Terug naar Brandpunt+
Wij mensen kunnen het nodige leren van wolven, zegt deze kenner
Expert Elli Radinger weet nogal veel over wolven. Op bijna verliefde toon vertelde ze onze Pete Wu wat wij mensen van de goede beesten kunnen leren.
Hij ijsbeert, dartelt en snuffelt alweer een tijdje door de Drentse landschappen, de wolf. Goed nieuws voor jonge bomen, stellen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen. De wolf staat namelijk aan het begin van een zogeheten ‘landschap van angst’: zijn komst zorgt ervoor dat potentiele prooi (herten en reeën) migreren naar andere plekken. Fijn bijeffect: diens ‘prooi’, jonge bomen, krijgen weer de kans om te groeien.
We moeten de wolf niet vrezen, maar kijken wat we van ‘m kunnen leren, zegt de van oorsprong Duitse wolvenexpert Elli H. Radinger glunderend. “Het zijn zulke mooie beesten, met hun witte vachten in de winter. En als je weet hoe ze met hun kinderen omgaan…” En Elli kan het weten, want ze heeft recht van spreken, zie ik op haar website. Elli bestudeert al meer dan vijfentwintig jaar het gedrag van wilde wolven in het Amerikaanse Yellowstone National Park in Wyoming. Daar werden in 1995 met succes Canadese timberwolven uitgezet – Elli heeft de ontwikkeling van deze immer groeiende groep wolven gevolgd en ze inmiddels meer dan 10 duizend keer gespot.
Dat heeft haar bestaan flink op z’n kop gezet, bezweert Elli. “Ik heb geleerd wat er belangrijk is in het leven. Ik heb meer geduld nu – dat heb je echt nodig als je wolven observeert, aan haast heb je niets.” Tijdens het gesprek met mij gebruikt ze intieme, bijna amoureuze woorden als ‘die dichtbehaarde spierbundel’, ‘robuuste lichaamsbouw’, ‘dat aantrekkelijk dier’, om haar favoriete beesten te beschrijven. Uit de omgang van wolven met elkaar en anderen heeft de kranige vrouw een paar lessen getrokken die ze heeft gevangen in haar nieuwste boek, De wijsheid van wolven.
Waar komt haar obsessie met wolven in vredesnaam vandaan?
Ha die Elli. Je runt een tijdschrift over wolven, bent voorzitter van de Duitse wolvenvereniging, schreef tal van boeken over dit dier. Waarom?
“Wolven lijken erg op ons: het zijn familiebeesten, de roedel staat bovenaan bij ze. Daar doen ze alles voor. Ik vind dat we veel kunnen leren van de manier waarop ze hun kinderen opvoeden. Niet alleen de ouders verzorgen, de rest van de familie ook. Van tantes en ooms tot oudere broers en zussen. En dat op een manier die je niet anders kunt omschrijven dan onbaatzuchtig. Ik ken geen ander dier die dat zo intens doet. Dat wisten we eerst niet – nu wel, want we hebben ze voor het eerst langere tijd kunnen observeren in het wild.”
Je werkte eerst in Wolf Park in Indiana met wolven in gevangenschap. Zie je een groot verschil met hoe je vroeger naar wolven keek?
“Ja, in gevangenschap leer je wel hun lichaamstaal lezen, maar niet hun sociale gedrag, want het is onnatuurlijk. Ze kunnen niet jagen of hun eigen paringspartner kiezen. Eigenlijk staat het gelijk aan een gevangenis. Ik bedoel, zelfs tweebenige dieren gedragen zich normaal in zo’n situatie.”
Wanneer ontdekte je dat ze zich in het wild anders gedragen?
“In Wolf Park zag ik bepaalde wolven altijd gebeten en in elkaar gestompt worden door anderen. Dat kon niet normaal zijn, dacht ik. Dus ik bedacht manieren om ze in het wild te kunnen bestuderen. Ik verhuisde naar de wildernis in Minnesota voor een jaar. Daar zag ik er heel weinig. Gelukkige hoorde ik dat er wolven werden geïntroduceerd in Yellowstone.”
Je vertelt in je boek dat het idee van het alfamannetje flink achterhaald is.
“We zeggen dat niet meer in de wolvenwereld, nee. We gebruiken nu liever ‘leidende ouder’. Er ís namelijk niet één alfa in een wolvenfamilie, ook wel roedel genoemd. Je hebt de ouders van de roedel, de kinderen, en dan nog wat ooms en tantes. Maar de ouders maken uiteindelijk de beslissingen.”
Wolven kussen de ander, raken opgewonden en springen over elkaar, likken hun monden en beginnen te janken
“Wanneer je bijvoorbeeld een jacht observeert zijn de jongeren snel en sterk en vangen misschien wel iets, maar de ouders zijn uiteindelijk degenen die doden. Gewoon, omdat zij daar de meeste ervaring mee hebben. Daarom eren wolven in een roedel altijd hun ouderen. Wanneer ik met managers praat, dan zeg ik ze dat ze de ervaring en potentie van hun oudere werknemers moeten gebruiken. Die ervaring kunnen ze namelijk doorgeven. Met een oudere wolf in je roedel heb je een betere winkans tegen bijvoorbeeld andere wolven, zeg ik dan.”
Je zegt ook dat jonge wolfjes vanzelf hun eigen rol in de roedel opeisen.
“Ja, in een wolvenfamilie hebben verschillende familieleden verschillende rollen en karaktereigenschappen: sommige jonkies worden kundige jagers, anderen goede babysitters. Maar ze moeten ook leren dat hun daden gevolgen hebben. Een voorbeeld: ik zag een keer een van de jonkies, een echte dromer, waar de roedel altijd op moest wachten – tot hij een keer werd achtergelaten. Hij leerde zijn les en bleef daarna altijd bij de roedel. Dat zouden we ook bij jonge mensen moeten doen. Je hoeft niet altijd alles voor je kinderen beslissen, maar leer ze wel duidelijke grenzen.”
“Dat is het grootste verschil met mensen volgens mij: wolvenouders laten hun kinderen vrij. Alleen als het nodig is, besluiten ze samen iets. Een leider is er eigenlijk niet om te leiden, maar functioneert in de praktijk meer als gids. En als een van de ouders moet beslissen, dan heeft de vrouw altijd het laatste woord.”
Waarom is dat, Elli?
“Het is evolutionair gezien logisch, want zij zijn degenen die baren en opvoeden. De vaders zijn fantastisch – iets wat ook niet altijd zo is bij mensen. Die zijn echt gek op de kinderen. Ik zou zeggen: speel meer met je kinderen, vaders! Alsjeblieft.”
Wat is volgens jou de belangrijkste les die we kunnen leren van wolven?
“Neem de manier waarop ze elkaar begroeten. Wolven kussen de ander, raken opgewonden, likken elkaars mond en beginnen vervolgens te janken. Dat is mooi om te zien. Echt. Dat zouden wij mensen ook moeten doen: je familie en vrienden enthousiast begroeten. Gewoon, om te laten zien dat je er voor ze bent. Het klinkt logisch, maar is helaas niet gangbaar tegenwoordig. Dat probeer ik door wolven nu anders te doen in mijn eigen leven.”
Foto: John Moore/AFP
