Het (misschien niet zo) bekende bezoekje aan de GGD: ruim de helft van de jongeren (54%) die weleens seks heeft gehad, heeft nog nooit een soa-test gedaan. De meesten zeggen dat het nog nooit nodig is geweest, maar een deel weet ook niet waar ze dat moeten doen, vinden het ongemakkelijk of denken dat het (te) duur is.

Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt onder ruim 4000 jongeren tussen de 16 en 34 jaar die weleens seks hebben gehad. 

Soa’s blijven toenemen

In Nederland neemt het aantal seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) de laatste jaren toe. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) planden mensen in 2023 iets vaker adviesgesprekken voor een mogelijke soa dan het jaar daarvoor. Het aantal positieve testen bleef wel gelijk: ongeveer 1 op 5 (21%).

Grootste stijger in dat jaar? Gonorroe. In 2023 werden bijna 14.000 gevallen vastgesteld, 31% meer dan in 2022. En ook syfilis nam toe: er werden bijna 1.700 infecties vastgesteld. Maar de meest voorkomende soa in Nederland blijft toch chlamydia, met ruim 24.000 diagnoses. Al nam dat aantal wel iets af.

Waarom laten jongeren zich niet testen?

Ondanks deze cijfers laat een groot deel van de jongeren zich niet testen op soa’s. Onder de jongeren die nog nooit een test hebben gedaan zegt 88% dat het ‘niet nodig was’. Bijvoorbeeld omdat ze al lang een relatie hebben en nooit klachten hadden, of altijd een condoom gebruiken. Andere redenen zijn dat ze niet weten waar ze een test kunnen doen (4%), het te duur vinden (3%), of ongemakkelijk (9%).

Hoe zit dat dan precies? Voor een soa-test kun je terecht bij de GGD. Vaak is een test gratis, bijvoorbeeld als je jong bent, klachten hebt of meer kans op een soa. Wel kunnen er lange wachtrijen zijn. Wil je sneller aan de beurt, kun je langs bij je huisarts. Voor een test op chlamydia betaal je rond de 40 euro uit je eigen risico, maar bij meer testen ben je meer geld kwijt. Vind je het toch te ongemakkelijk om langs te gaan? Dan kun je ook online of bij de apotheek een zelftest kopen.

Seksuele gezondheid bespreekbaar maken

Dan terug naar het onderzoek. Voor veel jongeren blijft het bespreken van een soa-test bij een nieuwe bedpartner gevoelig onderwerp. Slechts 22% doet dat altijd, waarvan vrouwen vaker dan mannen. Tegelijkertijd kaart 15% zo’n test nooit aan wanneer ze voor het eerst met iemand naar bed gaan. 

Hoewel het RIVM en de GGD hun best doen om het onderwerp meer bespreekbaar te maken, bijvoorbeeld door condooms uit te delen op festivals of tijdens je introweek, vinden veel jongeren het toch ‘awkward’ om over soa’s te praten.“Het voelt als taboe. Het geeft een beetje een ongemakkelijk, bijna vies gevoel, terwijl het natuurlijk iedereen kan overkomen”, vindt een deelnemer. Overigens geven jongeren vaak aan het wél te bespreken wanneer hun scharrel uitgroeit tot een vaste relatie.

Toch testen voor de zekerheid

Iets minder dan de helft (45%) laat weten wel eens, of meerdere keren een soa-test te hebben gedaan. Een deel vanwege klachten (34%), of omdat een sekspartner een soa had (24%). 

Maar in de meeste gevallen testte deze groep gewoon ‘voor de zekerheid’. “Toen ik veel wisselende partners had, ging ik ieder kwartaal naar de GGD”, vertelt een deelnemer. “Altijd voor de zekerheid - als onderdeel van mijn gezondheid. De uitslag was nooit verrassend, maar toch geruststellend dat het negatief was.”

---

Over dit onderzoek

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Aan dit onderzoek deden 4.777 jongeren mee. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land.

• Deel