Voor vrouwen was geen plaats
Groepsportretten van mannen, gemaakt door een man. Je hebt ze vast al duizenden keren gezien. Voor vrouwen was - letterlijk - geen plaats. In het Frans Hals Museum is daar nu verandering in gekomen.
Het Frans Hals Museum geeft momenteel nog twee unieke schuttersstukken in bruikleen van het Rijksmuseum. Die eeuwenoude portretten van mannen gemaakte door een man, zijn nu te zien combinatie met groepsportretten van vier toonaangevende Nederlandse vrouwelijke kunstenaars.
Thérèse Schwartze (1851-1918) en Charley Toorop (1891-1955) lieten zich inspireren door Frans Hals en zijn tijdgenoten. Hedendaagse kunstenaars patricia kaersenhout (1966) en Iriée Zamblé (1995) brengen een ode aan mensen die zij bewonderen en die tot voor kort weinig gerepresenteerd waren in musea. Het nieuwe groepsportret Wishing on a Star (2024) van Zamblé (winnaar Koninklijke Prijs voor Moderne Schilderkunst 2022) werd speciaal voor deze presentatie in opdracht van het Frans Hals Museum gemaakt.
Voor vrouwen was geen plaats in de schutterij. Hals’ schuttersstukken zijn dus een mannelijke aangelegenheid – de mannen lieten zich portretteren door een man. Op de portretten door Schwartze, Toorop, kaersenhout en Zamblé zijn - voornamelijk – vrouwen te zien. Zamblé maakte met haar nieuwe schilderij Wishing on a Star een groepsportret van vijf vrouwen aan tafel. In haar werk verkent Zamblé de geldende normen in de portretkunst. Ze schildert fictieve personen, die ontstaan tijdens het schilderen. Haar inspiratie haalt ze uit onderzoek naar de Zwarte identiteit en uit West-Afrikaans en Nederlands erfgoed: “Ik kwam erachter dat Haarlem in de 17de eeuw mede door de slavenhandel zo machtig en rijk werd. In ruil voor Haarlems linnen werden mensen verhandeld. De ‘oogverblindend witte stoffen’ uit Haarlem waren het uitgangspunt voor dit schilderij.”. Met groepsportret Rebelse Trots (2015) brengt patricia kaersenhout een ode aan de Zwarte-, Migranten- en Vluchtelingenvrouwenbeweging. kaersenhout schilderde de portretten niet, maar borduurde ze – een techniek die in Europa lang werd gezien als ‘typisch vrouwelijk’ en minderwaardig. kaersenhout speelt met dat vooroordeel en verbindt de geschiedenis van vrouwenemancipatie aan die van racisme en identiteit.
Vrouwen in de Schutterszaal is te zien tot en met 16 juni in het Frans Hals Museum in Haarlem.
Rachel Pouwer
Muziekfreak. Cultuurnerd. Kunstmaniak. Van het rode pluche tot een modderig festival: Rachel snuift kunst en cultuur alsof haar leven er vanaf hangt.
Rachel is een van de presentatoren van de podcast Tussen Kunst en Katers (NTR).
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!