Waarom leven de mensen in Acciaroli langer?

Artikel
20 dec 2022
6 minuten leestijd

In het Italiaanse dorpje Acciaroli is een dikke tien procent van de bevolking ouder dan honderd jaar. Dat aantal is dubbel zo hoog als in de rest van Italië. Hebben ze goede genen? Onbekende geneeskundige technieken? Of andere geheimen?

De bekendste blauwe zones bevinden zich in Japan, Griekenland, Amerika, Zweden, Costa Rica en Italië. Nu horen we je denken: “Leuk, maar wat zijn blauwe zones en waarom heten ze zo?” Blauwe zones zijn afgebakende gebieden waar de bevolking een bepaalde levensstijl en leefomgeving deelt en (daardoor) bovengemiddeld lang en gezond leeft. Journalist Dan Buettner doet onderzoek naar deze gebieden en had een blauwe stift binnen handbereik toen hij de plekken op een wereldkaart omcirkelde. Simpelweg om die reden zijn de plekken toen tot blauwe zones omgedoopt. Alhoewel de blauwe zones over de wereld verspreid liggen, hebben ze de nodige overeenkomsten op het gebied van beweging, voedsel en sociale interactie.

In Italië is de bekendste blauwe zone Sardinië. Een minder bekende is Acciaroli. Dit dorpje ligt op de wreef van de voet van de Italiaanse laars. Het ligt aan de kust en telt om en nabij de duizend inwoners. Het dorpje is vergrijsd - er wonen weinig jongeren – en er is een dikke tien procent van de bevolking boven de honderd jaar oud, de zogenaamde centenari. En dat percentage is zo ongewoon hoog, dat onderzoekers er de nodige onderzoeken naar deden/doen. Ook omdat de mensen er niet alleen een stuk ouder worden, maar dat ook nog eens gezond en wel doen. Waarom bereiken de mensen in Acciaroli meer dan eens de gemiddelde leeftijd van een zeeschildpad?

1. Gooi geen roet in je (eigen) eten

Het eerste onmisbare ingrediënt van het Acciaroli-levenselixer is het specifieke voedingspatroon. Gooi je zojuist ingeslagen kerstkransjes, hertenbiefstukken en kant en klare chocolademousse maar in de prullenbak. Op Acciaroli eten ze namelijk onbewerkt voedsel. Voedsel uit zakjes, blikjes en doosjes is dus uit den boze. Ze eten voornamelijk kakelverse groentes en vruchten. Twijfelde je dus nog over dat moestuintje beginnen? Wij zeggen: zeker doen! En eet je al minder vlees? Doe daar dan nog een schepje bovenop, want de mensen in Acciaroli eten zo goed als geen vlees.

Wel eten ze regelmatig verse vis, die in dit vissersdorpje zo vanaf de haven op je bord belandt. Verder zijn noten en extra vierge olijfolie nog onmisbaar in het mediterrane dieet, waartoe we het Acciaroli-dieet rekenen. Volgens verouderingswetenschapper Van Bodegom worden de mensen daar bovendien zo oud omdat ze met mate eten. Het laatste wat opvalt is dat ze veel verse rozemarijn eten. Je hoort het goed: dat kruid wat je in elke supermarkt kan kopen draagt ook bij aan het Acciaroli-levenselixer. De lokale variant bevat naar verluidt veel carnosinezuren, die goed zijn voor het geheugen en het zicht.

2. I like to move it, move it

© Andrew Mayovskyy / Shutterstock.com

Het tweede ingrediënt voor het levenselixer van Acciaroli is de omgeving. Het is een bijna schilderachtig Italiaans dorpje. Wandel je er langs de haven, dan word je nog net niet verblind door de schitteringen die via het kabbelende water je ogen in flitsen. En wandel je door de met klinkers betegelde straatjes heen, dan ruik je de geur van enthousiast bloeiende bloemen, de één nog feller en vrolijker gekleurd dan de ander. Het volgende klinkt uit als een zoetsappige film, maar meer dan eens word je in dit dorpje bovendien toegezwaaid door oude mensen die je voorbij wandelen – met of zonder wandelstok. Of gebit.

Fitnessabonnementen hebben in Acciaroli een stuk minder aftrek dan bij ons in Nederland. Toch schort het de mensen er niet aan beweging. Het centrum van Acciaroli is autovrij - er zijn ook geen grote wegen te bekennen. De mensen zijn daarom gedwongen de afstanden te voet af te leggen. Verder vissen de bewoners, bewerken ze hun moestuinen, rapen ze schelpdieren en zwemmen ze. Genoeg ‘natuurlijke’ beweging dus. De schaarste van auto’s draagt bovendien bij aan een schone lucht, om het nog niet te hebben over het ontbreken van vrachtschepen en spoorlijnen.

3. De mens is een kuddedier

“Eenzaamheid is twee keer zo dodelijk als alcohol”, zo kopt een artikel in Trouw eind 2018. Deze uitspraak is van de Duitse psychiater Manfred Spitzer afkomstig, maar hij is lang niet de enige die dit beweert. En laat eenzaamheid nou nauwelijks bestaan in Acciaroli. Het derde ingrediënt van het levenselixer van Acciaroli is gezelschap. Door het lage bevolkingsaantal van het dorp, kent iedereen elkaar. Om de gemeenschap nog hechter te maken, staan er overal bankjes of stoeltjes in het dorp. Daarop daalt menig oude kadet neer om eens gezellig samen om zich heen te kijken, te kletsen of spelletjes te spelen. Vooral het Italiaanse 40-kaartenspel Scopa is populair in Acciaroli. Het spelletje kan met z’n tweeën gespeeld worden, maar ook in teams. En zo zie je overal in het dorp groepjes ouderen zitten – vaak met een verfrissend drankje, soms met een sigaret of sigaar aan de lip – bij wie het woord “endorfine” nog net niet op hun voorhoofd staat geschreven.

Kunnen we een Nederlands levenselixer brouwen?

Nu we weten welke ingrediënten we voor een levenselixer in de heksenketel moeten gooien, kunnen we er toch ook zelf eentje brouwen? Voor wat betreft het mediterrane dieet schaf je een verse rozemarijnplant aan, bouw je je kelder vol met flessen olijfolie, sla je verse vruchten, groenten en noten in en eet je zo min mogelijk (rood) vlees en slechts af en toe vis. En dat alles bovendien met mate. Voor wat betreft omgeving moet je een zittend, inactief leven zo veel mogelijk tegengaan. Zet je bureau in staande stand, tik minimaal de vijfduizend stappen per dag aan en trek je longen zo af en toe eens vol met frisse boslucht. Bij voorkeur zet je die vijfduizend stappen dan in het gezelschap van een ander. Of je richt een mens-erger-je-niet of ganzenbord-clubje op om ook mentaal in beweging te blijven. Voilà, voor je het weet ben je stokoud. En tegen de tijd dat je honderd bent is de mens vast al in staat om te klonen, dus dan kan je weer opnieuw beginnen.

En heb je na Acciaroli nog geen genoeg van – nog niet platgelopen – Italiaanse dorpen? Dan vind je deze Italiaanse eilanden zonder massatoerisme vast ook interessant.