Een drone filmt drie agenten op een heel ongelukkig moment in een Parijse banlieue. En dat laat de gefrustreerde achterstandswijk nog verder ontsporen in de verpletterende (en opnieuw actuele) must-see Les Misérables. Zaterdag 22 juli op NPO 3 en NPO Start.

“There are no bad plants or bad men; there are only bad cultivators.”

Terug naar het Parijs van 2005, toen twee jongeren uit de voorstad Clichy werden geëlektrocuteerd nadat ze in een elektriciteitscabine schuilden voor de politie. Het was voor veel buurtbewoners de druppel die de emmer deed overlopen. Al jaren voelden ze zich zwaar in de steek gelaten door de Franse overheid en waren clashes met de politie dagelijkse kost. Het incident leidde tot heftige rellen, brandende auto’s en het uitroepen van de noodtoestand. En ook deze zomer braken in verschillende Franse steden rellen uit nadat een 17-jarige jongen door de politie werd doodgeschoten bij een verkeerscontrole.

Gewilde beelden

Er veranderde weinig na dat drama in 2005. Tot groot verdriet ook van de filmmaker Ladj Ly, die opgroeide in de naastgelegen banlieue Montfermeil: de verwaarloosde wijk waar ook Victor Hugo’s 19e-eeuwse klassieker Les Misérables zich afspeelt. Ly maakte de rellen van 2005 van dichtbij mee en legde ze vast op camera. Beelden die media wereldwijd graag wilden hebben. Drie jaar later bleek zijn camera opnieuw invloedrijk, toen het filmen van politiegeweld leidde tot de veroordeling van een paar agenten.
Gemotiveerd door de impact van beeld, en geïnspireerd door alle drama (én die andere legendarische banlieue-film La Haine), maakte Ly in 2017 de korte prijswinnende film Les Misérables. Die werkte de regisseur met minimale middelen tot z’n eerste gelijknamige lange speelfilm. Met weer een hoop succes: Les Misérables 2.0 ontving in 2019 in de Grand Prix op het filmfestival van Cannes, een Oscarnominatie voor Beste Buitenlandse Film en was een van de grootste publieksfavorieten op IFFR.

Vanuit de ogen van de agenten

Met zijn persoonlijke ervaringen had Ladj Ly z'n verhaal makkelijk kunnen vertellen vanuit het perspectief van de buurtbewoners. Maar de regisseur focust in z'n film juist op de agenten. Hij volgt in Les Misérables de ervaren flikken Chris en Gwada die nieuwkomer Stéphane op zijn eerste dag bij de unit op sleeptouw nemen in Montfermeil. Er heersen in de wijk veel onderlinge spanningen die door een diefstal verder ontsporen. Wanneer de agenten tijdens een interventie buitensporig geweld gebruiken, blijkt alles door een drone gefilmd. En dan is de shit echt aan. Waar gaan die beelden heen? De pers, de hoogste politiebaas? Of erger: naar een van de buurtbendes die het tot in den treure kunnen gebruiken als chantagemateriaal?

Lange aanloop, heftige climax

Wie hoopt op een gelikte actiefilm vol hiphopbeats, snelle camerabewegingen en continue geweldexplosies, is bij Les Misérables aan het verkeerde adres. Ladj Ly neemt de tijd om z’n verhaal op te bouwen, zijn personages achtergrond en diepgang te geven en de uiteindelijke climax (daardoor) extra intens te maken. Die tijd geeft de regisseur ook ruimte voor nuance en grijze gebieden. Niemand is slecht, alles is complex. Iedere partij in deze overtuigende film is een product van een fucked up systeem dat alleen verliezers kent. Of 'monsters voortbrengt', aldus Ly. Hoe het systeem zo verkloot is, komt in de film overigens niet aan de orde. Het is een gegeven, en de regisseur levert van daaruit een noodkreet. 

Denk na het zien van Les Misérables nog even terug aan de indrukwekkende openingsscène. Dezelfde jongetjes die we later zien rellen in Montfermeil, staan dan nog euforisch met Franse vlaggen in een grote menigte voetbalsupporters op de Champs-Élysées. Frankrijk wint het WK voetbal en er heerst verbroedering en saamhorigheid. Je voelt al, het is van korte duur. Iedereen keert zo dadelijk weer terug naar z’n eigen wijk, z’n eigen problemen. Maar heel eventjes is alles zoals het zou moeten zijn… Pijnlijk.

Les Misérables is op zaterdag 22 juni om 22.15 uur te zien op NPO 3. Gemist? De film is zeven dagen gratis beschikbaar op NPO Start en daarna op NPO Plus.

• Les Misérables (2019)
• Cijfer: 9
• Drama
• Duur: 1u, 44min
• Regie:
• Cast: Damien Bonnard, Alexis Manenti, Djebril Zonga, Steve Tientcheu 

• Deel