Deze piepjonge bankier is nu lijsttrekker van de PvdA in Utrecht

Rick van der Zweth verdiende zijn sporen al in de financiële sector, wat te zien is aan zijn kleding. Inmiddels is hij ook de man achter krantenkoppen als: ‘PvdA’er slaapt in caravan uit protest tegen dure woningen’.

Rick van der Zweth (27) is er een van het gretige soort. Je mailt ‘m, hij belt, en voor je het weet zit-ie tegenover je, zij het een paar minuten te laat. Toch steekt de rest van de kroeg wat lullig af bij zijn opgeruimde verschijning.

“Sorry, sorry. Het is zo druk.”

Het is even wennen. Dit is die man uit de krantenkop ‘PvdA’er slaapt in caravan uit protest tegen dure woningen’, de man die in de vrieskou en een rood windjack met vergane rozen langs de deuren gaat – en dat “ontzettend leuk” vindt. Dit is de man die ‘s nachts taartjes met het partijlogo uitdeelt aan mensen die een nachtdienst draaien, “als waardering voor het werk dat zij doen”. Dit is de man die net zo vaak “gezellig” zegt als Lodewijk Asscher, en Spekman liefkozend “Hans, een echte linkse jongen” noemt.

Rick ziet er niet uit als een typisch linkse jongen. Kreukvrij, keurig, met een klein accent als souvenir uit het Rotterdam van z’n jeugd. Nee, Rick heeft weinig van de gemiddelde sociaaldemocraat. Hij lijkt meer op een bankier.

Dat is-ie dan ook. En een van de jongste lijsttrekkers van Nederland, bij de Partij van de Arbeid in Utrecht.

Rick, wat doet een bankier bij de PvdA?

“Nee, die hoort andersom. Ik zat eerder bij de PvdA dan bij de bank.”

Oké. Wat doet een PvdA’er bij een bank?

“Wouter Bos verwoordde het heel scherp, toen iemand hem een keer vroeg waarom hij als sociaaldemocraat bij Shell werkte: “Je laat de private sector toch niet over aan rechts Nederland?” We moeten niet hebben dat heel rechts Nederland in de financiële sector werkt, en heel links Nederland in de publieke.”

Wat moeten we eigenlijk verwachten van links Nederland – of van de sociaal-democratie in bredere zin?

“Er zijn mensen voor wie het niet vanzelf gaat, maar die wel ontzettend hun best doen. Ze willen een opleiding volgen, en zoeken naar werk, maar ze komen geen stap verder. Als je dat weet, en je gelooft dat mensen wel willen, dan moet de samenleving er voor ze zijn.”

Waarom komen ze geen stap verder?

“Nou, stel je een vrouw voor die opgroeit in een gezin dat amper rond kan komen. Vader werkt maar verdient niet zoveel, moeder werkt helemaal niet. Thuis wordt er weinig in haar opleiding geïnvesteerd, dus het is niet zo gemakkelijk om het goed te doen op school. Halverwege haar opleiding wordt ze ziek, en pas na een paar jaar kan ze haar MBO afmaken op het laagste niveau. Ze vindt een man, die als vrachtwagenchauffeur de kost verdient. Dat gaat even goed, tot hij z’n baan verliest en in de bijstand terechtkomt. Ze wil graag een opleiding doen om aan het werk te kunnen, maar dat kost geld. En geld heeft ze niet, of ze durft de sprong niet te wagen. Dat snap ik wel, want als het niet lukt met je nieuwe opleiding, zit je nog dieper in de penarie...”

Rick praat steeds harder, net wat hoger. Zijn frons duikt onder zijn brilmontuur. Dit gaat ‘m aan het hart.

“Als je die mensen spreekt, zeggen ze vaak dat ze niets liever willen dan werken. ‘Zet mij maar achter de kassa, waar dan ook, ik doe het 36 uur per week. Geef het me maar.’ Maar ja, als je al in de dertig bent, zetten ze daar liever een zestienjarige neer. Het is vaak domme pech: misschien was je goed in je werk, maar werd het geautomatiseerd of wegbezuinigd. Wij zijn er om die mensen te helpen.”

Wat heb jij een hoop vertrouwen in mensen.

“Absoluut, en terecht. Niemand wil zeven dagen per week, zestien wakkere uren per dag thuis op de bank naar SBS6 kijken.”

Dat laatste gun je niemand.

“Precies.”

Op z’n achttiende was-ie dan ook tot in z’n kleine teen overtuigd van de sociaaldemocratie. Hij werd lid, en kon meteen aan de slag. Hup, langs de deur met bossen rozen. Wat dat betreft is er niets veranderd: acht jaar lang was hij actief in werkgroepen, bij de ALV’s, in commissies en als fractieondersteuner. Dit jaar deelt hij weer rozen uit. Nu voorop, als lijsttrekker.

Aan de lopende band gebruikt Rick het woord ‘tweedeling’. Je weet wel, dat wat ze in Amsterdam ‘de kloof’ noemen: een onderscheid tussen mensen voor wie de stad veel te bieden heeft en mensen aan wie het succes voorbijgaat. Martijn en Annelotte, versus Henk en Ingrid. Hij heeft het in z’n campagne zo vaak en zo snel gezegd al, dat het er in één lettergreep uitkomt: “tweeing”. Weg ermee, als het een Rick ligt. Zijn remedie? Banen, sociale woningbouw, en vooral praten, met ie-der-een.

“Ik vind campagne-acties zo leuk. Echt! Dan heb je tenminste gesprekken met mensen die je in het dagelijks leven wat minder vaak tegenkomt. Fervente PVV-stemmers, bijvoorbeeld. Of mensen die van de PvdA over zijn gestapt naar Denk. Dat zijn echt leuke gesprekken, ook al zijn ze soms goed boos: ‘Jullie hebben het allemaal verprutst! Mijn pensioen wordt gekort! De zorg wordt uitgekleed! Oef, die kon ik niet tegenspreken als pikkie van 17. Ook nu moet ik dan sterk in mijn schoenen staan.”

Hm, zijn dat ‘de boze burgers’?

“Nee, boze burgers? Mieter op, dat is zo flauw. Het wordt vooral gebruikt om mensen weg te zetten, van ‘de boze burger is racistisch, kleinzielig, ‘de boze burger’ heeft geen vertrouwen in de democratie. Terwijl, kom op: die boze burger is acht jaar lang de lul geweest in de crisis en krijgt nu niks terug. Alleen al omdat de publieke voorzieningen tijdens de crisis zijn uitgekleed, wat mensen met een lager inkomen harder raakt dan het anderen zou raken. Ja, het gaat al wat beter met de Nederlandse economie, maar daar merken mensen met een laag inkomen weinig van. Op televisie horen ze dan van de dividendbelasting! Ik snap wel dat ze boos zijn...”

‘s Ochtends, nog voor ons gesprek, wordt Rick gebeld door een andere journalist. De naam van de partij staat niet op de magazines, zag de beller. “Schamen jullie je soms voor je partij?” Rick schudt fanatiek z’n hoofd. “Nee, joh! Het logo staat toch op het magazine? Wat dacht je dan?” Lullig, zo’n vraag, maar wel eentje die je als PvdA’er kunt verwachten. Lokale afdelingen van de partij hebben wind tegen.

Na een paar rotjaren voor de PvdA – let’s be honest – doen nu ook DENK en de PVV mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Utrecht. Klamme handjes?

“Hm. Ik vind het wel kwalijk dat DENK en de PVV mensen aanspreken hun achtergrond, of ze op basis van die achtergrond juist uitsluiten. Stom, want mensen hebben precies dezelfde zorgen. Ik bedoel: ik was laatst in Parkwijk, en daar stond ik te praten met van die typische ‘papa was een FC Utrecht-fan en ik ben er ook een’-jongens. PVV-stemmers, die me vertelden: ‘Ik woon goddomme bij mijn ouders, want ik kan geen huis vinden. En dat komt door die Syrische mensen, hiertegenover, die van de overheid wél een woning krijgen.” In Zuilen, spraken we twee jongens die overtuigd DENK gingen stemmen. Hun verhaal: “Ik woon nog altijd bij mijn ouders, want ik moet wel tien jaar wachten op een sociale huurwoning. En dat komt door dat Poolse gezin, hiernaast, dat wel gewoon wel een huis heeft gekregen.”

“Ok, stel, we weigeren alle Syrische en Poolse gezinnen in Parkwijk en in Zuilen, dan hebben die jongens misschien na negen jaar een woning, in plaats van na tien. Je kunt de boeman wel blijven verschuiven, maar daar wordt niemand beter van. De PVV en DENK behartigen de belangen van twee heel verschillende groepen, maar wat hun kiezers nodig hebben, is precies hetzelfde. En als het probleem hetzelfde is, hoort het antwoord dat ook te zijn: een beter woonbeleid met redelijke huren, op de linkse toer. Een fatsoenlijke woning, wat je inkomen ook is.”

Als ik Rick aan de telefoon heb, krap een week voor het interview, kampeert hij in een caravan op straat in de wijk Zuilen. Eigenlijk mag het niet, maar hij heeft het netjes gevraagd. “We protesteren. De sociale woningbouw moet hier niet voor de hoofdprijs verkocht worden. Utrecht is voor iedereen. VOOR IEDEREEN!” RTV-Utrecht heeft ‘m te pakken, na een nachtje slaapzak. De bankier doet open. Kreukvrij, keurig. Maar hé, niemand twijfelt er aan of Rick een linkse jongen is.

• Deel

Roos van Tongerloo