Volgende!
Van wintersport naar wintervakantie in de Alpen? “Er blijft steeds minder sneeuw liggen”
Terug naar 3 op Reis

Aardbevingen en een snel stijgende aardkorst: staat deze IJslandse vulkaan weer op uitbarsten?

  • Artikel
  • 08 nov 2021
  • 3 minuten leestijd

Diep in de IJslandse Highlands vind je de Askja, een actieve vulkaan die in 1875 het wereldnieuws haalde met een catastrofale uitbarsting. De gevolgen? Een vergiftigde landbodem, dood vee en een gigantische emigratie van IJslanders. En deze vulkaan kan zomaar opnieuw uitbarsten.

Snelle stijging

Dat de Askja actief is, is op IJslandse bodem algemeen bekend. Het IJslandse Metereologisch Instituut houdt de vulkaan in de Highlands dan ook streng in de gaten. Al woont er niemand in de buurt, eerdere uitbarstingen bewezen dat deze zomaar grote gevolgen kunnen hebben voor de rest van het land. En wat blijkt? Sinds augustus is de grond in dit gebied met vijftien centimeter gestegen. Over de laatste weken is die stijging steeds sneller verlopen. De hoogstwaarschijnlijke oorzaak: magma dat zich onder het aardoppervlak verzamelt. 

Onzekerheidsfase

Daarmee is een uitbarsting dus niet uitgesloten. Over de laatste zevenduizend jaar telde de vulkaan zo’n twee tot drie uitbarstingen per honderd jaar. De laatste vond plaats in 1961, dus dat de aardkorst nu weer omhoog rijst komt niet onverwacht. Volgens het Metereologisch Instituut is het echter te vroeg om te zeggen wanneer een volgende uitbarsting exact zal plaatsvinden. Een onzekerheidsfase is officieel afgekondigd. 

De onzekerheidsfase is de laagste alarmfase die IJsland hanteert. Deze wordt in gang gezet zodra gebeurtenissen zich voordoen die kunnen leiden tot een gevaarlijke situatie, zoals een eruptie. Als gevolg wordt de vulkaan nu nog beter gemonitord, zodat er direct ingegrepen kan worden wanneer de situatie escaleert. Een toename aan kleine aardbevingen en de snel stijgende aardkorst waren in dit geval genoeg om de alarmfase uit te roepen.

Eruptie met ernstige gevolgen

De meest recente uitbarsting was relatief klein, maar de eruptie in 1875 had catastrofale gevolgen. Op 29 maart werd twintig miljard kubieke meter puin de lucht ingeschoten. De opvolgende asregen vergiftigde een groot deel van het land en doodde vee uit de regio. Als gevolg van de explosie pakten veel IJslanders de biezen en verlieten het eiland. De restanten van dit geweld zijn vandaag de dag nog te zien en wel als het twaalf vierkante kilometer grote kratermeer Öskjuvatn.

Duik in de caldeira

Ook andere explosies lieten hun sporen in het landschap achter. De buitenste grote caldeira is 45 vierkante kilometer groot en wanneer je erin staat bijna niet te zien — de kracht die achter deze explosie zat, kunnen we ons amper voorstellen. Alle andere caldeiras, waaronder het eerdergenoemde Öskjuvatn en de Víti, liggen in deze caldeira. In de laatste is het mogelijk en toegestaan om te zwemmen. Durf je dat met het risico van een toekomstige uitbarsting op de loer nog aan? 

De Askja is het vulkanisch schoolvoorbeeld, maar er zijn uitzonderingen. Zo overschrijdt de Kawah Ijen alle natuurwetten.