Echt of nep? Alleen in dit Drentse museum hangen vervalsingen

Stel je voor, je spaart al jaren voor een Warhol, Appel of Rembrandt. Je koopt het kunstwerk bij een goede kunsthandel, maar dan blijkt het werk niet echt te zijn. Wat doe je dan? Het antwoord ligt gewoon in Vledder, Drenthe: een museum vol vervalsingen.

Vervalsing of kopie?

Er is een belangrijk verschil tussen een kunstvervalsing en een kopie. Een kopie kan zonder problemen als een eerbetoon aan de originele kunstenaar worden gemaakt, zolang de kunstenaar van die kopie zijn of haar eigen naam eronder zet. Maar er zijn ook meestervervalsers die alleen uit zijn op rijkdom. Wat zij doen? De stijl van beroemde schilders gebruiken en met een vervalste handtekening het erop laten lijken alsof er een nieuw werk van een grootmeester is ontdekt. En daar komt heel wat techniek bij kijken. Sommige vervalsers gebruiken zelfs stof uit oude kerken om microscopisch aan te tonen dat een vervalsing ouder is dan die eigenlijk is.

Een creatieve oplossing

Bedrogen worden bij het kopen van kunst: dé nachtmerrie voor elke kunstverzamelaar. Het overkwam Henk en Erna Plenter meerdere keren. Toen een man in Frankrijk werd gearresteerd met zestienhonderd valse kunstwerken, bleek ook hun eerste kunstaankoop een valse Matisse te zijn. Door deze tegenslag werden zij geïnspireerd om een museum op te richten voor vervalste kunstwerken. Want laten we eerlijk zijn, bij kunstaankopen kan nou eenmaal wel eens iets misgaan.

Een dure grap

Een antwoord op de vraag hoeveel zij hadden betaald voor het begin van de collectie, de vervalste Matisse, komt er niet. “Dat doet er inmiddels niet echt meer toe,” aldus Erna. Volgens haar kwam er namelijk altijd commentaar op het bedrag. “Of mensen waren verbaasd waarom we zoveel geld hadden neergelegd voor een Matisse, of juist waarom we niet zagen dat het geen echt kunstwerk van hem was. Nu zie ik het graag gewoon als het mooie begin van ons museum.” En dat het echt heel lastig van vervalst te onderscheiden is, blijkt als je zelf door het museum loopt. Want waar je bij sommige vervalsingen, zoals op de onderstaande foto, direct ziet dat het niet om een meesterwerk gaat, zijn zeefdrukken zoals Appel, Matisse of Warhol verdomd lastig te onderscheiden. 

Misdaad

Ondanks dat deze vervalsingen fascinerend zijn, is het wel een serieuze misdaad om vervalsingen te maken én te verkopen. “Wij kopen zelf geen vervalsingen van andere mensen als zij erachter komen dat hun kunstwerk niet echt is,” zegt Erna. “Veel mensen vinden het heel leuk dat wij er iets mee doen en schenken hun vervalsing aan het museum. We hebben inmiddels zelfs een écht werk mogen ontvangen, die van Heyboer, die naast de vervalsing hangt. Dat soort dingen zijn ontzettend leuk.” Daarnaast heeft het museum ook contact met veilinghuizen die vervalste stukken uit de handel nemen en met het team Kunst en Antiek van de Nationale Politie.

Omarmen van een foutje

Inmiddels vind je in dit dorp in Drenthe meer dan tweehonderdvijftig vervalsingen van bekende kunstenaars als Appel, Sluijters, Picasso, van Gogh en Mondriaan. Door een verfrissende rondleiding kom je meer te weten over de technieken die meestervervalsers gebruiken en de verhalen van de kopers van de vervalsingen.

Zo was een vervalser van Vermeer zó goed, dat hij niet alleen door elke kunstkenner werd geloofd, maar dat er later onder zijn naam en techniek ook weer vervalsingen werden gemaakt. Zo wordt zelfs een vervalser, weer vervalst. En de maker van de neppe Matisse? Die adverteerde vroeger gewoon in kunsttijdschriften dat je zijn kunstwerken in de stijl van Picasso, Appel, Dalí, Hockney of Matisse kon kopen. Het Museum Valse Kunst in Vledder biedt een fascinerende kijk op de donkere wereld van kunstvervalsing: want waar de meeste musea bang zijn voor vervalsingen, omarmt dit museum ze juist.

Goed om te weten

Wil jij deze échte vervalsingen ook een bezoek brengen? Vanaf Utrecht is het ongeveer anderhalf uur met het openbaar vervoer of de auto naar Museum Valse Kunst. Wel goed om te onthouden: in het weekend en op feestdagen rijden er geen bussen naar Vledder, dus zal je er op een andere manier moeten komen. Elk uur wordt er een rondleiding gegeven over de achtergrond, verhalen en technieken van de kunstwerken. Wil je nou een nog uitgebreider idee van vervalsingen krijgen? In het Museum of Art Fakes in Wenen hangen ook honderden vervalste bekende werken.

Meer bijzondere plekken in Nederland? Check hier het artikel over de eeuwenoude mummies die gewoon in een Friese kerk liggen!

• Deel