Een dag geen demonstratie, een dag niet geleefd, leek het credo van 2024. De protesten volgden elkaar in rap tempo op. Omdat er een aantal uit de hand liepen, gingen er stemmen op om het demonstratierecht in te perken. Maar een meerderheid (59%) van de jongeren vindt dat er niet aan het recht om te protesteren getornd mag worden.

Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt. Even een geheugensteuntje: we hadden de boerenprotesten op de snelweg, er was een demonstratie bij het nieuw geopende holocaust museum, studenten van de Universiteit van Amsterdam demonstreerde tegen de oorlog in Gaza, er waren klimaatprotesten op de A12, en er werd gedemonstreerd tegen de langstudeerboete. Bij sommigen werd de politie aangevallen of werden er dingen vernield en dus moest er volgens justitieminister David van Weel gekeken worden naar grenzen van het demonstratierecht.

‘Loopt te vaak uit de hand’ 

4 op de 10 (39%) kunnen zich vinden in de uitspraak van Van Weel. Zij vinden dat demonstraties "te vaak uit de hand lopen”. Veel van hen zijn de vernielingen en het geweld zat. Anderen vinden een aanpassing van het demonstratierecht maar lastig: “Het hangt van de situatie af. Als het echt voor gevaar kan zorgen, kan het wel ingeperkt worden.”

Vooral veiligheid wordt genoemd als reden om het demonstratierecht aan te passen, maar dan alleen als laatste redmiddel. Zo geeft een deelnemer aan: “In het algemeen mag het recht niet worden ingeperkt. Echter, bij acute dreiging van terrorisme of ander gevaar is het genoodzaakt dat er wel mogelijkheden zijn om mensen te beschermen, inclusief de demonstranten.”

Grondrecht

 6 op de 10 jongeren (59%) vinden dat het kabinet niet moet sleutelen aan het recht om te demonstreren. “Er zijn demonstraties waar ik het absoluut niet mee eens ben, maar het belang van demonstreren staat hierboven”, geeft iemand uit het onderzoek aan. Een ander laat weten: “De regering wil alleen een verbod op demonstraties waar ze het niet mee eens zijn.”

Demonstreren is een grondrecht en veruit de meesten (85%) vinden dit ook goed. Zij zien demonstreren als een belangrijk middel voor een democratie. Een deel van hen vindt dat er helemaal niks moet veranderen en noemen het gevaarlijk als daar wat aan verandert. Een deelnemer vertelt: “Demonstratierecht moet absoluut niet ingeperkt worden en dat inperken wordt overwogen vind ik walgelijk, angstaanjagend en gevaarlijk voor de democratie.”

Petities of één op één

Hoewel best wat jongeren het laatste jaar op de barricade hebben gestaan, zijn er ook andere manieren waarop zij zich openlijk hebben uitgesproken over een actuele kwestie. De meest voorkomende manier (52%) om dat te doen was het tekenen van een petitie. “Ik heb een petitie getekend tegen enorme windmolens op grondgebied van de gemeente waar ik woon”, laat een panellid weten.

Ook een persoonlijk gesprek is voor jongeren een goede manier om zich uit te spreken. De helft (50%)  die zich uitspreken doet dit één op één. Een deelnemer vertelt: “Ik vind het belangrijk om het gesprek aan te gaan maar ben niet activistisch. Ik kom uit een gezin waar de politiek veel wordt besproken.”

Over dit onderzoek

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Aan onderzoek, gehouden van 2 tot en met 18 december, deden 1.266 deelnemers mee. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land.

• Deel