Een kleine ode aan de lokale boekhandel

Aandacht voor de lokale boekhandel bracht me ertoe een subjectieve lijst redenen op te stellen over waarom boekhandels zulke fantastische plekken zijn.

Helpen? De lokale boekhandel steun je in de coronatijd door in hun eigen webshop te bestellen. Of ga naar Libris.nl – ook dan gaat de opbrengst naar de lokale boekhandel naar keuze.

Als je over een langere periode kijkt, is het verhaal van de boekhandel niet onverdeeld positief. Volgens het CBS waren er vorig jaar nog 485 boekwinkels in Nederland, terwijl er tien jaar eerder nog 890 waren. De omzet van de boekverkoop steeg in 2017 met 1 procent, hoewel het totale aantal verkochte boeken op 41 miljoen bleef steken. Ik wil dat het goed gaat met de lokale boekhandel, omdat het mij positieve dingen heeft gebracht. Ik maak een lijst, als ode aan het instituut.

1. De lokale boekhandel leert je het plezier van boeken bezitten

Als kind op de basisschool haalde ik mijn boeken in de bibliotheek. Ik was schuw en hield niet zo van buitenspelen dus ging ik in de bibliotheek op zoek naar kinderboeken met een wolksymbolen en spooksymbolen op de rug: de science fiction, fantasy en griezelverhalen, en daarna Roald Dahls verhalen. 

Het plezier in boeken ook daadwerkelijk bezitten leerde ik kennen door de winkel Dieleman, in Tholen. Dieleman was een kantoorboekhandel, met de nadruk op kantoor. Verscholen tussen de multomappen, bakken met gummetjes en puntenslijpers waren een paar plankjes boeken te vinden: naast ‘kinderboeken’, ‘spanning’, ‘romantiek’ was ‘literatuur’ een genre. 

Het eerste boek dat ik uit die winkel kreeg was James en de Reuzenperzik. Het had een zachtroze-oranje kaft, fluwelig als een perzik, met een miniatuurtekeningentje in het midden van het omslag, onder de titel. Ik legde het onder mijn kussen, stond ermee op. Ik hield van dat boek.

2. De lokale boekhandel geeft je toegang tot een spannende wereld (een van pretenties)

Als ik in de pauzes van de middelbare school geen döner haalde of bezig was verliefd te zijn, ging ik vaak kijken of ik nog een mooi boek kon vinden bij boekhandel Quist in Bergen op Zoom. Dit was de zuivere boekhandel: voor schriften, pennen en perforators hoepelde je maar op naar inferieurdere winkels, sloeber (mijn woorden, niet de hunne). De boeken stonden opgesteld in hoge zwarte kasten, lagen op eikenhouten tafels, achter de kassa stonden mensen met brillen waarvan de monturen een merkbare, hevige aanwezigheid in de ruimte vormden en wier lach lankmoedigheid, grote kunde en eruditie verried. 

Ik wilde in die tijd graag Literatuur lezen, grote, belangrijke boeken. Maar wat waren die boeken precies? En waarom wilde ik die zo graag lezen? Wat was het uiteindelijke doel? Op een middag kocht ik bij Quist The Corrections, van Jonathan Franzen. Ik had op een of andere manier bedacht dat dat een groot werk zou zijn. Bij het afrekenen zei de verkoper met een geïnteresseerde grijns: “Zal ik het voor je inpakken?” Het was een inkopper, ze had denk ik gezien dat ik het voor mezelf kocht. Nee, zei ik blozend, het is voor mezelf. Vervolgens spraken we even over boeken, over literatuur. De vrouw achter de kassa verzekerde me dat ze het prachtig vond, dat ik beslist een goede aankoop deed, dat het ronduit goed was dat ik dit las. 

Die bevestiging was fijn, omdat het al met al toch wat doorzetten vergt voordat literatuur lezen zijn vruchten afwerpt. Mede door dat doorzetten weet ik nu, heel wat boeken later, dat ik Franzen toch niet zo heel hot vind als schrijver, dat er andere schrijvers zijn die mijn poëtische ziel beroeren. Boeken die als je begint met lezen nog te ingewikkeld of hooggegrepen zijn ontsluiten zich als je meer hebt gelezen, als je je met enige pretenties door Belangrijke Literaire Werken hebt geworsteld. 

De boekhandel kan je niet aan het handje houden om de wereld van de hoge literatuur binnen te leiden, maar het kan je wel met liefde en zorg en interesse aanmoedigen, je het gevoel geven dat die wereld de moeite waard is.

3. De lokale boekhandel geeft je geheime kennis die je status geeft als toffe oom

Op de hoek van het Sarphatipark in Amsterdam zit kinderboekhandel Casperle. De eigenaar is een van de zachtaardigste mensen die ik ooit heb ontmoet. Dat moet hem ook weleens parten hebben gespeeld: je struikelde soms over de dozen van bol.com die voor zowat iedereen in de buurt die niet thuis was bij zijn winkel werden bezorgd. Kosteloze service van Casperle, ik vermoed gevoed door de onmenselijke zachtaardigheid van de eigenaar. De man had ook een espresso-apparaat staan - hij het idee een centje bij te verdienen door ook koffie te verkopen. Al na korte tijd was het apparaat stuk en stond het daar treurig stof te vergaren. 

Maar de belangrijkste reden waarom Casperle zo fantastisch is, is vanwege de diepe kennis van de eigenaar over wat voor boeken kinderen tof vinden. Voor meerdere verjaardagen van mijn nichtje en kinderen van vrienden liet ik me een boek door hem aanraden. Mijn nichtje ziet mij nu als Man van het Goede Boek, als Leukerd van de Letteren. Ook mijn neef en andere vrienden zien mij als een grote kindervriend, doordat de boeken die Casperle aanraadde altijd een hit waren bij de kinderen aan wie ik ze kado gaf. Bij deze man zou ik de rest van mijn leven wel kinderboeken willen kopen. Prijs Casperle! Prijs de lokale boekhandel!

Helpen? De lokale boekhandel steun je in de coronatijd door in hun eigen webshop te bestellen. Of ga naar Libris.nl – ook dan gaat de opbrengst naar de lokale boekhandel naar keuze.

• Deel