Uit een badkuip drinken

Er bestaat een gedicht waar ik vaak aan denk. Het is extreem kort, extreem droevig en extreem lief. Het komt uit de bundel ’s Middags zwem ik in de noord-zee van Wim Brands. Het gaat zo:

Ik hou van paarden

omdat ze uit

badkuipen

drinken.

Ik kan niet uitleggen wat ik zo goed vind aan dit gedicht, zoals dat bij de meeste goede gedichten zo gaat. Maar ik kan erom huilen. Misschien ook wel omdat Wim degene was die het geschreven heeft. Zo’n grote man die traag beweegt en van paarden houdt om een reden die zo logisch is, maar die ik nooit zelf had kunnen verzinnen.

Hij gaf ooit een paar gastlessen aan mijn klas op de Gerrit Rietveld Academie. Daar volgde ik de opleiding Beeld en Taal. We moeten het over poëzie hebben gehad, maar dat ben ik vergeten. Ik kan me alleen maar herinneren dat hij zich opwond over de locatie van ons schoolgebouw. De kunstacademie staat in een woonwijk in een heel doods gedeelte van Amsterdam-Zuid. Er gebeurde op die plek helemaal niks volgens hem, er zwommen wat eenden in het kanaal, en dat was het dan wel. Hij maakte zich zorgen over de invloed die dat zou uitoefenen op ons werk.

Ik weet nog wel dat ik zijn lessen alleen al daarom goed vond. Ik haatte het wanneer een poëzie docent eindeloos op een zinnetje bleef hameren. Een slecht gedicht verbetert niet van een beetje geschuif en een ander woordgebruik, wilde ik geloven. Een verandering van locatie klonk veel aanlokkelijker.

Gisteren was de documentaire Strijdmakker te zien op NPO 2. Een ode aan Wim Brands, de dichter en presentator van VPRO Boeken, die uitsluitend is opgebouwd uit archiefmateriaal. Het begint meteen keihard. Tijdens een interview met David Sedaris vraagt Brands hem tussen de takes door wat hij opschrijft.

‘I just wrote down your name,’ zegt Sedaris.

Waarop Brands antwoordt: ‘Wim, okay. Wim, who killed himself.’

Niemand begreep toen dat het geen grap was. In 2016 stierf Wim Brands aan suïcide door een inktzwarte depressie. Veel schrijvers missen hem. Ik mis hem ook. Ik mis het dat er iemand was die zich zorgen maakte over de locatie van een school. Niet mierenneuken op een zin, maar juist grootser denken, om los te breken uit de eigen restricties. Misschien is het tijd om naar een weiland te gaan en uit een badkuip te drinken.

Nu raak ik verzonken in het leven van Wim Brands. Ik wil meer en ga naar oude opnames. Het is bevreemdend om naar de aflevering van Boeken op Reis uit 2013 te kijken met David Sedaris. Het begint haast hetzelfde als de documentaire Strijdmakker, alleen is de keiharde quote van Brands eruit gehaald.

‘What did you write down?’

‘I just wrote down your name.’

‘Wim, okay,’ zegt Wim.

En daarna niets. Dat is natuurlijk ook niet zo gek, dit moet een portret worden van Sedaris, niet van Brands. Maar het laat me toch achter met het idee dat Brands leefde tussen de takes door.