Terug naar Brandpunt+
In Finland zijn de verkeersboetes inkomensafhankelijk
- Gidsland
- 01 jul 2016
- 3 minuten leestijd
Het land werd deze week uitgeroepen tot het meest sociaal-progressieve land ter wereld. Op zoek naar het geheim van de Finnen ontdekten we: zelfs de verkeersregels zijn er eerlijker.
Oké, stel. Op een regenachtige zaterdag besluiten ik, een alleenstaande bijstandsmoeder en John de Mol een potje te gaan racen op de snelweg. Gewoon, omdat we ons vervelen, omdat we (in ieder geval voor een derde) jong en onbezonnen zijn en omdat we graag het lot tarten. Op een weg waarop je 120 mag rijden, tikken we alledrie de 150 kilometer per uur aan. Omdat we in een beschaafd land wonen waar dergelijk gedrag gestraft wordt, krijgen we allemaal een boete.
Maar dan.
John tikt de 217 euro lachend af. Mij treft het harder: geen leuke dingen meer doen de komende weken. Voor de bijstandsmoeder is het een ramp: dat wordt noodles eten, de rest van de maand.
Gefixeerd op gelijke kansen
Zo niet in Finland. Daar zijn alle verkeersboetes sinds mensenheugenis (1921, om precies te zijn) inkomensafhankelijk. En zo kan het dat een Fin vorig jaar 54 duizend euro moest betalen omdat hij te hard had gereden.
Toegegeven, dat klinkt excessief. Het systeem achter de boetes is echter niet onlogisch. Van oudsher zijn de Finnen gefixeerd op gelijke kansen en rechten. Inkomensongelijkheid zou criminaliteit in de hand werken en bovendien kennen de Finnen legio morele bezwaren. Een boete moet dan ook elke dader even zwaar treffen.
Hiertoe bedachten de Finnen een ingenieus systeem. Nadat je te hard hebt gereden, bepaalt de staat je besteedbaar inkomen per dag. Hierbij kijken ze niet alleen naar hoeveel je verdient, maar ook wat je vaste lasten zijn en hoe een eventuele gezinssituatie in elkaar steekt. Uiteindelijk mag de helft van je besteedbare inkomen per dag naar boetes gaan. Hoeveel dagen je moet betalen, hangt af van de ernst van de overtreding. Het maximum is 120 dagen, hoewel straffen langer dan tien dagen een uitzondering zijn.
Ze straffen dus knap streng, maar wel even streng voor iedereen. Dat kenmerkt een volksgeest die er altijd op gericht is iedereen gelijke kansen te bieden (het Finse onderwijssysteem is een van de eerlijkste ter wereld). Volgend jaar komt er bijvoorbeeld een proef met een basisinkomen.
Amper gespreksonderwerp in Nederland
Ho, wacht eens even, hoor ik je denken, dat basisinkomen krijgen we hier in Utrecht toch ook? Ja, maar 95 jaar na invoering in Finland is de inkomensafhankelijke verkeersboete amper gespreksonderwerp. De SP en ChristenUnie pleitten er in het verleden wel voor, maar zonder succes.
Wel stelde iemand de vraag vorig jaar aan VVD-kamerlid Barbara Visser. Die reageerde: ‘De VVD blijft voor het principe staan dat gelijke gevallen gelijk berecht moeten worden. Tenslotte zijn er nog meer complicaties, zoals een persoon met een hoog inkomen maar wel met zes kinderen. De VVD is niet voor het straffen van mensen met een goed inkomen, maar voor een aanpak van mensen die zich slecht gedragen.'
En toch vermoed ik dat John er minder last van heeft dan ik.
