Zo word je (on)gelukkig als twintiger: zoek je passie en voel je speciaal

“Dan ben je twintig en wordt opeens van je verwacht dat je alles al weet omdat je ‘volwassen’ bent,” schrijft de Canadese psycholoog Randy J. Paterson in How to Be Miserable in Your Twenties. “Terwijl we allemaal worden opgevoed als kinderen, in plaats van als volwassenen.”

Een van Randy’s cliënten stond altijd om een uur of 12 op, zette de TV aan, pakte iets te snacken, rookte een jointje, warmde iets op in de magnetron, postte iets op Instagram, zag niemand en ging weer naar bed. Hij voelde zich ongelukkig en dacht dat hij een hersenaandoening had. “Maar dat is hoe zo’n soort leven voelt,” antwoordt Paterson impulsief. “Als je heel hard met een hamer op je duim slaat, is het ook logisch dat het pijn doet.”

Je hebt meer invloed op je eigen gemoedstoestand dan je beseft, is dan ook het basisidee in zijn boek How to Be Miserable in Your Twenties (2020) dat hij schreef naar aanleiding van wat hij zag bij jonge mensen in zijn praktijk. In het boek laat hij zien wat je allemaal kan (blijven) doen om je rot te voelen in je twintiger jaren, en waar je dus eigenlijk juist mee zou moeten stoppen als je je gelukkiger wil voelen: omgekeerde psychologie. Hieronder een greep uit zijn lijst met tips voor een ellendig rotleven. 

Je bent (niet) speciaal

Allereerst is het van cruciaal belang om je speciaal te voelen. Als je van zingen houdt, is het ongetwijfeld wel eens door je hoofd gegaan dat jíj de volgende Beyoncé gaat zijn. Jij bent een Harry Potter, een Luke Skywalker die eerst een gewone tiener lijkt te zijn, maar zich later ontpopt tot een talentvolle bekendheid in het rijk der magiërs of een andere wonderbaarlijke wereld. Iemand moet het zijn, toch?

Nou, dream on: jij bent het niet, zegt Paterson. Je bent niet anders dan je leeftijdsgenoten en al zeker niet meer getalenteerd. Maar als je je echt zwaar ellendig wil voelen in je twintiger jaren, moet je ervoor zorgen dat jouw speciaalheid de basis van je identiteit vormt.

Paaseieren in een leeg grasveld

Vanuit zijn kantoor in Vancouver licht Paterson een andere tip toe voor een ellendig leven: volg je passie. Dat lijkt namelijk een recept voor rampspoed in je weg naar geluk. Leef je droom, hoor je vaak. Maar wat als die passie zich nog niet aan je heeft geopenbaard? Dan lijkt je leven dus gedoemd om te mislukken. 

Eigenlijk beginnen de meeste ‘passies’ met een vage interesse in iets, schrijft Paterson. Je vindt softbal ‘wel leuk’, of je vult druilerige zaterdagen graag met het oplossen van wiskundige puzzels. Pas jaren later, als je ergens echt goed in bent geworden of er veel over weet, ga je dit je passie noemen. En de meeste van deze vage interesses zullen zelfs nooit een passie worden. Als je je dus echt volkomen verschrikkelijk wil voelen in je twintiger jaren, moet je dus wachten met dingen ondernemen tot je je passie hebt gevonden. Paterson: “Alsof je paaseieren aan het zoeken bent in een leeg grasveld.”

Settelen in de Achterhoek

Tip 22 van de veertig is ook interessant, namelijk ‘definieer jezelf’. Plaats jezelf in hokjes. Je hebt vast wel eens die vervelende sollicitatievraag gekregen: ‘Hoe zou jij jezelf omschrijven?’. Of nog erger, aangevuld met ‘in drie woorden’. Als je jezelf in je hoofd ook op zo’n manier definieert en je daarnaar gedraagt, ben je goed op weg om je ellendig te voelen. Dus ben je een introvert, ga dan inderdaad niet naar dat feestje. Oh, en aangezien je een reiziger bent, dan is juist settelen in een dorp in de Achterhoek inderdaad niet voor jou weggelegd.

Paterson vergelijkt zo’n label met de schaal van een kreeft: het voelt heel comfortabel en knus, maar blijkt al snel te klein en vraagt om afgeworpen te worden. “Als je jezelf als X definieert, ontken je het bestaan van de kleine stukjes Y die waarschijnlijk ook in je zitten,” zegt Paterson. “Dan bouw je dus een leven dat eerder gebaseerd is op een theorie, dan op hoe je op dat moment echt bent.”

Randy Paterson schreef eerder al How to Be Miserable. Meer tips uit zijn vorige boek vind je in het filmpje hieronder:

Hij legt verder uit dat een groot deel van de ellende van ons miserabele, neerslachtige, hopeloze twintigers, voortkomt uit onze opvoeding. Bescheidenheid, zegt hij, is ondergewaardeerd. “We willen dat onze kinderen zelfverzekerd zijn, dus zeggen we dat alles wat ze doen fantastisch is,” vertelt hij. “Later in het leven is het dan een schok voor hen als blijkt dat ze maar ‘gewoon’ zijn.” 

“Het interessante is ook dat de woorden humility [bescheidenheid] en humiliation [vernedering] in het Engels erg op elkaar lijken,” gaat Paterson verder. Dat suggereert dus dat we bescheidenheid ergens ook als iets slechts zien.

Eigen schuld

De kans is vrij groot dat je nu met het schaamrood op de kaken beseft dat je een van deze tips zelf weleens hebt toegepast – en dat ze dus eigenlijk juist zorgen voor een ellendig leven in plaats van een gelukkig leven, zoals je altijd al dacht. Best confronterend. Misschien voel je je nou wel nóg ellendiger door het idee dat het dan wel allemaal je eigen schuld zal zijn als je je een keer slecht voelt. Ben je met het lezen van dit soort zelfhulpboeken dan niet ook goed op weg naar het ultieme rotleven?

Lang hoeft Paterson hier niet over na te denken. “Ik hoor vaak van patiënten dat ze bergen zelfhulpboeken lezen en therapie hebben en elk weekend naar groepsprogramma’s gaan,” zegt hij. “Dan vraag ik wat zij in die tijd zouden doen als ze niet met die dingen bezig zouden zijn.” Als de patiënt dan bijvoorbeeld ‘dansen’ antwoordt, raadt Paterson hem of haar aan dat dan eens te gaan doen. “Als je je gedraagt alsof er niks ‘mis’ met je is, raak je daar vanzelf van overtuigd,” gaat hij verder. “Dit boek lezen kan je wel helpen beseffen dat de manier waarop je je leven leidt, invloed heeft op hoe je je voelt.”

Column A en column B

Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat er twee soorten factoren zijn die je leven beïnvloeden. Aan de ene kant heb je de factoren die buiten je macht liggen; denk aan torenhoge huurprijzen, de coronapandemie en aangeboren ziektes. Paterson noemt dit ‘column A’. Dan heb je ook nog de factoren die in theorie wel binnen je macht liggen, zoals de mogelijkheid om te bewegen, naar een stad te verhuizen die je wel leuk vindt, of minder van die biertjes te drinken. Ook de manier waarop je reageert op de factoren uit column A vallen hieronder; je kan klimaatverandering niet zomaar stoppen, maar je kan in ieder geval wel je eigen CO2-voetafdruk verkleinen.

“De enige fout die je kan maken is op de bank blijven zitten,” zegt Paterson. “Ga gewoon de deur uit en probeer dingen. Sommige dingen zal je verschrikkelijk vinden en dat is oké, want dan weet je dat dat is wat je niet wil.” Dan blijven de dingen over die je een beetje leuk blijkt te vinden. “Dan weet je dus met welke vage interesses je verder kan gaan.”

De vraag wat je zou doen als je je slechter zou willen voelen, is in ieder geval een interessante. “Blijf in die verschrikkelijke relatie, blijf die baan doen die je haat en schrap het woord ‘sporten’ uit je vocabulaire,” zegt Paterson. 

Of blijf denken dat je de volgende Beyoncé gaat zijn. Werkt het al, deze omgekeerde psychologie?

• Deel

Donna de Weijer

Oud-stagiair Brandpunt+