De brute werkelijkheid
Elke vrijdag ploft Alma Mathijsens nieuwsbrief vol kunst en cultuur op de digitale deurmat van onze abonnees. Voor wie, tot ons verdriet, nog niet is ingeschreven op deze wekelijkse parel, delen we haar overdenkingen ook hier. Zo blijf je toch op de hoogte van Alma’s kijk op alles wat er nú te zien, te beluisteren of te bezoeken is in het culturele landschap.
Ik ga eerlijk zijn: ik kijk geen Zomergasten. Het is niet per se een bewuste keuze, ik ben meestal weg in de zomer. Daardoor ben ik uit de loop geraakt. Ik mis kijkfeestjes waar mijn vrienden een beamer voor installeren, eten bereiden dat is afgestemd op de gast, om daarna nog dagen erover na te praten. Als ik terugkom van vakantie vrees ik altijd het meest voor de vraag: ‘heb je (vul hier een random naam van een wetenschapper waar ik nog nooit van heb gehoord in) bij zomergasten gezien?’ Het gesprek dat erop volgt slaat altijd dood.
Nu ik terug in Nederland ben, wil ik me er dan toch aan gaan wagen. Het trof dat de gast die aan tafel zat Eva Crutzen was. Er lag overigens, om voor mij onverklaarbare redenen, een zandbank onder de tafel waaraan ze spraken. Onstabiele ondergronden blijken een thema bij zomergasten, werd me verteld door een vriend, ooit lag er een plas water. Gasten moesten naar het podium met een loopplank die daarna werd weggehaald. Letterlijk gevangen voor de komende drie uur. Ik was een beetje bang dat ik me ook zo zou gaan voelen. Maar ik had me niet kunnen voorbereiden op wat er daadwerkelijk ging gebeuren. Ik heb letterlijk elke keer meegehuild met Crutzen en Op de Beeck als zij in tranen schoten. En dat gebeurde erg vaak.
Ik raakte diep ontroerd door ieder fragment dat Crutzen aandroeg om daarna haast beschaamd wakker te schrikken als de gast en de presentator net als ik huilend achter het scherm vandaan kwamen. Ik kan niet zeggen dat het per se goed voelde. Het voelde eerder als terugschieten in de koude realiteit aan het einde van een diep ontroerende film. Daar wil ik nooit uitkomen, het liefste blijf ik dan voor eeuwig hangen in wereld die de regisseur heeft opgetrokken. Degene met wie ik film heb gezien gaat nooit iets zeggen wat ook maar op enige manier gaat raken aan het wonder dat we zojuist samen hebben meegemaakt. En dat maakt me altijd bedroefd. Kunst is beter dan het leven. Bij Zomergasten worden briljante fragmenten getoond om abrupt afgebroken te worden, telkens weer worden we teruggetrokken in de werkelijkheid met vragen als:
‘Wat treft je het meest aan al die beelden die we nu zagen?’
Ik weet dat Zomergasten cultureel erfgoed is en daar mag je niet aan tornen. Maar ik vraag me toch echt af of het nu verstandig is bloedmooie beelden te laten zien om daarna af te dalen in een gesprek dat die beelden nooit zal evenaren. Al is die tegenstelling toch ook wel ontwapenend. De lange stiltes die vallen na een fragment, de mensen die tegen over elkaar zitten en soms even lijken te zijn vergeten dat ze voor een gigantisch publiek op de bank zitten. Ik ben blij dat ik keek, om al het prachtigs dat Crutzen had uitgekozen, om het zoekende karakter van de gesprekken nadien, en om de brute werkelijkheid waar we niet aan ontkomen.
Alma Mathijsen
Zal nooit ergens aankomen zonder snacks, zelfs in het theater smokkelt ze chips mee. Leest boeken het liefst in een keer uit, bij voorkeur in bad met extreem veel schuim en een bord pasta. Schrijft in de tussentijd romans over alles wat haar hart doet breken.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!