hoop leuke en fancy oordoppen te koop. En: geef je hersenen soms rust en stilte. Je brein moet zich als het ware soms ‘vervelen’.” Ze voegt hieraan toe dat mensen met tinnitus vaak erg op zoek zijn naar geluid. “Enerzijds is dat goed: daar kan je het mee maskeren. Een muziekje op de achtergrond kan echt helpen. Anderzijds zijn veel muziek en prikkels ook niet handig. Daarmee kan je je brein namelijk overprikkelen en dan is de cirkel weer rond.”

Ongeveer één op de tien jongeren onder de 25 in Nederland heeft altijd een piep in zijn oren. We spraken Niklas, Lisa en Valentina over het hebben van tinnitus.

Benieuwd naar een uitgebreider verhaal over tinnitus? Check deze aflevering van Ralphs Blind Date met Noor. 

• Deel