“Pas op: deze voorstelling bevat LHBTIQ+ propaganda.”
“Pas op: deze voorstelling bevat LHBTIQ+ propaganda.” Die waarschuwing knalt van het scherm in theater Cool in Heerhugowaard, nog voordat cabaretier Christian van Eijkelenburg ook maar één woord heeft gezegd. De toon is meteen gezet: wie met ongemak of oordeel is binnengekomen, krijgt het vol in het gezicht. En dat is precies wat Christian wil met zijn muzikaal-absurdistische cabaretvoorstelling Wanen: confronteren om zichtbaar te maken wat anders onuitgesproken blijft.
Wat Christian van Eijkelenburg de laatste tijd steeds vaker hoort, of dat nu op internet is of in het echte leven, is dat de LHBTIQ+-community zich ‘niet zo moet opdringen’. “Mensen hebben het gevoel dat het heel goed gaat met de rechten van queers en dat het continue zwaaien van regenboogvlaggen te ver gaat: we weten het allemaal wel.” Maar het tegenovergestelde blijkt waar volgens Christian. “Ik had laatst een groep CKV-leerlingen bij mijn voorstelling, die waarschijnlijk mijn stuk moesten zien voor school. Tijdens de voorstelling hoorde mijn technicus een paar leerlingen homofobe opmerkingen maken. We zijn dus eigenlijk helemaal niet zo ver, als dit soort dingen blijven gebeuren. Het gevoel van ‘anders zijn’ en daar ook continu op gewezen te worden, daar gaat de voorstelling over.”
Dat gevoel van onveiligheid is niet overdreven. Uit cijfers van de Rijksoverheid blijkt namelijk dat 1 op de 10 LHBTIQ+- mensen, oftewel 10%, weleens fysiek of seksueel geweld heeft meegemaakt in de afgelopen jaren. En dat aantal is ook nog eens toegenomen in de afgelopen tijd. Uit een onderzoek van de EU uit 2024 blijkt namelijk dat er steeds meer sprake is van intimidatie, pesten en geweld dan voorheen. Hier moet je bijvoorbeeld ook denken aan de regenboogvlaggen die in de fik worden gestoken of homomonumenten die worden beklad.
En daarom staat Christian op het podium, om juist dit verhaal te verkondigen. Dat doet hij niet als groentje: hij stond als kind al in de musical Oliver!, Doornroosje en Pietje Bell en studeerde af aan de Frank Sanders Akademie voor musical en muziektheater. Later vormde hij met Sanne Franssen het cabaretduo De Fransse Eijkel, waarmee hij onder andere de publieksprijs op het Amsterdams Kleinkunst Festival won. Inmiddels is Van Eijkelenburg solo gegaan. Wanen is zijn tweede solovoorstelling, en duidelijk eentje waarin hij álles uit de kast trekt – letterlijk en figuurlijk.
Om het gevoel van ‘anders zijn’ tastbaar te maken gebruikt Christian van Eijkelenburg alles wat het theater hem biedt: absurdisme, typetjes, muziek, soundeffects en een groot projectiescherm. Hij verandert van een nuchtere boer uit het oosten in een strenggelovige man die wanhopig blijft bidden, tot aan een bizarre scène op het WK Bukkake – zoek dat vooral níét op – waarin hij met duikbril op, knielend, de kampioen bukkake-ontvanger van Nederland speelt. Hij springt van rol naar rol en voert het absurdisme steeds verder op. “Het leven is zo absurd,” zegt hij, “ik wil laten zien dat de realiteit soms het absurde in kan halen.”
Toch is Wanen meer dan alleen shock en spektakel. Op het moment dat het publiek net gewend is aan de overdaad, valt het meerdere momenten stil, die door het contrast zo intiem en gevoelig voelen. Het ene moment volgt er een kwetsbaar lied over het verlangen naar een kind: een scène waarin de façade even verdwijnt, en de mens achter het theater zichtbaar wordt. Het is een moment waarop ik gesnik hoor en tranen worden weggeveegd. Het andere moment vertelt Christian in alle eerlijkheid en rust wat hij heeft meegemaakt als queer persoon en hoe hij daar (niet) mee omgaat.
Met Wanen heeft Christian van Eijkelenburg zijn stempel gedrukt op het cabaretlandschap, maar hij kijkt al verder. Hoewel hij momenteel volop tourt met deze voorstelling, is hij ook bezig met een nieuwe show. Ook daarin wil hij mensen confronteren én laten lachen om menselijke tekortkomingen. Ondanks de humor en het absurdisme hoopt hij dat het publiek niet vergeet dat er een mens op het podium staat, met alle kwetsbaarheid en menselijkheid die daarbij hoort.
Wanen is tot en met 6 juni 2025 in theaters zoals Chassé Theater in Breda, de Kleine Komedie in Amsterdam en Wennekerpand in Schiedam te zien.
Wil je meer weten van Christian van Eijkelenburg? In Een Uur Cultuur (VPRO) spreekt presentatrice Astrid de Jong een uur met de cabaretier over zijn cabaretvoorstelling en zijn culturele tips.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!