Mijlpalen in de geschiedenis van de Nederlandse Publieke Omroep
De beginjaren van de radio
1919: Eerste radioprogramma gaat de ether in
Initiatiefnemer en presentator is de Friese ingenieur Hanso Idzerda, die de uitzending vanuit een studio in een Haags bedrijfspand verzorgt.
1923: Hilversum bakermat omroep
Op 21 juli 1923 vindt de eerste reguliere radio-uitzending plaats vanuit de Nederlandse Seintoestellenfabriek in Hilversum.
Fotocredits: Spaarnestad Photo
De verzuiling
In aanvulling op de algemene programma’s van de latere AVRO richten protestanten in het najaar van 1924 de NCRV op. In november 1925 volgen de katholieken met de KRO, de socialisten met de VARA en medio 1926 de vrijzinnig protestanten met de VPRO.
De oorlogsjaren
1940-1945: Radio Oranje populair
Tijdens de bezetting worden alle omroepen verboden. De NSB heeft een eigen omroep, de Rijksradio, maar die is niet erg populair. Nederland luistert massaal naar illegale zenders vanuit Engeland, zoals Radio Oranje, ‘de stem van strijdend Nederland’.
De komst van televisie
Het kabinet Drees-Van Schaik besluit dat er televisie mag worden gemaakt. Het duurt nog twee jaar voordat de eerste uitzending een feit is. De vier grote omroepen richten samen de NTS op om de uitzendingen te verzorgen.
1951: Eerste televisie-uitzending
“Goedenavond dames en heren. Vanavond is het een heel bijzondere avond.” Met deze woorden opent journaliste Jeanne Roos op 2 oktober 1951 de eerste officiële televisie-uitzending in Nederland vanuit Studio Irene in Bussum.
Roerige omroeppolitiek
1965: Kabinet struikelt over omroep
De aanvraag van het populaire TV Noordzee om als TROS tot het bestel toegelaten te worden, leidt tot de val van het kabinet Marijnen. Een nieuw kabinet stelt de Omroepwet op. Deze wet maakt het bestel toegankelijker voor nieuwe toetreders en introduceert de omroepstatus: hoe meer leden, hoe meer zendtijd. Daarnaast zet de wet de deur open voor reclame bij de publieke omroep.
1969: Oprichting NOS
De Omroepwet leidt ook tot de oprichting van de NOS, een fusie van de Nederlandse Televisie Stichting (NTS) en de Nederlandse Radio unie (NRU).
Nieuwe toetreders
1970: EO wordt aspirant omroep
De EO heeft twee jaar nodig om de benodigde 15.000 leden voor een aspirant-status binnen te halen. De eerste uitzending is op 1 april 1970.
1975: Veronica gaat aan wal
Na een bestaan van 14 jaar als zeezender maakt Veronica eind 1975 haar eerste radio-uitzending als erkende publieke omroep. Een paar maanden later volgt de televisie. In 1995 stapt de omroep uit het publieke bestel en gaat commercieel.
Speciaal voor jongeren
Bart News Network, gepresenteerd door Bart de Graaff, is midden jaren 90 een populair tv-programma van Veronica. Met zijn programma weet De Graaff voldoende leden te werven, om in 1998 als publieke jongerenomroep BNN een eigen uitzendlicentie te bemachtigen.
Het bestel onder druk
2000: Afschaffing omroepbijdrage
Het Paarse kabinet van VVD, PvdA en D66 schaft in 2000 de omroepbijdrage af. In plaats daarvan wordt de publieke omroep voortaan uit belastingopbrengsten betaald.
2004 en 2012: Bezuinigingen en fusies
Na een bezuiniging van 64 miljoen in 2004 volgt in 2012 een korting van maar liefst 200 miljoen euro op het omroepbudget. Deze bezuiniging zal onder andere leiden tot verschillende omroepfusies. AVRO/TROS, BNN/VARA en KRO/NCRV gaan samen. EO, VPRO en Omroep MAX blijven zelfstandig, net als de twee taakomroepen NOS en NTR.
NPO: één sterk merk
In de slag om de aandacht van de kijker met platformen als YouTube en Facebook wil de NPO beter zichtbaar en vindbaar zijn. Alle zenders krijgen NPO in de naam. Zo worden bijvoorbeeld Nederland 1, 2 en 3 omgedoopt in NPO 1, 2 en 3.
2016: Een nieuwe Mediawet
Na een intensief parlementair traject wordt de nieuwe Mediawet aangenomen in de Eerste Kamer. De nieuwe wet maakt de publieke omroep onafhankelijker van de politiek. De deur voor externe producenten gaat verder open en het NPO-bestuur krijgt meer mogelijkheden om te sturen op doelmatigheid.
Vernieuwing on demand
De NPO lanceert in juli 2017 zijn nieuwe streamingdienst NPO Start. Een forse upgrade van het bekende Uitzending Gemist. Behalve een technische verbetering biedt NPO Start meer mogelijkheden voor gebruikers, om een op maat gesneden aanbod te krijgen.
Naast het gratis NPO Start voorziet de abonneedienst NPO Plus in programma's die langer on demand beschikbaar zijn, zoals series en documentaires.
Televisie bestaat 70 jaar
2021: Jubileumweek op alle NPO-kanalen
In de eerste week van oktober 2021 viert de publieke omroep het 70-jarig bestaan van televisie in Nederland. Naast een aantal speciale jubileumprogramma's presenteert de NPO op al zijn videokanalen een bijzondere selectie uit de schatkamer van de publieke omroep. Ook wordt stilgestaan bij de betekenis van televisie in deze tijd.
Nieuwe uitbreiding
2022: Omroep ZWART en Ongehoord Nederland treden toe
Mediaminster Arie Slob zet de deur van het publieke bestel open voor twee nieuwkomers: Omroep ZWART en Ongehoord Nederland. Beide aspirant omroepen krijgen 5 jaar de tijd om te bewijzen dat ze van toegevoegde waarde zijn voor het publieke bestel.
