Terug naar Brandpunt+
Van een paar verkeersboetes naar een schuld van 25.000 euro: ‘Ik schaamde me enorm’
- Artikel
- 11 apr 2024
- 5 minuten leestijd
De 26-jarige Nick leefde een doodnormaal leven, tot hij zijn baan verloor tijdens corona. Al snel escaleerden een paar achterstallige verkeersboetes tot een schuld van 25.000 euro. “Ik schaamde me enorm, en stak daarom mijn kop in het zand.”
Dit is het tweede deel in een tweeluik over jongeren met schulden. Deel één lees je hier.
Nick (26) uit Schiedam was medewerker in een sanitairwinkel, maar zoals velen verloor hij zijn baan tijdens de coronapandemie. Zijn ouders hadden hem op het hart gedrukt om goed om te gaan met geld, maar over het stapeltje verkeersboetes dat hij had verzameld toen hij nog werkte maakte hij zich niet echt druk. “Ik was me nog niet bewust van de impact die mijn keuzes op dat moment zouden hebben.”
Eén op de vijf jongvolwassenen in Nederland kampt met problematische schulden. Sommige van hen kregen van hun ouders niet mee hoe je met geld om moet gaan, of ‘erfden’ op hun achttiende openstaande betalingen. Maar zoals het verhaal van Nick laat zien, is er maar één zogenoemd life-event nodig om in de schulden te komen.
“In het begin dacht ik dat het allemaal vanzelf zou worden opgelost,” vertelt Nick. Maar er kwam geen geld meer binnen, de betaalverzuimboetes begonnen zich op te stapelen, en de rekeningen voor zijn vaste lasten liepen gewoon door: zorgverzekering, huur, autoverzekering, boodschappen.
Verlamming
Had hij maar eerder hulp gezocht, denkt hij nu. Maar hij stak z’n kop in het zand. “Ik durfde het niet aan mijn ouders te vertellen, uit angst voor hun reactie. Juist omdat ze me vroeger waarschuwden dat ik verantwoordelijk met geld om moest gaan, en ik niet naar hen had geluisterd. Al snel werd het een vicieuze cirkel die steeds moeilijker te doorbreken leek.”
Schuldrustcoach Willem Los helpt voor Stichting ONSbank jongeren zoals Nick. Los weet: schulden kunnen je verlammen, en ervoor zorgen dat je de verkeerde geldkeuzes blijft maken. “En dan moet je keuzes maken als het kopen van een treinkaartje voor een sollicitatie, of avondeten. Een schoolreisje betalen voor de kinderen, of iets laten repareren. Natuurlijk levert dat stress op.”
Die verlamming herkent Nick: zijn schuld liep op tot 25.000 euro. “Ik schaamde me zo erg, dat ik me volledig begon af te sluiten van de buitenwereld. Ik negeerde mijn post en vermeed elk belletje. Uiteindelijk kwam mijn vader langs en confronteerde hij me. Toen kon ik mijn problemen niet langer verbergen, en biechtte ik mijn situatie op.”
Taboe
Schaamte is voor heel veel jongeren met schulden een reden om geen hulp te zoeken, vertelt Los. “In het Engels heb je de woorden guilt en debt. In het Nederlands betekent het woord ‘schuld’ beide.” Tekenend, vindt hij dat: “Er wordt vanuit gegaan dat mensen die schulden hebben domme keuzes gemaakt hebben, dat ze het er zelf naar gemaakt hebben. En wie z’n billen brandt, moet op de blaren zitten.”
En er speelt nog iets anders, vertelt Los: in de schuldenindustrie wordt grof geld verdiend, veel meer dan de daadwerkelijke schulden die Nederlanders bij elkaar hebben. Ieder jaar wordt er 17 miljard euro uitgegeven om slechts 3 miljard euro aan schulden af te lossen.
Sneeuwbaleffect
Wat Nick overkwam, gebeurt veel jongeren. Een kleine schuld kan door een sneeuwbaleffect uitgroeien tot een gigaschuld. Schuldeisers schakelen vaak incassobureaus in om hun schulden te innen, maar die houden gemiddeld de helft van hun inkomsten zelf. Schuld als verdienmodel, dus.
Daartegen moet de overheid jongeren in bescherming nemen, zegt Los. “Dat doet ze niet. Jongeren zijn kwetsbaar, en daar wordt misbruik van gemaakt. Kijk naar Klarna: dat bedrijf draait tussen de twintig en veertig procent van de omzet op het innen van verhoogde kosten op achterstallige betalingen.”
Hetzelfde geldt voor online gokken, zegt de schuldrustcoach: daar werd voor gewaarschuwd, en toch maakte de overheid het legaal. “Nu kampen duizenden jongeren met geldproblemen. Maar de overheid verdient eraan, dat online gokken. En er bemoeit zich een enorme lobby tegenaan.”
Rust
Nicks vader spoorde hem aan hulp te zoeken, en dat deed hij bij Stichting ONSbank. “Daar volgde ik een traject waarin ze me hielpen mijn schulden af te betalen. En ik kon er aan mezelf werken. Ik kreeg zelfs een schuldrust, waardoor mijn schulden zes maanden lang op pauze werden gezet en ook de boetes niet verder opliepen. Dat luchtte op,” zegt Nick.
Hoewel hij zijn schuld bijna heeft afbetaald, durft hij nog altijd geen brieven te openen. “Het klinkt misschien raar, maar het duurt vaak een dag of twee voordat ik mezelf ertoe kan zetten mijn post daadwerkelijk te openen. En ik check nog dagelijks mijn bankrekening, want dat geeft me een gevoel van rust.”
Gelukkig kwam Nicks vader op het idee om hulp in te schakelen, maar Los vindt dat er meer voorkómen mag worden in plaats van genezen. Bijvoorbeeld door een vak over financiële gezondheid verplichte kost te maken op scholen. En door een toegankelijker incassosysteem, het liefst met extra maatwerk voor jonge mensen met schulden, zodat ze niet in het systeem verdwalen. “In het huidige systeem zijn mensen maar een nummertje.”
