Ottomaans erfgoed en sublieme natuur: een roadtrip door Zuid-Bosnië

Eeuwenoude kloosters, Ottomaanse bouwwerken, heldere meren en steile bergen. In het zuiden van Bosnië & Herzegovina zijn geschiedenis en natuur met elkaar verweven. We drukken het gaspedaal in en rijden over kronkelde wegen langs de bijzonderste plekken.

Vaak denken mensen bij Bosnië & Herzegovina maar aan één ding: de Bosnische burgeroorlog. Tussen 1992 en 1995 kwamen er duizenden inwoners om en vluchtten er meer dan één miljoen mensen naar het buitenland. De oorlog was gruwelijk en de massamoorden, zoals die in Srebrenica, staan bij velen op het netvlies gebrand. 

Toch gaat de geschiedenis van dit land veel verder terug dan deze zwarte bladzijde. Bosnië kent een rijke historie waarin het invloeden opdeed vanuit alle hoeken van Europa. Zo stond het land door de eeuwen heen onder Romeins, Ottomaans, Habsburgs en Joegoslavisch gezag. Die culturele en historische diversiteit komt prachtig samen in het zuiden van het land. En laat dat nou ook de plek zijn waar prachtige bergen zich afwisselen met heldere meren en dichte bossen. Je begrijpt waar we heen willen: deze streek heeft alles in huis voor een indrukwekkende reis. Of beter nog, een indrukwekkende roadtrip. Dus zet die zonnebril op, pak die landkaart erbij en scheur met ons mee. 

Sarajevo 

We beginnen de roadtrip in Sarajevo en vervolgen van daaruit de weg naar het zuiden. Sarajevo is de perfecte afspiegeling van alles wat Bosnië moest doorstaan. Al in de vijftiende eeuw werd de stad gesticht door Bosnische Ottomanen en sindsdien beleefde het roerige tijden. Zo werd de stad een aantal keer opnieuw opgebouwd na een grote brand, kampte het met een pestuitbraak, werd hier de moordaanslag gepleegd die de Eerste Wereldoorlog inluidde en werd de stad door honderden bommen per dag getroffen tijdens de Bosnische Burgeroorlog.

Maar Sarajevo is ook een stad van veerkracht. Want na al deze gebeurtenissen staat de hoofdstad nog altijd fier overeind. En verwacht geen uit elkaar gevallen hoopje ellende. Sarajevo is prachtig. De stad wordt omringd door vijf bergen en heeft daarmee een fantastische ligging voor sportieve uitstapjes. Maar ook de minder actieve mens haalt hier zijn hart op. Loop bijvoorbeeld door de historische wijk Baščaršija. Hier verdwaal je in smalle straten en snuffel je gezellige markten af. Bezoek een koffiehuis en loop langs de zestiende-eeuwse Gazi Husrev-bergmoskee: de grootste en oudste moskee van het land. En wil je toch meer weten over de oorlog? Dan zijn er verschillende tours en musea om te bezoeken. 

Wil meer weten over een bezoek aan Sarajevo? Lees er hier alles over. 

Lukomir 

We reizen van de drukste stad van het land naar de meest geïsoleerde plek van Bosnië & Herzegovina. Zo’n vijftig kilometer ten zuiden van Sarajevo ligt Lukomir: een dorp van zeventien families die hoog in de bergen leven. En voordat je denkt dat je hier vanaf de hoofdstad in een halfuurtje heen rijdt: de rit duurt een kleine twee uur. Dat zegt alles over hoe afgelegen Lukomir is. Er gaat slechts één weg naar het dorp, die halverwege overgaat in een grindpad. Je kan met een gids ook hiken naar Lukomir, waarbij je over glooiende heuvels na uren klimmen in het dorp belandt. 

In Lukomir vind je geen school, geen markt en geen winkels. En willen inwoners een dokter bezoeken? Ook dan zijn ze gedwongen af te dalen naar een ander dorp. Het dorp is overigens alleen in de zomer bewoonbaar, aangezien het van de herfst tot aan het midden van de lente volledig besneeuwd is. Bedenk dus even of dit wel de juiste periode is om het dorp te bezoeken. En hou er ook rekening mee dat er weinig ruimte is om te verblijven. Er is slechts één slaapplek voor reizigers in Lukomir. 

Boračkomeer 

We vervolgen onze weg naar het Boračkomeer: een heerlijk meer aan de rand van de Prenj bergketen. Vanaf Lukomir rij je hier in anderhalf uur naartoe. Wie van ruige bergen en prachtige uitzichten houdt, raden we echter aan om te rijden via Rakitnica Canyon. Je doet er dan ongeveer twee uur over, al moet je wel tegen een haarspeldbocht kunnen. 

Eenmaal bij het meer geniet je van serene rust. Het smeltwater heeft een blauwgroene kleur en loopt in de zomer op tot zo’n 25 graden. Voor een klein bedrag zijn er ook verschillende kampeerplekken aan het water en er is zelfs een eco village waar je in een bungalow kan slapen. Ideaal om even op te frissen en bij te komen van je vorige stops. 

Mostar

Helemaal tot rust gekomen aan het water? Mooi, want we gaan weer een stad bezoeken. In zo’n anderhalf uur rij je naar de plek waar ansichtkaarten tot leven komen. Zoek je Bosnië op? Dan is de kans groot dat je plaatjes treft van Mostar en om nog preciezer te zijn van de Stari Most-brug. Deze brug verbindt de twee stadsdelen van Mostar en daarmee de Bosniakken aan de ene kant en de Kroatische Bosniërs aan de andere kant. Tijdens de burgeroorlog werd de brug verwoest, maar gelukkig staat-ie weer overeind. Het is een traditie voor jonge mannen om van de negentien meter hoge brug te springen en in het water te landen. 

Je hoeft gelukkig niet alleen voor deze brug naar Mostar. Het centrum van de stad is prachtig en barst van de Ottomaanse invloeden. Drink koffie in een van de gezellige, smalle straten of beklim de minaret van de Koski Mehmed Pasha Moskee. Van daaruit heb je prachtig uitzicht over Mostar én de brug. Heb je die ansichtkaart ook niet meer nodig. 

Blagaj

Ja, deze titel is niet overdreven. In het kleine dorpje Blagaj, op zo’n twintig minuten rijden van Mostar, vind je misschien wel het mooiste gebouw van Bosnië & Herzegovina. Het Derwisj-klooster werd in de zestiende eeuw gebouwd door Ottomanen volgens de Islamitische Derwisjcultuur. En nog altijd is dit prachtige klooster in gebruik. Toch is vooral de locatie van de plek indrukwekkend. Het heiligdom is tegen een klif gebouwd en staat pal naast de bron van de helderblauwe Buna-rivier. 

Voor ongeveer vijf euro kan je het klooster betreden. Trek daarbij wel je schoenen uit en draag kleding die je schouders en knieën bedekt. Vrouwen krijgen een hoofddoek om hun haar te bedekken. Hou er rekening mee dat het klooster nog altijd in gebruik is en dat het heiligdom belangrijk is voor inwoners uit de regio. In het weekend wordt Blagaj dan ook drukbezocht. Daar heeft het dorp goed gebruik van gemaakt: er zijn verschillende restaurants, campings en hotels om te eten en overnachten. 

Međugorje

We blijven nog even in religieuze sferen en rijden in driekwartier naar Međugorje. Er zouden hier verschillende verschijningen van Maria zijn geweest. Dat heeft ervoor gezorgd dat de plek jaarlijks door zo’n miljoen mensen wordt bezocht en dat maakt Međugorje het grootste bedevaartsoord van Zuidoost-Europa. De stad zit dan ook vol met biechthokjes en aan de rand van Međugorje vind je een bijzonder beeld van Maria. Maar het is ook een perfecte plek om te winkelen of een souvenir te scoren. 

Wil je dit alles van een afstandje zien? Beklim de Križevac-berg aan de rand van de stad. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht op de omgeving en de heilige plek. 

Kravica watervallen

Vanaf Međugorje is het wederom slechts een halfuur rijden naar de Kravica watervallen. Bosnië is al groen van zichzelf, maar de natuur rondom de Kravica watervallen spant de kroon. Zover je kan kijken zie je prachtige bossen. De watervallen zijn ruim vijfentwintig meter hoog en vormen samen een ruim honderd meter brede boog. En in tegenstelling tot een plek als Plitvice in Kroatië, kan je hier gewoon zwemmen. Niet rechtstreeks onder de watervallen, maar wel in het meer waarin het water stroomt. 

Rondom de watervallen kan je overigens ook prachtige hikes maken. Ga je in de zomer? Zorg dan dat je op tijd komt. De Kravica watervallen zijn allang geen goedbewaard geheim meer en je bent niet de enige die op een hete zomerdag verkoeling wil zoeken op zo’n prachtplek. 

Počitelj

We bezoeken het laatste dorp van deze heerlijke roadtrip en rijden in een halfuur naar het ommuurde Počitelj. Net als Mostar ligt Počitelj aan de Neretva-rivier en net als Mostar is dit dorp een reis terug in de tijd. En dan hebben we het vooral over de Ottomaanse tijd. Moskeeën, hamam- en badhuizen en een indrukwekkende klokkentoren werden onder Ottomaans bewind gebouwd. En ondanks dat ook dit dorp het flink moest verduren tijdens de oorlog, heeft het zijn charme weten te behouden. 

Tegenwoordig wonen er nog maar een krappe achthonderd mensen in het dorp, waar je vooral nog wat groente-, fruit- en souvenirwinkels vindt. Toch is deze plek zeker de moeite waard. Al is het alleen maar om te genieten van de prachtige ligging. 

Sutjeska National Park

The best for last: dat is in dit geval zeker niet gelogen. Vanaf Počitelj rij je in zo’n tweeënhalf uur naar Sutjeska National Park. Dit is de laatste stop voor je het rondje afmaakt en weer terug naar Sarajevo reist. Sutjeska is het oudste, grootste en, volgens velen, mooiste nationale park van Bosnië. Hier kan je eindeloos hiken, beklim je de hoogste berg van het land en vind je het eeuwenoude Perućica bos. Deze behoort tot de laatste overgebleven oerbossen van Europa. Wandel tussen zestig meter hoge bomen van soms wel drie eeuwen oud en aanschouw hoe de natuur zichzelf al honderden jaren onderhoudt. 

Je kan het park betreden met de auto en naar het Prijevor-plateau rijden, een uitzichtpunt op een hoogte van 1667 meter. Op het plateau heb je al een verbluffend panorama, maar het is ook het startpunt van wandelpaden naar de top van de hoogste berg van het land en naar het hartvormige Trnovačkomeer, net over de grens in Montenegro. Geen zin om te wandelen? Huur dan een fiets en raas langs bergmeren, open vlakten en dichte bossen.

POMS_BV_20222577

Veel zien in korte tijd

Dit is ‘m dan: je kant-en-klare roadtriproute door het zuiden van Bosnië & Herzegovina. En of je dat nou met je eigen auto doet of er eentje huurt in Sarajevo: eenmaal in Bosnië liggen de tussenstops relatief dicht bij elkaar. Zo is de hele route in dit artikel slechts een kleine vijfhonderd kilometer, waar je zo’n elf uur over doet. En heb je weinig tijd? Dan kan je bijvoorbeeld vanaf Mostar heel makkelijk uitstapjes maken naar Blagaj, Međugorje, Počitelj en de Kravica watervallen. 

Ondanks dat Bosnië nog altijd herstellende is van het vreselijke conflict in de jaren negentig, heeft het land dus ook enorm veel te bieden. De watervallen, besneeuwde bergtoppen, blauwe meren, geïsoleerde dorpen en levendige steden maken deze streek misschien wel de meest onderschatte van Europa. 

Ook de buurlanden van Bosnië kennen prachtige natuur. Dit zijn de spectaculaire nationale parken van Servië.

• Deel