Ruim 40 jaar Ondertiteling
In 2020 bestond ondertiteling via Teletekst bij de publieke omroep 40 jaar. Dankzij technologische ontwikkelingen is er in de loop der jaren veel aan onze service verbeterd. Eén aspect is niet veranderd: ondertiteling blijft mensenwerk.
Hoe het begon
Met de eerste ondertitelapparatuur moet elke titel handmatig worden bijgedrukt. Tekst voor jeugdprogramma’s staat maar liefst 12 seconden in beeld, omdat men ervan uitgaat dat dove kinderen langzamer lezen. Tegenwoordig hebben alle jeugdprogramma’s dezelfde snelheid als programma’s voor volwassenen: 5 à 6 seconden voor een volle titelregel. Loretta Schrijver (rechts op de eerste foto hierboven), de latere nieuwslezeres van RTL4, is een van de eerste titelredacteuren bij de publieke omroep.
1985: Live-ondertiteling
In dit jaar wordt voor het eerst een Journaaluitzending live ondertiteld. Vooraf wordt geëxperimenteerd bij de Elfstedentocht en tijdens het bezoek van de paus aan Nederland. Bij de live-ondertiteling wordt gebruik gemaakt van een speciale sneltypemachine, de elektronische Velotype (zie hieronder).
Razendsnel typen
Hiernaast zie je een Velotype. Een typemachine met een speciaal toetsenbord, waarmee met een enkele klik hele lettergrepen te typen zijn. Hierdoor zijn deze toetsenborden veel sneller dan een normaal QWERTY-toetsenbord en dus prima te gebruiken bij het maken van live-ondertiteling. De Velotype blijft lang in gebruik, ook zelfs na de invoering van spraakherkenning in 2002.
1992: TT888
Teletekstpagina 888 (TT888) wordt in het leven geroepen: één ondertitelpagina voor alle drie de tv-netten. Daarvoor had elk net zijn eigen teletekstpagina voor ondertiteling: 199, 299 en 399.
2002: Spraakherkenning
Tijdens de Olympische Winterpelen in Salt Lake City wordt spraakherkenning geïntroduceerd. Live-uitzendingen kunnen nu ondertiteld worden door één redacteur. Die luistert, re-speakt, corrigeert en brengt de titels in beeld.
Verplicht percentage
De verplichting tot ondertiteling wordt wettelijk verankerd in de Mediawet. Dat percentage bedraagt in 2006 nog 55% van het tv-aanbod. In 2011 wordt dat verhoogd naar 95%. De NPO voldoet daar ruimschoots aan.
2008: Eerste live-ondertiteling met uitzendvertraging
De Wereld Draait Door heeft de primeur van de eerste uitzending, die met één minuut vertraging op het tv-scherm in de huiskamer komt. Die ene minuut geeft de ondertitelaars de tijd om ondertiteling van betere kwaliteit te maken. Ze kunnen meer titels maken, foutjes corrigeren en de ondertiteling synchroon met het beeld laten lopen.
2017: nieuwe afdeling Access Services
Ondertiteling wordt ondergebracht in de nieuwe afdeling Access Services (letterlijk vertaald: Toegankelijkheidsdiensten). Behalve ondertiteling vallen daar ook gebarentolken, gesproken ondertiteling en audiodescriptie (foto) onder. Verder levert de nieuwe afdeling programmadata aan onder andere uitgevers van kranten en programmagidsen.
2019: 95% dekking
Op themakanaal NPO Politiek (thans NPO Politiek en Nieuws) start de NPO in 2019 een test met volledig automatische ondertiteling. Inmiddels wordt ruim 95% van al het NPO-aanbod ondertiteld, inclusief themakanalen.
2020: Ster-reclames en NPO Start
Sinds februari 2020 worden ook alle reclamespots in de Ster ondertiteld. En vanaf september dat jaar zijn in de app van NPO Start alle programma’s te bekijken met ondertiteling.
