Twee pakken havermelk, en er -per ongeluk- maar één scannen, of dure scheermesjes tactisch onderin je tas stoppen, uit het zicht van de controle? 1 op de 5 jongeren blijkt soms producten niet af te rekenen bij de zelfscankassa. “Het wordt je ook wel héél makkelijk gemaakt”, zegt iemand.

3Vraagt deed onderzoek naar aanleiding van het nieuws dat er bij de Jumbo het afgelopen jaar voor 100 miljoen is gestolen uit supermarkten. Wat blijkt: jongeren misdragen zich vaker dan ouderen. Van alle deelnemers, van alle leeftijden, scant 1 op de 10 af en toe een product niet bij de zelfscanner, onder jongeren is dat dus twee keer zo hoog. 

‘Proletarisch winkelen’

Ze doen ‘t niet per se expres. Soms is een stukje gember gewoon te licht voor de weegschaal, of scant een product niet en doet de medewerker er heel lang over om je te komen helpen. “Toen was ik er wel klaar mee en heb ik het gewoon in m’n tas gestopt.” 

Sommigen doen het wel voor de spanning, zij maken er echt een sport van om iedere keer een product te jatten. “Ik noem het proletarisch winkelen”, zegt iemand. Dat betekent dat je, als je een product niet kan betalen, je het dan mag stelen. Zeggen sommigen dus, hè, wij van NPO3 niet. 

Graaiflatie

Maar deze persoon is niet de enige. Deelnemers zeggen dat de ‘enorme winsten’ in coronatijd en de prijsstijgingen als gevolg van de inflatie supermarktketens niet sympathieker hebben gemaakt. “Zolang de supermarkten aan graaiflatie doen, graai ik ook wat boodschapjes bij de zelfscankassa mee”, legt een deelnemer uit. 

Drie op de tien jongeren (28 procent) vinden het de schuld van supermarkten zelf als er gestolen wordt bij de zelfscankassa. “Stelen mag natuurlijk nooit, maar dit risico hebben de supermarkten toch gewoon ingecalculeerd toen ze de caissière wegbezuinigden?”

‘Hufterig en dom’

Uiteindelijk is bewust ‘iets niet scannen’ wel gewoon diefstal en het grootste deel van de jongeren (83 procent) vindt het dan ook niet kunnen om dingen expres niet af te rekenen. “Het is gewoon vrij hufterig om dingen te jatten, hoewel ik het zelf ook soms doe. Maar het kan niet.”

Bovendien is het ‘gewoon dom’, legt deze deelnemer uit: “Hoe meer er gejat wordt, hoe duurder ze producten maken. Uiteindelijk heb je jezelf en anderen er mee, dat verlies wordt gewoon doorgerekend naar de klant.”

Over dit onderzoek

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Je kunt hier lid worden van 3Vraagt. Aan dit onderzoek, gehouden van 11 tot en met 17 januari 2024, deden 2.080 deelnemers mee. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land.

• Deel