"Ik blijf schrijven, altijd"
Asmae Amaddaou is debuterend dichter en schrijver bij uitgeverij De Bezige Bij. Ze schrijft over alles. Over de zomer, over de genocide, hiphop, vrouwenrechten, voetbal. Op de redactie van NPO Cultuur in Hilversum zit Asmae Amaddaou naast me in vintage theaterstoelen, een dampende chocomelk in haar hand want ze houdt niet van koffie. Haar ogen lichten op wanneer ze praat over taal, over hoe woorden haar altijd een thuis bieden. "Ik blijf schrijven, altijd."
Taal als thuis
Al op jonge leeftijd creëert Amaddaou haar eigen veilige werelden op papier. "Ik ben altijd een binnenkind geweest. Ik vond buitenspelen vreselijk," zegt ze lachend. "Binnen, in mijn kamer, voelde ik me veilig. Mijn wereld was overzichtelijk: school, huis, bibliotheek, Arabische les en af en toe naar de C1000. Een hele rustige, creatieve omgeving waarin ik het liefst in mijn hoofd hele werelden en scenario's creëerde of zat te lezen." Lezen is duidelijk de basis van haar werk, ook nu nog. "Het was en is mijn veilige haven. Ik denk zelfs dat mijn liefde voor lezen er eerder was dan mijn liefde voor schrijven."
Op haar zeventiende start Asmae Amaddaou met de opleiding Writing for Performance aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU), zonder precies te weten waaraan ze begint. "Ik wilde scenario's schrijven," zegt ze. "Maar toen ontdekte ik - diep in het eerste jaar - dat ik eigenlijk op een theateropleiding zat. Fuck my life." Even overweegt Amaddaou te stoppen met haar opleiding maar haar ouders moedigen haar aan om door te zetten. Stoppen was geen optie. Ik zie een guitige blik als ze over die periode vertelt. "Ik ben daar nu heel blij mee. Want ik heb aan de HKU echt mijn ambacht geleerd, honderd procent."
Poëzie is me allessie
Op de HKU ontstond ook mijn liefde voor proza en poëzie. "In het eerste jaar kregen we les in poëzie en dat vond dat vreselijk. Ik heb dan echt meerdere keren moeten huilen na die lessen. Ik was zeventien en het voelde zo intellectueel, zo elitair. Ik snapte niets van die oude, witte mannen die praten over van die hele filosofische zaken in een Nederlands dat we nu niet meer spreken. Ik weigerde vanaf dat moment om poëzie te schrijven, want het voelde niet voor mensen als ik." Gelukkig geeft Amaddaou poëzie twee jaar later een nieuwe kans. Ze wordt over haar oren verliefd. "Ja, want toen ik mijzelf toestemming gaf om mij open te stellen voor de poëzie, bleek dat het zo veel groter is dan filosofische gesprekken, moeilijke woorden en hele intellectuele shit. Voor mij is poëzie echt alles."
Van binnenkind tot podiumbeest
Die hernieuwde liefde groeit uit tot een carrière waarin taal haar podium is. Haar eerste betaalde opdracht is bij het platform voor poëzie en performance Mensen Zeggen Dingen als ze twintig is. "Ik was toen zo fucking jong." Amaddaou had nog niet eerder op zo'n podium gestaan. "Ik dacht altijd dat het podium niets voor mij was, omdat ik niet van acteren hou. Maar toen besefte ik: dit is geen acteren, dit ben ik." Sindsdien is optreden, de voordracht van haar werk, een elementair onderdeel van haar leven. "Ik voel me veilig op het podium. Tijdens mijn voordracht heb ik de volledige controle over mijn woorden en over de zaal. Ik sta daar. Ik weet dat de mensen luisteren. Ik ben zo veilig."
Amaddaou vindt zichzelf geen traditionele spoken word-artiest, die ritmische teksten schrijft voor een performance. "Alles wat ik schrijf, kan voorgedragen worden op een podium, maar het kan ook gelezen worden. Ik ben een schrijver, ik ben dichter en ik ben performer. Allemaal tegelijk."
Een stem voor de diaspora
Welke thema's komt Asmae Amaddaou de afgelopen tijd tegen in haar werk? "Ik schrijf de laatste tijd veel over Palestina, over vrouwenrechten en ik merk dat ik heel erg bezig ben met diaspora. Want wat betekent het eigenlijk om onderdeel te zijn van een diaspora? En hoe verhouden geweld en liefde zich tot de diaspora? Eigenlijk is alles wat ik schrijf terug te herleiden naar liefde." Amaddaou koppelt die grootste, maatschappelijke en emotionele thema's moeiteloos met popcultuur. Vaak lees je over hiphop, Taylor Swift, de zee, Instagram ("I love Insta so much") of voetbal. "Ik schrijf over wat me raakt. Soms is dat een nieuwsbericht, soms een herinnering, soms een voetbalwedstrijd. Ik kan poëzie ook schrijven over alles en heb nooit een tekort aan inspiratie. We're good. Let's go. "
Die maatschappelijke betrokkenheid hoorde en voelde ik eind 2024 duidelijk tijdens haar performance bij Vrouwenjaars, waarvoor ze een prachtige tekst schreef en voordroeg over het land der olijfbomen, over vrouwelijkheid tijdens afslachtingen en over grootvaders die je leren zwemmen. "Ik wilde over Palestina schrijven, maar zonder meteen te worden afgeschreven als te politiek. Ik besloot juist op de kleine details te zitten, op de menselijke ervaring. Dat is de kracht van poëzie."
Niet gepland, wel voorbestemd
Haar liefde voor taal vertaalt zich nu naar haar eerste bundel. "Ik droomde er altijd van om op mijn vijfentwintigste een boekhandel binnen te stappen en mijn naam op een van de boeken te zien. Nu gaat dat zelfs voor mijn vijfentwintigste gebeuren." Toen De Bezige Bij haar op haar verjaardag belde met een aanbod, was de keuze snel gemaakt. "Ik wist: dit is het juiste moment. En ik krijg volledige autonomie om te schrijven over de onderwerpen die ik belangrijk vind." Voor haar bundel hanteert ze haar eigen regels. "Ik wil niet dat het maar veertig pagina’s zijn. Ik wil dat mensen echt iets in handen hebben dus minimaal tachtig pagina's." Asmae Amaddaou is druk bezig met schrijven en bundelen. "Ik schrijf snel. De eerste versie zal rond de zomer af zijn."
Haar pad was niet gepland, maar voelt wel voorbestemd. "Ik dacht dat ik pas later zou gaan schrijven. Maar ik besefte: ik ben nu al schrijver en ik ben zo verliefd op mijn baan. Dit is wat ik wil doen." En dat blijft ze doen. "Ik ga nooit met pensioen," lacht ze. "Ik blijf schrijven, altijd."
Rachel Pouwer
Theaterliefhebber. Muziekfreak. Cultuurnerd. Kunstmaniak. Van het rode pluche tot een modderig festival: Rachel snuift kunst en cultuur alsof haar leven er vanaf hangt. Rachel is een van de presentatoren van de podcast Tussen Kunst en Katers (NTR).
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!