Een lach en een traan
Het is misschien geen onderwerp waar iedereen graag over praat, maar volgens regisseuse Janne Schmidt moet het besproken worden: euthanasie bij mensen met een psychische aandoening. In haar Telefilm En we vliegen door de dagen (KRO-NCRV) brengt ze dit beladen thema op indringende wijze in beeld. Met een genuanceerde blik en oog voor de menselijke kant van de beslissing, hoopt ze een gesprek op gang te brengen over een kwestie die vaak in stilte blijft hangen.
Ik spreek Schmidt terwijl ze midden in een verbouwing zit. Ondanks de chaos neemt ze de tijd om te praten over haar eerste speelfilm en haar fascinatie voor psychologie. Die interesse loopt als een rode draad door haar werk. Eerder maakte ze al een documentaire Born to be an Influencer, diverse korte films zoals Ballen en een mid-length film. Het werken aan een speelfilm vraagt volgens haar vooral om een grotere crew, maar inhoudelijk blijft haar aanpak hetzelfde: verhalen vertellen die iets losmaken.
En dat doet En we vliegen door de dagen zeker. De film volgt de intense vriendschap tussen twintigers Jade en Kaitlynn, die onder druk komt te staan wanneer Kaitlynns euthanasieverzoek wordt afgewezen. Jade worstelt met de beslissing van haar vriendin en probeert haar op een andere manier te helpen, terwijl ze tegelijkertijd haar eigen angsten en twijfels onder ogen moet zien. De film laat niet alleen de worsteling van Kaitlynn zien, maar ook de impact op haar omgeving: familie, vrienden en de medische professionals die met haar verzoek geconfronteerd worden.
Wat me meteen opvalt als ik de film kijk, is dat water en wind thema’s blijken te zijn. Janne legt dit uit. “Water is een symbool voor Kaitlynn, die houvast zoekt in een rustige en prikkelvrije omgeving. Wind belichaamt juist Jade, die zich door het leven heen slaat zonder te weten waar ze zal eindigen.”
De kracht van de film zit in de subtiliteit. Er wordt nergens met een opgeheven vingertje gewezen, geen kant gekozen. Dat is precies hoe Janne het bedoeld heeft. Ze hoopt dat de film gesprekken op gang brengt, zoals bij haarzelf gebeurde na een uitzending van Khalid & Sophie. Een gast vertelde daar over zijn euthanasiewens, en dat maakte dat Janne en haar partner ineens openlijk spraken over een onderwerp waar je het niet zo snel over hebt. Dat soort momenten wil ze creëren, dat we niet pas praten als het te laat is.
Voor een realistisch beeld, deed ze haar research en sprak ze met psychiaters met uiteenlopende opvattingen. Sommigen staan open voor euthanasie bij psychisch lijden, anderen willen altijd blijven zoeken naar verbetering. De film laat dat gevecht zien, niet alleen bij de patiënt maar ook bij de omgeving. Hoe maak je die keuze? Wanneer is lijden écht uitzichtloos?
Wat Janne met En we vliegen door de dagen vooral wil, is dat we blijven luisteren. Naar elkaar, naar de keuzes die iemand maakt, zonder meteen te oordelen. En ondanks het zware onderwerp voelt de film niet als een neerwaartse spiraal. Er zit zachtheid in, troost zelfs. "Het liefst maak ik films met een lach en een traan," zegt Janne. En dat is precies wat deze film doet.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende eninteressante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!