Genderneutraal taalgebruik, dus ‘partner’ in plaats van ‘vriend(in)’ en die / diens in plaats van zij / haar: jongeren, wel of geen LHBTIQ+'ers, zijn er bewuster mee bezig dan twee jaar geleden. Toen zei 29 procent dat ze bewust genderneutrale taal gebruikten, nu is dat 37 procent.

Dat blijkt uit het jaarlijkse Pride-onderzoek van 3Vraagt. Hetero-jongeren zijn er wel een stuk minder mee bezig (18 procent) dan jongeren uit de LHBTIQ+-gemeenschap (66 procent). 

Die / diens

Bij genderneutraal taalgebruik wordt er geen onderscheid gemaakt tussen geslacht, gender of sekse, bijvoorbeeld als het gaat om beroepsnamen (‘verpleger’ en ‘verpleegster’ wordt ‘verpleegkundige’) en aanspreekvormen (‘Dames en heren’ werd ‘beste reizigers’ bij de NS). 

Ook kunnen mensen die zich niet thuisvoelen in het hokje man of vrouw kiezen voor alternatieve voornaamwoorden: ‘hij’ of ‘haar’ wordt dan ‘die’ of ‘hen’. 

Il / elle / iel?

Drie op de tien jongeren in het onderzoek hebben een of meerdere personen in hun omgeving die vragen om zo’n genderneutrale aanspreekvorm te gebruiken. “Ik gebruik voor een paar vrienden ‘genderneutrale’ taal, maar ik vind het lastig”, vertelt een deelnemer. “Ik zou willen dat de Taalunie hier met nieuwe taalregels kwam, zoals in Frankrijk. Dat zou het makkelijker maken.”

In Frankrijk voegde in 2021 het Franse woordenboek ‘iel’ toe aan de taal, een samentrekking van ‘il’ (hij) en ‘elle’ (zij). Dat zorgde toen voor de nodige ophef: zelfs de Franse minister van Onderwijs bemoeide zich ermee en noemde het nieuwe woord een ‘gevaar voor de Franse taal’. 

‘Aandachttrekkerij’

Het grootste deel van de jongeren is niet bewust bezig met genderneutrale taal. Vaak omdat het niet hoeft: ze kennen niemand die graag genderneutraal aangesproken wil worden. Maar een deel vindt het ook onzin. 

“Het gaat me net iets te ver allemaal”, zegt iemand. “Als ik eerlijk ben, vind ik het maar aandachttrekkerij. Mevrouw, meneer, kies er gewoon een, waarom zou je in een nieuw hokje willen als je zo tegen hokjesdenken bent?” 

‘Klopt grammaticaal niet’

En hoewel de meeste jongeren (70 procent) het wel respecteren om naar iemand te verwijzen met die/hen/hun, vinden ze het ook moeilijk: 56 procent heeft er moeite mee om het te onthouden of te begrijpen hoe het in een zin past. Iemand zegt daarover: “Het klopt grammaticaal niet om met ‘hen’ of ‘hun’ te verwijzen en ‘die’ vind ik erg onpersoonlijk, dus dat vind ik ingewikkeld.” 

Een ander maakt zich niet druk over de taal, maar over de gewoonte. “Ik pas me aan als iemand dat vraagt, maar je bent het gewend om naar diegene te verwijzen met hem of haar. Dat maakt het soms wel moeilijk en het gaat wel eens fout.”

---

Over dit onderzoek

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Je kunt hier lid worden van 3Vraagt. Aan dit onderzoek, gehouden van 17 tot en met 25 juli 2023, deden 514 jonge LHBTIQ+’ers mee en 1379 niet-LHBTIQ+ jongeren. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land. De uitslagen worden gepubliceerd door EenVandaag en op jongerenplatforms van NPO3 en andere platforms van de Publieke Omroep.

• Deel