Carnaval in Slovenië: de winter wegjagen met ruige schapenvellen en rinkelende koeienbellen
- Artikel
- 20 feb 2020
- 3 minuten leestijd
Het Kurentovanje behoort tot de belangrijkste volksfeesten van Slovenië.
Wat hebben Lampegat, Oeteldonk en Slovenië dit weekend met elkaar gemeen? Carnaval inderdaad. Maar waar het ten zuiden van onze rivieren vooral barst van de kleurrijke onesies en een alfabet aan alcohol, rennen er in de carnavalshoofdstad van Slovenië vooral kuddes van lawaaimakende ‘schapen’ door het land. Hoe zit dat?
Nee, in Slovenië inderdaad geen vastenavond-taferelen zoals we gewend zijn in de zuidelijke regio’s van ons land. In Slovenië viert men jaarlijks het traditionele Kurentovanje oftewel Kurent Festival, een tiendaags carnaval dat stamt uit oude Slavische tijden. Vooral in Ptuj wordt het Sloveense carnaval uitbundig gevierd. De stad die beschouwd wordt als carnavalshoofdstad van het land. Kurentovanje geldt hier als een van de belangrijkste volksfeesten van het land.
Winter, adieu
Kurentovanje staat in het teken van de kurent: een dierlijk figuur in schaapsvel, met leren kappen, koeienhorens, gekleurde linten en bellen om het middel. Bedenk daar nog lange rode tongen en gevleugelde hoofden bij en het is duidelijk dat dit geen al te vrolijke verschijning is, zoals je op bovenstaande foto’s kan zien. Ons doet het voornamelijk denken aan een fraaie vogelverschrikker. Fraai, maar ergens ook beangstigend. Maar hoe enger, hoe beter. Want tijdens de Kurentovanje-traditie draait het om het wegjagen van de winter en het verwelkomen van de lente. Kurents lopen tijdens het feest dansend door de stad, zodat de koeienbellen om hun middel lawaai maken. De winter wordt zo spreekwoordelijk de deur uit geschopt, hoppakee.
Oorsprong
Het feest vindt zijn oorsprong eeuwen geleden in Oost-Slovenië, waar mensen toen al verkleed langs de deuren gingen. Deze Oost-Slavische traditie werd beschouwd als een symbolisch afscheid aan de winter. Op een gegeven moment is de traditie verbonden geraakt met het katholieke carnaval, waarbij de festiviteiten werden aangepast aan de kalender van de kerk. De groepen verklede mensen die toen langs de deuren gingen, kregen eten, drinken en cadeaus aangeboden. Hun bezoek zou immers geluk opleveren. Maar aan het einde van de negentiende en begin van de twintigste eeuw kreeg de sfeer een grimmig randje. Groepen gingen namelijk regelmatig met elkaar op de vuist, waarbij soms doden vielen. In 1926 is dan ook besloten het feest te verbieden, maar in 1960 werd de viering weer doorgezet. Vandaag de dag staat Kurentovanje zelfs op de immateriële erfgoedlijst van UNESCO.
Oergevoelens
De kurent stamt uit een eeuwenoude vorm van sjamanisme, die het oergevoel probeert terug te grijpen dat we als moderne mens zijn verloren. En dat uit zich op verschillende manieren. Zo staat het schapenvel symbool voor vruchtbaarheid bij jonge vrouwen, maar belooft het ook goede gezondheid bij pasgeboren baby’s. Traditiegetrouw geven jonge vrouwen en meisjes de dansende kurents ook zakdoekjes als offer voor hun vruchtbaarheid. En het rinkelende geluid van koeienbellen zou ziektes bij zowel dieren, mensen als planten kunnen voorkomen, omdat de geluidsgolven neutraliserend werken.
Dus mocht je het Nederlandse carnaval een jaar willen overslaan? Overweeg dan om dat oergevoel in het oosten van Europa na te jagen. En plak er – omdat het kan - gelijk een roadtrip achteraan.
Sinterklaas ook eens op een andere manier vieren? Zo angstaanjagend is de Oost-Europese variant op onze goedheiligman.