Met superheldenfilms heeft deze nieuwe DC Comics-knaller niets te maken. Joker is een duister, verontrustend, gedurfd en gewelddadig drama met een geniale vertolking van Joaquin Phoenix die vanaf de eerste seconde beetgrijpt en niet meer loslaat.

Niet je typische superheldenfilm dus, die nieuwe Joker. Het verhaal speelt zich wel af in Gotham City, er is een prominente rol voor Batmans vader Thomas Wayne én we vangen zelfs een glimp op van een piepjonge Bruce Wayne. Maar daar houdt de link met Batman en het superheldengenre an sich wel op.

Dit donkere drama van regisseur Todd Phillips (Road Trip, The Hangover) draait volledig om Arthur Fleck: een mentaal instabiele loner die overdag bijklust als clown, maar vooral probeert door te breken als stand-upcomedian. Hij is in het ontspoorde Gotham - waar het groeiende gat tussen arm en rijk voor enorme spanningen zorgt en mensen niet meer naar elkaar omkijken - een dankbaar doelwit voor de vuisten van straatschoffies en omhooggevallen bankiers-ettertjes. En de psychische aandoening waardoor Arthur oncontroleerbaar lacht, maakt z’n leven er niet makkelijker op. Wanneer hij zijn baan verliest en er op zijn sociale hulp én medicijnen wordt bezuinigd, begint een tragische en grimmige neerwaartse spiraal vol tegenslag en geweld. En die leidt tot de onvermijdelijke geboorte van de iconische Clown Prince of Crime, aka Joker.

Joaquin Phoenix op z’n allerbest

Ik was vast niet de enige die bij het horen over een nieuwe Joker-film dacht: leuk geprobeerd, maar no way dat iemand de onvergetelijke vertolking van Heath Ledger overtreft. Totdat het nieuws naar buiten kwam dat Joaquin (spreek uit: ‘Wa-kien’) Phoenix was gestrikt. De excentrieke en grenzeloos gedreven acteur die al sinds Gladiator imponeert en hoog op het lijstje van de allerbesten van onze tijd staat. En damn, wat doet hij het als Joker verbluffend goed! Phoenix verdwijnt net als Ledger volledig in z’n getormenteerde personage, maar op z'n geheel eigen manier. Hij speelt hem in z'n emotionele reis zó gelaagd, dat je zelfs op de meest gruwelijke momenten nog altijd de menselijkheid in deze psychopathische moordenaar ziet. Phoenix maakt het je met zijn spel ook verdomd moeilijk om je volledig tegen Joker te keren. Je blijft op een bepaald niveau meevoelen, z’n tragiek inzien. En je beseft je tijdens deze krankzinnige achtbaanrit met pijn in je buik dat er genoeg van dit soort ‘Jokers’ op straat rondzwerven waar niemand zich om bekommert.

Scorsese rauw

Ondanks dat de film één grote karakterschets is waarin alles (en dus ook de sterk acterende Robert De Niro en Zazie Beets) in dienst staat van de hoofdpersoon, is Joker meer dan alleen een fenomenaal partijtje acteren. Phillips en zijn team creëren een sfeer en setting waarin de transformatie van de moordenaarsclown perfect én geloofwaardig tot z’n recht komt. Voor het uitvouwen van het verhaal nemen ze precies de juiste hoeveelheid tijd; om het boeiend te houden trekken ze de spanningsboog nauwgezet aan; om de emoties tot in je tenen te laten voelen weet de camera exact wanneer zij dicht op Jokers huid moet zitten of juist afstand moet nemen; en door Gotham City te verbeelden als het roerige seventies New York uit Scorsese’s klassieker Taxi Driver, voelt het rauwer en echter dan alle eerdere Joker-films. Bovendien zet Phillips je een paar keer goed op het verkeerde been om het scenario verrassend te houden. En net wanneer je even denkt dat het geweld verheerlijkt wordt, maakt een nodige twist in de muziek je snel duidelijk dat er aan Joker niets ‘heerlijk’ is. Alleen maar tragisch. 

Geen vrolijk feestje, wél een must see

Hoewel Phillips zich overduidelijk en openlijk heeft laten inspireren door films als het eerdergenoemde Taxi Driver, The King of Comedy en One Flew Over the Cuckoo’s Nest, is Joker een film zoals je die niet eerder hebt gezien. Eentje die ik je daarom ondanks alle tragiek, waanzin en ongemak van harte aanraad. Al is het maar vanwege die onvergetelijke prestatie van Joaquin Phoenix (zoek maar alvast een mooi plekje uit voor die Oscar).



Wat betreft de sociaal-maatschappelijke spiegel die Phillips ons voor lijkt te houden als het gaat om de arm-rijk-struggles, ons falende zorgsysteem en onze omgang met elkaar, had de regisseur wat mij betreft nog iets verder mogen gaan. Dat blijft nu een beetje hangen op het niveau van schreeuwende krantenkoppen en enkele korte gesprekjes met een social worker. Een zeker comic relief-moment (je weet meteen welke ik bedoel als je de film ziet) voelt wat overbodig en het einde gaat net één scène te lang door. Maar dit zijn slechts details die niets af doen aan een kijkbeleving die je niet snel vergeet. Want in zijn poging om de tranen achter de lach van Joker te verklaren én een effect van een empathieloze wereld te tonen, is deze film erg goed geslaagd. Pfff….

Joker is vanaf 5 juni te zien op Netflix.

• Cijfer: 9
  
• Joker (2019)
• Crime, drama, thriller
• Duur: 2u, 2min
• Regie: Todd Phillips
• Cast: Joaquin Phoenix, Robert De Niro, Zazie Beetz

Benieuwd wat er in oktober nog meer aan toffe films te zien is? Check dit toplijstje dan even!

• Deel