Laten we er geen zakdoekjes omheen winden: de kans dat je stuk gaat tijdens deze tearjerker is groot. Maar dat wil je. The Father is een van de mooiste, sterkste en origineelste films van het jaar waarin Anthony Hopkins en Olivia Colman de sterren van de hemel spelen.

Er zijn tal van films waarin dementie aan bod komt. Denk aan Still Alice met Julianne Moore, The Notebook met Ryan Gosling en Rachel McAdams of het recente Supernova met Colin Firth en Staneley Tucci. Deze titels lopen misschien uiteen in stijl, script en feelgoodgehalte (The Notebook is voornamelijk zwijmelen), maar ontroeren doen ze allemaal. Niemand wil het slachtoffer worden van deze trage aftakeling of er een geliefde aan ten onder zien gaan. In de nieuwe Oscarwinnende film The Father komt de verwoestende hersenaandoening ook aan bod. Maar de Franse schrijver en regisseur Florian Zeller gaat in zijn verhaal over dementie een fascinerende en beklijvende stap verder.

‘Papa moet weg. Toch?’

De dementerende hoofdpersoon is Anthony (Anthony Hopkins, The Silence of the Lambs). Hij woont bij zijn dochter Anne (Olivia Colman, The Crown, The Favourite) in een smaakvol en comfortabel appartement in Londen. Een plek die we nagenoeg niet zullen verlaten gedurende de film. Anthony’s dochter zoekt een nieuwe verzorgster voor haar vader vanwege haar verhuizing naar Parijs. Maar haar pa zit op z’n zachtst gezegd niet te wachten op weer een nieuwe ‘onbetrouwbare’ hulp. Helemaal nu hij steeds meer in de war raakt en z’n vertrouwde omgeving steeds minder vertrouwd voelt. Anne staat voor een groot dilemma: ze weet dat ze niet langer in staat is haar vader de hulp te bieden die hij nodig heeft. En ze weet dat er een moment komt dat ze voor zichzelf en haar eigen gemoedsrust moet kiezen. Maar hoe laat je je eigen vader los als hij zich in paniek steeds meer aan je vastklampt? Zelfs wanneer hij je amper meer herkent?

Dementie zien én ervaren

Deze situatie alleen al is goed voor een flinke brok in je keel. Wat The Father echter extra bijzonder (en voor zover ik weet ongekend) maakt, is de wijze waarop het verhaal verbeeld wordt en gemonteerd is. We beleven de film voornamelijk vanuit de ogen van Anthony. En dus ook vanuit zijn verwarring. De scènes die zich afspelen in het Londense appartement lijken soms haast ongemerkt in elkaar over te vloeien, maar de details veranderen continu. Dan is de inrichting ineens anders, of dan staat er ineens een andere vrouw voor Anthony’s neus die hij óók herkent als zijn dochter Anne. Huh? Niet alleen de verwarde man vraagt zich constant af wat echt is en wat niet; ook wij als kijker raken volledig gedesoriënteerd. Florian Zeller laat niet alleen zien wat dementie met een persoon doet, hij laat het je ook ervaren voor zover dat kan. Hartverscheurend, verontrustend en tegelijk: briljant.

Acteren doe je zo

Je zou op die meest kwetsbare en fragiele momenten, wanneer Anthony subtiel z’n verwarring probeert te verhullen of juist zich juist volledig ontredderd voelt, soms weg willen kijken. Maar de ijzersterk acterende Hopkins (die hiervoor een Oscar won) en Olivia Colman houden je mateloos geboeid in de opeenstapeling van hun eigen en gezamenlijke ontroerende momenten. Hopkins raakt recht in het hart met z’n angstige blik, z'n twijfel, de ontreddering, eenzaamheid en zelfs de lichte agressie die z'n totale wanhoop maskeert. De acteur wisselt moeiteloos tussen al die verschillende gemoedstoestanden zonder daarbij ergens over-the-top te hoeven gaan. Colman overtuigt ook volkomen als de dochter die verschrikkelijk veel van haar vader houdt en hem nog liefdevol aankijkt met de ogen van een kind, maar tegelijk kapot gaat van vermoeidheid, machteloosheid én schuldgevoel. Het drama heeft daarnaast een handjevol bijrolspelers als Imogen Poots en Rufus Sewell die ondanks hun beperkte screentijd ook weten te imponeren.

Aanrader

The Father klinkt vanwege het zware thema misschien als een film die je liever overslaat, maar dan beroof je jezelf van een onvergetelijke kijkervaring met twee sublieme acteurs. Ja het onderwerp is pittig en de setting een beetje beklemmend, maar je zal na afloop van deze bijzondere en inventieve parel ‘blij’ zijn dat je hem hebt gezien.

De film is zondag 7 januari om 21.40 te zien op NPO 1 en is vanaf dan ook een week lang gratis beschikbaar op NPO Start. Daarna is de film te streamen op NPO Plus.

• The Father (2020)
• Cijfer: 10
  
• Drama
• Duur: 1u, 37min
• Regie: Florian Zeller
• Cast: Anthony Hopkins, Olivia Colman, Imogen Poots, Rufus Sewell, Olivia Williams, Mark Gatiss

• Deel