Kompass vindt dat lobbyen voor iedereen belangrijk is (en voor iedereen toegankelijk zou moeten zijn)

Lobbyen is vaak verdacht: partijen met geld en macht oefenen ondemocratische invloed uit op de politiek. Rene Rouwette wil dat met stichting Kompass veranderen: zij leveren pro deo lobbyisten voor maatschappelijke doelen. Nu Kompass samenwerkt met de beroepsvereniging voor lobbyisten spraken we Rene over het vak.

Rene is professioneel lobbyist en mensenrechtenverdediger en initiatiefnemer van Kompass. Sinds 2016 helpen ze mensen met minder geld en connecties om tóch te kunnen lobbyen bij de landelijke en lokale politiek. Door de samenwerking met de beroepsvereniging voor lobbyisten in Nederland kunnen ze nu meer mensen kunnen helpen en bereiken – er is een poule van meer dan 600 leden beschikbaar voor maatschappelijke lobby. Hoe gaat dat eigenlijk, lobbyen voor de goede zaak? Daar vertelde Rene ons over.

Eerlijker lobbyklimaat

“Ik ben Kompass in 2016 begonnen om een eerlijker lobbyklimaat te krijgen in Nederland: niet alleen grote bedrijven en de dikke portemonnee zouden moeten kunnen lobbyen, ook maatschappelijke organisaties en mensen met minder geld en connecties moeten zulke toegang hebben. 

In Nederland groeit het aantal lobbyisten en worden Kamerleden om allerlei redenen eigenlijk steeds ontoegankelijker voor ‘gewone burgers’, ondanks de mogelijkheid van burgerinitiatieven. Het is belangrijk dat de politieke ruimte niet alleen is voorbehouden aan professionals. 

Wij helpen daar dus sinds 2016 aan mee. Dat doen we door het geven van gratis lobbytraining, advies en hulp van lobby-professionals op thema’s van mensenrechteneducatie tot stemmen voor mensen met een geestelijke beperking. Met het project Nothing About Us Without Us steunden we Syrische vluchtelingen om mee te praten als het over hen gaat. We hebben daarnaast met een coalitie van experts en maatschappelijke organisaties de situatie van staatlozen in Nederland kunnen verbeteren. Wat ik erg mooi vond is dat VVD en FvD ermee instemden om staatlozen met verblijf die tegen allerlei bureaucratische problemen aanliepen te helpen–dat zijn toch partijen die moeilijk in beweging zijn te krijgen als het om zaken rondom nationaliteit gaat.” 

Lobbyen als tactiek

“Wat is lobbyen precies? Je moet het vooral zien als iets wat iedereen doet: als je op vakantie wil met je vriend of vriendin moet je keuzes maken, en daarbij zit een element van de ander overtuigen de beste aanpak – waar ga je heen, ga je met de auto of trein, waar slaap je? Als je een ander begrijpt en weet waarom de ander iets wilt kun je die persoon beter overtuigen of ergens vinden onderweg. Zo werkt het ook in de politiek.

Lobbymethoden worden steeds minder door burgers en maatschappelijk middenveld gebruikt, en dat is zonde. Mensen weten niet precies wat het is, hoe het precies werkt, of hebben er niet het geduld en de tijd voor. Veel maatschappelijke groeperingen of organisaties beginnen nu meteen met de media, demonstreren of procederen. Ze polariseren om het veld naar links of naar rechts op te schuiven. De focus ligt op problemen in plaats van oplossingen.

Het is ergens van de zotte dat je een weg moet blokkeren om eindelijk gehoord te worden. En ik begrijp de woede

Het is ergens van de zotte dat je een weg moet blokkeren om eindelijk gehoord te worden. En ik begrijp de woede. Maar ik geloof in het democratisch proces en dat begint met praten en overtuigen. We hebben gezien dat je enorm veel kunt bereiken, als je het spel speelt zoals het hoort of gaat. Ik denk altijd dat lobbyen toch zin moet hebben als er zoveel bedrijven zoveel geld investeren. Je kunt veel van die bedrijven kunt leren in hun aanpak en tijdbesteding.”

Zelf lobbyen? Doe dan dit

“Als we mensen helpen lobbyen leren we ze om drie vragen die met hun belang te maken hebben zo helder mogelijk te beantwoorden en dan uit hun hoofd te leren. Die vragen zijn: wat is het probleem? Waarom is het probleem urgent (voor jou zowel als voor de ontvanger)? Wat is de oplossing?

Dit is eigenlijk heel simpel, maar slechts weinigen pakken het goed aan. Hoe meer je in een onderwerp zit, hoe lastiger het is om te focussen op de kern of je te verplaatsen in de ander. Soms staan mensen daadwerkelijk bij ons voor de deur voor advies of bellen ze in de avond op om hulp. Vaak komen mensen te laat. Een dag voor een debat in de Raad of de Tweede Kamer kun je weinig meer uitrichten. Maar met wat kleine aanpassingen kun je al grote verschillen maken en voor de volgende keer zijn de mensen dan wel voorbereid. 

We hebben best veel onderwerpen waarbij je met extreem specialistische mensen werkt. Dat zijn geen mensen met politieke ervaring en affiniteit. Ze hebben die ambitie ook niet. Maar ze willen wel de wereld veranderen ten goede, of iets verbeteren in hun stad of buurt. Daarom ben ik ook blij dat Kompass nu gaat samenwerken met de BVPA. Zo kunnen we nog meer maatschappelijke groeperingen helpen.” 

Het concept lobbyen roept soms weerstand op, omdat veel mensen ervan uitgaan dat het helpt individuele belangen boven het democratisch belang te stellen, of dat dingen in achterkamertjes worden geregeld

De afkeer van lobbyisten

“Het concept lobbyen roept soms weerstand op, omdat veel mensen ervan uitgaan dat het helpt individuele belangen boven het democratisch belang te stellen, of dat dingen in achterkamertjes worden geregeld. Daar proberen we iets aan te doen met dit initiatief. We geven mensen die niet gehoord worden een stem en dragen bij aan het democratisch proces. Daarnaast helpen we alleen maatschappelijke organisaties en lobbyen we voor het maatschappelijke belang en de goede zaak. Als Kompass zijn we overigens vooral adviseurs. We coachen mensen niet op de inhoud, maar op de vorm en geven mensen de middelen in handen om zelf te kunnen lobbyen. Uiteindelijk blijven de maatschappelijke groeperingen zelf verantwoordelijk voor de boodschap. Bovendien zijn deze mensen, getraind en wel, veel geloofwaardiger als expert.

Lobbyisten werken bij ons in een individuele capaciteit. We steunen niet de organisatie waar ze werken. We steunen de (kleine) maatschappelijke organisatie. En ons belangrijkste selectiecriterium is dat die organisatie bijdraagt aan mensenrechten binnen Nederland. Soms zullen er lobbyisten zijn die liever niet voor een bepaalde organisatie werken of organisaties die niet met een bepaalde lobbyist werken. Dat kan en is voor ons prima. Wij letten zelf op of er geen belangenconflict is. Overigens zie ik meestal een leuke match. Soms komen de lobbyist en maatschappelijke organisatie uit hele andere politieke tradities, maar levert de samenwerking een mooie nieuwe kijk of vriendschap op."

Mensen met een maatschappelijk probleem die de hulp zoeken van een lobbyist kunnen zich aanmelden op de site van Kompass.

• Deel