Een gebouw vol spreuken

‘De kracht van een huis komt uit de aarde,’ zegt een meestermetselaar in Hemelse Modder (2009). In deze docu uit het archief van Close-Up wordt de iconische traditionele architectuur in de Malinese steden Djenné en Timboektoe onder de loep genomen. De sierlijke, sprookjesachtige gebouwen gaan door het gebruik van organisch materiaal als leem, stro en zand bijna natuurlijk op in de woestijnachtige omgeving van de Sahel. Daarnaast blijken ze goed bestand tegen zowel zware regenval als de woestijnhitte. Met de eerste officiële hittegolf van het jaar achter de rug, klinkt dat natuurlijk als muziek in de oren.

De Soedanese stijl, die architectonische hoogstandjes als de Djingareyber-moskee in Timboektoe voortbracht, was een grote inspiratiebron voor Antoni Gaudí en andere Westerse architecten van begin twintigste eeuw. Het leem verbindt niet alleen de aarde met de hemel via hoge minaretten en kegelvormige torentjes, maar ook natuur, cultuur en de rijke menselijke geschiedenis van de regio.

Hoewel de docu op sommige vlakken een beetje gedateerd is, biedt het een prachtig inkijkje in de levensfilosofie van degenen die de honderd jaar oude bouwtraditie voortzetten. Daarnaast spat de waardering voor het vakmanschap van alle geïnterviewden af. De verantwoordelijkheid die de metselaars dragen is dan ook enorm. ‘We kennen het woord architect hier niet,’ zegt meestermetselaar Boubakar Kouroumansse met een ironisch lachje op zijn mond. Hij is eigenlijk projectontwikkelaar, historicus, conservator en metselaar in één. In een scène noteert hij een spreuk op een briefje en stopt die in een uitgeholde koehoorn, die zowel ter decoratie als bescherming van bewoners boven de deur van een gebouw komt te hangen. Een poëtisch onderdeel van het bouwproces. Daar wil je direct thuiskomen.

Een gebouw vol spreuken