5 mei: Jongeren beseffen dit jaar meer wat vrijheid waard is

Veel jongeren vertellen dat ze door de huidige beperkingen beseffen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Zo schrijft iemand: “Ik nam voor lief dat we konden gaan en staan waar we wilden. Door de coronamaatregelen worden we beperkt in ons dagelijks leven, onze bewegingen en contacten. Nu sta ik meer stil bij wat een vrijheid ik normaal gesproken heb.”

Voor een op de drie (34 procent) blijft hun waardering voor vrijheid onveranderd: “Dat we in een intelligente lockdown zitten is jammer, maar ik vind het geen echte inbreuk op mijn vrijheid. We kunnen nog steeds naar buiten. In sommige andere landen zie je dat mensen echt geen vrijheid kennen, daar moeten we eens bij stilstaan.” 

Jongeren vinden dat kunnen doen en laten wat je wilt bij het begrip ‘vrijheid’ horen, maar er zijn volgens hen ook andere voorwaarden. Zoals jezelf mogen zijn en uit kunnen komen voor je mening, zonder andere mensen daarmee te schaden. Ook zien ze gelijkheid en de afwezigheid van oorlog als een vereiste voor vrijheid. 

Ondanks de huidige coronamaatregelen heeft driekwart (73 procent) het gevoel dat ze momenteel in vrijheid leven. Zo schrijft een deelnemer: “We moeten binnen blijven vanwege een virus, maar het is geen oorlog! Ik snap heel goed dat sommige dingen nu even niet meer kunnen, maar ik voel mijn vrijheid nog steeds. Ik weet dat de maatregelen in het belang zijn van ons allemaal.”

Op 5 mei vieren we dat het 75 jaar geleden is dat Nederland werd bevrijd. Acht op de tien jongeren (82 procent) vinden deze viering belangrijk. Ook al kunnen Bevrijdingsfestivals of andere festiviteiten dit jaar vanwege de coronamaatregelen niet doorgaan, toch is ruim de helft (56 procent) van plan om iets gepasts te organiseren: “Ik ga met de groep waarmee ik 5 mei altijd op pad ben op afstand samen proosten op de vrijheid. We willen er wel even bij stilstaan.” 

Een derde (32 procent) heeft geen speciale activiteit gepland. Vanwege de Nederlandse lockdown of omdat ze moeten werken. “Ook al is 5 mei dit jaar wel een officiële vrije dag, de zorg gaat gewoon door. Dus ik moet aan de slag”, aldus een verpleegkundige.

Aan de vooravond van Bevrijdingsdag, herdenken we tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei alle Nederlandse slachtoffers van oorlogssituaties en vredesoperaties sinds de Tweede Wereldoorlog. Om 20.00 uur wordt daarom landelijk twee minuten stilte gehouden. 

Deze herdenking is belangrijk, vindt het overgrote deel van de jongeren (89 procent). Dat komt vooral door wat ze erover hebben geleerd op school en tijdens hun opvoeding. Maar ook door verhalen van familie, boeken en films, en nieuwsberichten over oorlogen in de wereld. 

Negen op de tien (88 procent) zijn van plan om op 4 mei om 20:00 uur twee minuten stilte te houden. Dat doen ze voornamelijk uit respect voor oorlogsslachtoffers (85 procent) en overlevenden van oorlogen (63 procent). Ook herdenkt bijna de helft (47 procent) omdat ze een statement willen maken dat het belangrijk is om nieuwe conflictsituaties te voorkomen. 

Iemand zegt: “Ik vind dat we er altijd bij stil moeten blijven staan hoe onze vrijheid van vandaag tot stand is gekomen en welke offers daarvoor zijn gebracht.” En een ander: “Het is belangrijk om de verschrikkingen van de oorlog niet te vergeten, zodat fouten uit de geschiedenis zich niet gaan herhalen.” 


De huidige coronacrisis heeft veel jongeren aan het denken gezet over vrede in de wereld. Vier op de tien (42 procent) maken zich hier zorgen over. Volgens hen maakt de situatie ongelijkheid zichtbaar, zoals hoe landen hun bevolking behandelen of tussen arme en rijke mensen. Ook denken ze dat de voorspelde economische crisis voor spanningen kan gaan zorgen. 

Toch maakt de helft (52 procent) zich er geen zorgen over dat het coronavirus invloed heeft op vrede in de wereld. Ze denken dat landen wel wat anders aan hun hoofd hebben dan het opzoeken van conflicten en dat de gezamenlijke strijd tegen corona juist kan zorgen voor saamhorigheid. 

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Aan dit onderzoek, gehouden van 30 april tot en met 2 mei 2020, deden 1365  jonge mensen mee. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land. De uitslagen worden gepubliceerd door EenVandaag, NPO 3FM en op jongerenplatforms van NPO3 en andere platforms van de Publieke Omroep.