Van wintersport naar wintervakantie in de Alpen? “Er blijft steeds minder sneeuw liggen”

Tijdens een avontuurlijke via ferrata op een gletsjer voel ik de spanning stijgen terwijl ik, slechts met een touw in mijn hand, langs een diepe afgrond loop. De adrenaline die ik op de heenweg miste, giert nu door mijn lijf.

De Alpen zijn al decennialang hét toneel van sneeuwzekere wintersporten, maar wat gebeurt er als die zekerheid verdwijnt? We nemen je mee naar de adembenemende landschappen en de verrassende activiteiten die de Oostenrijkse Alpen nog altijd te bieden hebben, ook zonder ski’s aan je voeten. Want misschien is dit wel het gezicht van de toekomst van de Alpen. Is de sneeuwzekere wintervakantie aan het verdwijnen, en kan een alternatieve vorm van bergtoerisme dit gat opvullen?

Onzekere toekomst voor Hans’ nostalgische skischool 

In het serene dorpje Hintersee, zo’n veertig kilometer ten zuiden van Salzburg, stap ik uit de bus en valt mijn oog op een houten hut, bruin met rode verfaccenten, met daarop de tekst ‘Skischule Gassner’. Dit moet het zijn. Ik heb afgesproken met de 73-jarige Hans Gassner, de eigenaar van de skischool. Door het gebrek aan sneeuw en de onzekerheid over de toekomst moet hij de deuren dit jaar voor het tweede seizoen op rij gesloten houden. Maar voor vandaag maakt hij een uitzondering. 

Tientallen kleurrijke ski’s en skistokken liggen op de houten plankenvloer. Hier en daar liggen wat skischoenen en er hangt een grote pistekaart. De meeste skispullen heeft Hans naar Faistenau, een dorpje verderop, verplaatst. Daar helpt hij deze winter een handje bij de skischool, aangezien hier de liften gesloten blijven. Hans: ‘’De skischool in Faistenau heeft hetzelfde probleem als ik. Er blijft steeds minder sneeuw liggen. Zo hadden we twee winters terug 30 skidagen en vorige winter nog maar 21. Dus het skiseizoen wordt steeds korter.’’ Hintersee heeft daarbij nog het probleem dat de skilifteigenaren geen investeerder kunnen vinden. ‘’Ik denk vanwege de onzekere toekomst voor het skiseizoen’’, aldus Hans. De twee skigebieden liggen op nog geen 750 meter hoogte, niet bepaald sneeuwzeker dus. 

Houten ski’s, rode pannen en medailles

Hans loopt naar het achterste gedeelte van de hut. In het midden staat een oud bureau vol met rommel en twee grote, rode pannen. Rechts van het bureau staat een fornuis. ‘’Dit is mijn werkplek, keuken, bar en soms mijn slaapkamer als we te veel gedronken hebben’’, zegt hij lachend. Als ik mij omdraai zie ik een wand die volhangt met houten ski’s, medailles en oude versleten schoenen. ‘’Dit is mijn skimuseum’’, zegt Hans met volle trots. Het geeft een nostalgisch gevoel en ik heb meteen zin in de winter. ‘’Dat vinden mijn klanten ook zo leuk aan deze skischool. Tegenwoordig zijn alle skiresorts modern en professioneel. Alles is perfect. Bij mij is het niet perfect. En dat maakt het zo mooi.’’ 

Van hiken en klimmen tot langlaufen en winterzwemmen

In de middag reis ik verder naar een toeristenbureau in het dorpje Fuschl am See om de verschillende activiteiten van het gebied te verkennen. Omdat we in de toekomst op steeds minder plekken van de pistes af kunnen glijden door sneeuwonzekerheid, moeten skigebieden andere manieren vinden om toeristen te trekken. ‘’Toeristen komen hier niet voor één ding. Ze combineren verschillende activiteiten, zoals hiken, zwemmen, mountainbiken, klimmen en canyoning’’, aldus Christian Langegger. Hij is CEO van de Fuschlsee regio, waar Hintersee ook onder valt. De regio focust zich op all-year-round toerisme, door activiteiten te organiseren die niet van sneeuw afhankelijk zijn. Denk hierbij aan spa-en wellness behandelingen en nieuwe routes voor hikers en fietsers. ‘’Ook spelen we in op de social mediatrend genaamd winterzwemmen.’’ Hierbij ga je, zoals de naam al doet vermoeden, zwemmen in ijskoud water. ‘’Dat is natuurlijk gevaarlijk als je onvoorbereid erin plonst. Daarom hebben we een workshop ontworpen waarbij je je lichaam en geest in vier dagen voorbereid om op de laatste dag in het meer van Hintersee te zwemmen. Tot nu toe is het heel succesvol. Mensen vinden de uitdaging leuk en het is ook nog eens goed voor je gezondheid.’’

Blijft er in de winter toch wat sneeuw liggen? Dan is er in Faistenau, een dorpje naast Hintersee, maar liefst zestig kilometer aan loipes voor je beschikbaar. Voor langlaufen heb je immers een stuk minder sneeuw nodig dan voor skiën. Ook kan je er sneeuwschoenwandelen en toerskiën. Bij deze sport hike je meestal off-piste de helling op en ski je vervolgens door de verse witte poeder naar beneden. Je gebruikt dus geen skiliften. Het voordeel hiervan is dat je het milieu minder belast en het is een goede test voor je conditie.

Met een opblaasband de berg af 

Net buiten Faistenau ligt een heuvelachtig landschap. Nu nog groen en leeg, maar in de winter hopelijk wit met roetsjende opblaasbanden. Dit gebied leent zich perfect voor snowtubing. Het werkt als volgt: je neemt de lift naar boven, pakt een opblaasband en hupsakee, je roetsjt naar beneden. ‘’Het is erg populair onder kinderen, maar er zijn ook veel volwassenen die het stiekem leuk vinden. Nu de skiliften in Hintersee gesloten blijven verwacht ik dat het nog drukker gaat worden’’, aldus Anna Neuschmid. Samen met haar partner runt ze de snowtubingbaan en het restaurant ernaast. Eén nadeel is wel; er is redelijk wat sneeuw voor nodig, vooral aan de zijkanten van de baan. Daarom heeft Anna twee sneeuwkanonnen. Deze moeten voorkomen dat je niet zomaar van de baan afschiet.

Ik sluit de dag af met een hike naar Ellmaustein, één van de bergen rondom het dorpje Fuschl am See waar ik verblijf. Het is slechts een uurtje lopen, maar dat maakt het niet minder zwaar. Trappen, trappen en nog meer trappen. Vanwege de vele bladeren op de grond moet ik uitkijken waar ik loop. Zonde eigenlijk, want de herfst kleurt het bos in prachtige oranje en gele tinten. Eenmaal op de top word ik beloond met een waanzinnig uitzicht op het Fuschlsee meer. En dat ook nog eens tijdens zonsondergang.

Klimmen met een zingende berggids

De volgende ochtend reis ik samen met Lotte, een vriendin van mij, nog voordat de zon op is per trein naar Schladming. Hier staat ons een spannend avontuur te wachten. We gaan namelijk voor het eerst in ons leven klettersteigen, ook wel via ferrata. Dit is een toegankelijke bergsport die de afgelopen jaren veel aan populariteit heeft gewonnen. Het is een activiteit die je het hele jaar door kan beoefenen, al zijn stijgijzers geen overbodige luxe wanneer er sneeuw ligt. We doen dit overigens niet alleen; berggids Gerard Resch gaat met ons mee.

Na een rit met talloze haarspeldbochten en een gondel verder komen we aan op de Dachtstein Gletsjer. Hier worden we meteen beloond met een schitterend uitzicht over oneindige besneeuwde bergtoppen. We trekken onze klimuitrusting aan en beginnen met een stuk free solo climbing, ook wel klimmen zonder je te zekeren. Daarna komen we op een stuk waar we onszelf moeten zekeren aan staalkabels. Na zo’n twintig minuten zegt Gerard: ‘’Ik denk dat we wel een moeilijkere route hadden kunnen nemen. Dit is te makkelijk.’’ Ik moet eerlijk zeggen dat ik dat zelf ook dacht. Tot nu toe is de route prima te doen, dus ik hoop dat er iets meer actie en spanning gaat komen. Onze berggids is in zijn nopjes. Hij kletst maar wat graag en op een gegeven moment zingt hij het liedje ‘Die with a smile’. Ik neem het maar niet al te letterlijk.

Eenmaal op de top pauzeren we met een appeltje en genieten we van het uitzicht, terwijl Gerard de terugweg voorbereidt. Hij pakt een lang oranje touw uit zijn tas. Waar dat voor dient weten we niet, maar één ding is zeker, de terugweg gaat anders verlopen dan de heenweg. 

‘’We kijken recht de diepe afgrond van de gletsjer in’’

De spanning stijgt en Gerard zegt dat ik voorop moet lopen. Ik gehoorzaam en loop met het touw in mijn hand naar de andere kant de berg, waar we worden onthaald op een smal pad zonder staalkabels. Ons vermoeden van een paar minuten geleden is bevestigd. Ongezekerd lopen we met zijn drieën achter elkaar, ieder met een stuk touw in de hand.

Af en toe stoppen we om op adem te komen. Niet dat dat ook maar iets helpt, want als we ons hoofd naar links draaien, kijken we recht de diepe afgrond van de Dachstein gletsjer in. Ik vraag me af waar het touw nou eigenlijk voor dient, aangezien het niet vastzit aan de berg en alleen wij en Gerard het touw dus vasthouden. Als één iemand valt, vallen we met z’n allen, is mijn gedachte. Misschien dient het om een soort groepsgevoel te creëren? ‘’Het touw is er voor zekerheid. De berggids loopt altijd achterop zodat hij aan het touw kan trekken als er iemand valt’’, zegt Gerard. Dan moet hij wel erg sterk zijn, realiseer ik mij. In ieder geval geeft het mij geen veilig gevoel. Maar de adrenaline die ik de heenweg miste, giert nu door mijn lijf.

Het einde van het pad is in zicht. De vraag rijst waar we de route moeten hervatten. Gerard wijst naar beneden, naar een steil stuk met losliggende stenen. Hij ziet mijn verontrustende blik en zegt: ‘’It’s not dangerous’’, maar volgens mij heeft hij een andere beleving van gevaar dan ik. Er zit niks anders op en we volgen Gerard. Na hem een tijdje gevolgd te hebben, denk ik dat het spannendste stuk achter de rug is. Maar niets blijkt minder waar. ‘’Veel mensen vinden dit een eng stuk, waarschijnlijk omdat het bijna verticaal is’’, zegt Gerard. Ik zie een lange ladder en besef dat dat de enige manier is om naar beneden te komen. Althans, dat dacht ik. Gerard doet er namelijk nog een schepje bovenop en vraagt of ik wil abseilen. Daar zeg ik natuurlijk geen nee tegen. Ik geef me volledig aan hem over terwijl hij het touw voorzichtig laat vieren. Eenmaal met beide voeten op de grond weet ik dat dit mijn eerste, maar zeker niet mijn laatste via ferrata was. De ervaring heeft me laten zien hoe veelzijdig en uitdagend deze bergsport kan zijn. Want sneeuw of geen sneeuw, de Alpen bieden altijd genoeg mogelijkheden voor avontuur en een flinke dosis adrenaline.

Crossend door de bossen op een elektrische mountainbike sluit ik deze reis af. Ik geniet van de rust om me heen en denk terug aan mijn avontuur en alle activiteiten die de Alpen ook zonder sneeuw te bieden hebben. Want hoewel er op sommige plekken misschien niet genoeg sneeuw meer valt om te skiën, staan de bergen nog altijd fier overeind.

Meer reisreportages? Lees hier hoe Bram op teenslippers de Sri Lankaanse Leeuwenrots trotseerde.

• Deel