Kunst op Vlieland: Betzy Akersloot-Berg
Als je deze dagen over Vlieland struint tijdens festival Into The Great Wide Open, weet je dat kunst en natuur moeiteloos samen gaan. Voor de Noorse kunstenaar Betzy Akersloot-Berg (1850–1922) was dat precies de reden om zich op het eiland te vestigen. Meer dan een eeuw geleden doorkruiste ze met haar schilderskist over Vlieland omdat. Zittend in de luwte van haar veldkist ving ze de wisselende luchten, het spel van zon op zee en de eenzame horizon in olieverf.
Van Noorwegen naar de Wadden
Betzy werd geboren in het Noorse Aurskog en volgde eerst een opleiding tot verpleegster. Maar haar artistieke roeping was sterker. Na haar opleiding in München en Parijs - heel ongebruikelijk voor vrouwen in haar tijd - vond ze haar weg naar Den Haag. Daar leerde ze kunstenaar Hendrik Willem Mesdag kennen, bij wie ze in de leer ging. Via hem ontmoette ze ook haar latere echtgenoot, Gooswinus Akersloot, een voormalig burgemeester van Hoorn. In 1896 verhuisden Betzy en Gooswinus naar het oude commandeurshuis op Vlieland. Akersloot-Berg gaf aan haar woning de naam Tromp’s Huys naar Cornelis Tromp.
Schilderen in een kist
Betzy was geen atelierkunstenaar. Ze schilderde het liefst en plein air, midden in de natuur. Met haar stevige schilderkist, die als ezel, opbergruimte en windscherm diende, trok ze eropuit: naar het strand, de duinrand, de haven, de kwelders. Die directe manier van werken, maakte haar schilderijen levendig en rauw maar altijd echt. Geen romantisering, maar de natuur zoals zie je op dat moment zag. In die zin was ze haar tijd vooruit.
Op Vlieland had Betzy Akersloot-Berg nooit gebrek aan onderwerpen. De zee veranderde ieder uur: het ene moment rustig en spiegelglad, dan weer wild en schuimend onder donkere wolken. Ze volgde dat spel van licht en lucht met haar kwasten en kleurgebruik. Op stormdagen kwamen de grijsgroene tinten tevoorschijn, bij avondzon warme okers en zachte blauwen. Het eiland was voor haar een soort openluchtstudio waar elk seizoen, elke dag iets nieuws bracht.
Vlieland als muze
Betzy noemde zichzelf zeeschilderes, zoals na haar overlijden in 1922 ook op haar grafsteen op het Vlielandse kerkhof werd vermeld. Veel van haar werk heeft naast een artistieke ook een historische waarde. Ze schilderde Vlieland zoals het een eeuw geleden was; de zee en het wad met schepen, de Richel met zeehonden, de huizen en de duinen, maar ook de vissers die hun boten optuigden, kinderen die in het zand speelden en vrouwen die netten repareerden. Zo liet ze niet alleen de natuur zien, maar ook de mensen die er deel van uitmaakten. Haar schilderijen werden zo kleine tijdcapsules: stukjes Vlieland zoals het toen was, met alles erop en eraan.
In een tijd waarin vrouwen nauwelijks serieus werden genomen in de kunstwereld, wist Betzy zich toch te onderscheiden. Ze exposeerde op internationale tentoonstellingen, haar werk werd aangekocht door musea en ze onderhield contacten met kunstenaars uit heel Europa. Toch bleef ze het liefst op Vlieland. Daar vond ze de rust én het landschap waarin ze zich kon verliezen. Het feit dat zij zich zo zelfstandig en compromisloos ontwikkelde, maakt haar niet alleen bijzonder als kunstenaar, maar ook als vrouw. Haar leven is een voorbeeld van hoe artistieke vrijheid samengaat met persoonlijke overtuiging — en hoe belangrijk een plek kan zijn voor iemands werk.
Betzy Akersloot-Berg op je ITGWO-blokkenschema
Als je het werk van Akersloot-Berg tijdens ITGWO wil zien, hoeft alleen maar door het dorp Oost-Vlieland te lopen. In museum Tromp’s Huys - het huis waar Betzy dus zelf woonde, werkte en een prachtige tuin aanlegde - hangen nog veel van haar schilderijen. Het is echt de moeite waard om daar even binnen te stappen en door haar ogen naar het eiland te kijken.
Rachel Pouwer
Presentator en cultuurverslinderRachel Pouwer begon haar carrière op de covers van grote modebladen, terwijl ze notarieel ondernemingsrecht studeerde aan de Universiteit Utrecht en haar eerste stappen zette op de Zuidas. Maar haar hart voor ateliers en theaterzalen klopte harder dan dat voor aktes en aandeelhouders. Inmiddels is Rachel vijf jaar de culturele speurneus van de NTR. Voor NPO Cultuur neemt ze je - op tv en socials - mee naar repetitiezalen, premières en culturele experimenten, en presenteerde ze de podcast 'Tussen Kunst en Katers.'
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!